________________
એકેએક માણસે સમગ્ર રીતે જીવવું જોઈએ તો જ સૌ સુખી થાય. રામચંદ્રજીએ ધોબીની વાતથી સીતાજીને ત્યાગ્યાં. કારણ કે તેમણે જોયું કે પ્રજાના વિચારોથી વિરુદ્ધ હું ન જઈ શકું, ખરો રાજા છે કે જે ખરો સંન્યાસી થઈ શકે છે. સંતબાલજીને હું મોટામાં મોટા તત્ત્વજ્ઞાની માનું છું, જે જીવન કેમ જીવવું તે જ બતાવે છે. બુદ્ધ ભગવાને પોતાના શિષ્યોને કહ્યું : તત્ત્વજ્ઞાનની વાતો જવા દો, આત્માની વાતો જવા દો, પ્રત્યક્ષની મુખ્ય વાત કહો. સંતબાલજી આ કહે છે. પૂ.મુનિશ્રી છોટાલાલજી મહારાજ સાથેનો વાર્તાલાપ :
સંતબાલજી : છોટાલાલજી મહારાજ એ લિંબડી સંપ્રદાયના સાધુ છે. હું પણ એ જ સંપ્રદાયનો હતો. હતો એટલા માટે કે સમાજ જાહેર કર્યું હતું કે સંતબાલજીનાં વાણી, વિચાર અને વર્તન જોઈને તેમને સંપ્રદાયની બહાર મૂકવામાં આવે છે. જોકે મેં સંપ્રદાય છોડયો નથી.
છોટાલાલજી મહારાજે કહ્યું : આપણે પ્રયત્ન કરીએ, સાધુઓનો અભિપ્રાય જાણીએ, તેમને મળીએ અને તમો સંપ્રદાયમાં પાછા આવી જાઓ તો ઠીક થાય.
સંતબાલજી : હું તો એમ માનું છું કે જૈન સમાજ ભલે ગમે તેટલા ફિરકામાં વહેંચાયેલો હોય, તોપણ જૈન એ એક વાડો નથી એ દર્શન છે. એટલે ટૂંકી દષ્ટિથી કે સાંપ્રદાયિક રૂઢિની સામે જ્યાં જ્યાં મને લાગ્યું છે ત્યાં વિરોધ જાહેર કર્યો છે. આવી રીતે સમાજ તૈયાર થાય એ સંભવ ઓછો છે.
બપોરના નિરાશ્રિત કેમ્પોની મુલાકાત લીધી. સ્વામીનારાયણ કેમ્પમાં ૨૨૭૦ માણસો હતાં, રિલિફ કેમ્પમાં ૫૦૦ જણ હતાં. બધાં સિંધથી આવ્યાં હતાં. સિંધ એસોસિયેશન દાળ રોટલી શાકભાજી આપે છે. એટલી સ્ત્રીઓ કરે છે, કોંગ્રેસ વહીવટ કરે છે. ત્રણ મણ શાક છીપાપોળ રાહત સમિતિ રોજ મફત આપે છે. દૂધ વગેરે પણ નાનાં બાળકોને આપે છે. દૂધનાં રેશનકાર્ડ કાઢયાં છે. કેટલાક મિલમાં જાય છે. કેટલાંક બહેનો પૈસાથી સ્વેટર ભરી આપે છે. દવા અને સાધનો આપે છે તબિયત વધુ ખરાબ હોય તો વા.સા.હૉસ્પિટલમાં મોકલે છે. બધા કેમ્પોનો વહીવટ પૂનમચંદ કોબાવાળા કરે છે.
આશરે ત્રીસ હજાર નિરાશ્રિતો આવ્યાં છે. ૪૩૦૦ અહીં કેમ્પમાં છે. અમદાવાદમાં ૮ હજારની જોગવાઈ છે. મિલ ઑનર્સ એસોસિએશને દરેક મિલમાં ૨૦ માણસ લેવાનું નક્કી કર્યું છે. પરંતુ તેમાંય પૂરા સપ્તાહનું કામ મળતું નથી, બે દિવસ કામ કરી પાછા આવે છે. તેનું કારણ એ પણ હોઈ શકે કે જોઈતું કામ ન મળતું હોય. સૌરાષ્ટ્રની વિકાસયાત્રા