Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 19

પ્રત્યય થતો નથી. પરન્તુ ‘ચાવેરવે ૭-૧-૧૨’ થી વત્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થાય છે. જેથી સ્ત્રીવત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-સ્ત્રીની જેમ. IIRI
त्वे वा ६।१।२६॥
ત્વ પ્રત્યયના વિષયમાં સ્ત્રી અને પુ ્ નામને અનુક્રમે નઝ્ અને સ્નગ્ પ્રત્યય વિકલ્પથી થાય છે. સ્ત્રિયા માવઃ અને પુંતો ભાવઃ આ અર્થમાં આ સૂત્રથી સ્ત્રી નામને નસ્ (7) પ્રત્યય અને પુ ્ નામને સ્નગ્ (F) પ્રત્યય ...વગેરે કાર્ય થવાથી (જુઓ રૂ. નં. ૬-૧-૨૯) અનુક્રમે Âળમ્ અને સઁસ્નમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં સ્ત્રી અને પુન્ત્ નામને આ સૂત્રથી અનુક્રમે નગ્ અને સ્નગ્ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે માવે૦ ૭-૧-બ' થી ત્વ પ્રત્યય. પુ+ત્વ આ અવસ્થામાં ‘પવસ્ત્ય ૨-૭-૮૧’ થી સ્ નો લોપ. ‘વુમો૦ ૧-૩-૧''થી મ્ ને ર્ આદેશ અને પૂર્વ અક્ષર ઉપર અનુસ્વાર. હૂઁ ને ‘વતૅ॰ ૧-૩-૭’ થી સુ-આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સ્ત્રીત્વમ્ અને પુસ્ત્વમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-સ્ત્રીનો ધર્મ. પુરુષનો ધર્મ. ર૬॥
શોઃ સ્વરે યઃ ૬ાકારના
જો નામને સ્વરાદિ તતિ પ્રત્યયની પ્રાપ્તિ હોય ત્યારે ય પ્રત્યય થાય છે. વિમ્ આ અર્થમાં ‘તસ્યેવમ્ ૬-૩-૧૬૦' થી સ્વરાદિ અન્ પ્રત્યયની પ્રાપ્તિમાં આ સૂત્રથી ગો નામને ય પ્રત્યય. ‘વ્યર્થે ૧-૨-૨’ થી ગો નામના ઓ ને વુ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વ્યમૂ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-ગાયસમ્બન્ધી. સ્વર કૃતિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્વરાદિ જ તદ્ધિત પ્રત્યયની પ્રાપ્તિમાં ો નામને ય પ્રત્યય થાય છે. તેથી જો નામને પ્રતે મવદ્ ૭-૩-૧' થી. મવદ્ ની
૧૬