________________
ચતુર્થ પ્રકાશ.
વે ત્રીજા ભાગનું નિરૂપણ કરવામાં આવે છે. આની અંદર ક્રમાપિત અસ્તિત્વનું લક્ષણ દ્વારા સ્વરૂપનિરૂપણપૂર્વક બીજા ભાંગાઓનું પણ તેવીજ રીતે સંક્ષેપથી નિરૂપણ કરવામાં આવશે.
स्यादस्त्येव स्यान्नास्त्येवेति क्रमेण संदेशकल्पना विभजनेन तृतीयो भङ्गः ।
ભાવાર્થ –અનન્ત ધર્મવાળી ઘટાદિ વસ્તુઓ જેમાં વિશેષ્ય છે. અને ક્રમાર્ષિત યાને વિધિનિષેધ રૂપ ધર્મો જેમાં વિશેષણ છે. એવા જ્ઞાનનું ઉત્પાદક વાક્ય તે ત્રીજા ભાંગાનું લક્ષણ સમજવું. સારાંશ કે દરેક વસ્તુ સ્વપર દ્રવ્યાદિ ચતુષ્ટયથી ક્રમાર્ષિત સતાસત્વરૂપ ઉભય સ્વરૂપ છે.
હવે ચતુર્થ ભાંગાનું લક્ષણ બતાવવામાં આવે છે. સ્વાદवक्तव्यमेवेति समसमये विधिनिषेधयोरनिर्वचनीयकल्पना विभजनतया चतुर्थों भङ्गः ।
એક કાલમાં પ્રધાનતયા સત્વ તથા અસત્વરૂપ બને ધર્મોને પ્રતિપાદન કરવામાં બીજા કોઈ પણ શબ્દનું સામર્થ્ય ન હોવાથી અવક્તવ્ય શબ્દ વડે પ્રતિપાદન કરવાવાળું જે વાક્ય તે ચેથા ભાંગાનું લક્ષણ સમજવું.
