________________
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
૨e
તા રહેલી છેપણ તે
નકામા ૨
ચોથા ભાંગામાં શી વિશેષતા રહેલી છે કે જેથી ચોથે ભાંગે અલગ માનવામાં આવે ? કદાચિત એમ કહેવામાં આવે કે-ક્રમાક્રમપણાને લઈને વિશેષતા રહેલી છે, માટે જુદે માન જોઈએ, એ પણ નકામું છે. કારણ કે-ક્રમાક્રમપણું તે શબ્દમાં રહેલું છે. તે અર્થમાં કેવી રીતે આવી શકે ? માટે આ યુક્તિ પણ નકામી છે. બીજું ઘટાદિની અંદર ક્રમાપિતરાવાસસ્વરૂપ ઉભય પૃથક્ છે. તેમ સહાર્પિત સત્ત્વાસવરૂપ ઉભય પણ ભિન્ન છે. આ અનુભવ તે કેઈને પણ થતો જણાતો નથી. અને જ્યારે અનુભવ પ્રમાણ તથા યુક્તિપ્રમાણ–એ બેમાંથી એક પણ પ્રમાણથી સિદ્ધ થતું નથી ત્યારે ત્રીજાની અપેક્ષાથી ચેથાને શા માટે પૃથક્ માનવો જોઈએ વળી આ પણ કથન યુક્તિયુક્ત નથી કે–ત્રીજા ભાંગાથી સર્વ સહિત અસત્ત્વ પ્રકારક બંધ થાય છે, અને ચોથા ભાંગાથી સન્તાસત્વરૂપ ઉભય પ્રકારને બંધ થાય છે. આવી રીતે બેધની વિલક્ષણતાને લઈને ત્રીજાની અપેક્ષાથી ચોથાને ભિન્ન માનવામાં આવતા હેય, તે તે પણ બાળકને સમજાવવા જેવું જ છે. કારણકે આવી રીતે જે બોધની વિલક્ષણતાને લઈને ભિન્નતા માનવામાં આવે, તો તે સપ્તભંગીના બદલે નવગી માનવી પડશે કેમકે ત્રીજા વાકયથી જેમ સત્ત્વસહિત અસત્તે પ્રકારક બંધ થાય છે, તેમજ અસત્વસહિત સર્વ પ્રકારક બંધ થવાને પણ સંભવ રહે છે. તથા સાતમા વાકયથી પણ જેમ સત્ત્વાસસ્વ-ઉભયસહિત અવક્તવ્યપ્રકારક બંધ થાય છે, તેમ અસત્વસવ-ઉભય સહિતઅવકતવ્યત્વ પ્રકારક બોધનો સંભવ રહે છે. એટલે એમ બે ભેગો વધવાથી નવભંગીની આપત્તિ આવી મળશે. પરિણામ એ આવ્યું કે બેધની વિલક્ષણતાને લઈને જ્યારે ત્રીજા અને ચોથા ભાંગાની એકતાનું નિરાકરણ કરવા ગયા, ત્યારે સાતને બદલે નવ ભંગની આપત્તિ આવી પડી.”
