________________
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
=
=
=
=
=
વસ્તુમાં અભાવ પ્રત્યયને ઉત્પન્ન કરે છે. આથી આ વાત સિદ્ધ થાય છે કે અપેક્ષણીય નિમિત્તના ભેદનેજ લઈનેજ સત્ત્વાસત્ત્વને. ભેદ સમજવા માટે પ્રથમ વિરોધ દોષની ઉભાવના કરી તે તે. અનેકાન્તવાદિઓને વંધ્યાપુત્ર સમાન છે.
વિરોધના ત્રણ પ્રકાર છે, વધ્યઘાતક, ૨ પ્રતિબધ્ય પ્રતિબંધક અને ૩ સહાનવસ્થાન. આ ત્રણમાંથી એક પણ પ્રકારના વિરોધની સંભાવના અહિં છે જ નહિ. પ્રથમ વધ્યઘાતક નામના વિરોધને અવકાશ સર્પ અને સંકુલમાં ગાય અને વ્યાધ્રમાં, ઉંદર અને બીલાડીમાં, અગ્નિ અને પાણીમાં, સર્પ અને ગરૂડમાં જ રહે છે અને તે પણ એક કાલમાં એક ઠેકાણે બન્નેને સંગ હોય તેજ હોઈ શકે; પરંતુ સંગ થયા વિના વિરોધ ઉપયુક્તમાં આવી શકતો નથી; એમ હોવા છતાં પણ જે વધ્યઘાતક નામનો વિરોધ માનવામાં આવે તો જલની સભાવ દશામાં કોઈ પણ ઠેકાણે અગ્નિને રહેવું જ ન જોઈએ તથા નળીયાની સભાવ દશામાં કોઈ પણ ઠેકાણે સર્ષને રહેવું જ ન જોઈએ. માટે સંયોગ દશામાં જ વધ્યઘાતક નામને વિરેાધ માન જરૂર છે અને તેવી જ રીતે તે અમો માનતા નથી. કેમકે અસ્તિત્વ અને નાસ્તિત્વ રૂપ બને એકજ સ્વરૂપથી એક સાથે એક કાલમાં એકની જ અંદર વિદ્યમાન છે એવી તો અમારી માન્યતા છે જ નહિ ત્યારે વિરોધ શાન હોય ?
વળી એક વસ્તુમાં બન્નેને સાથે રહેવાપણું માનવામાં તે તુલ્ય બલવાનપણું હોવાથી વધ્યઘાતકપણું કહેવાય જ કેમ? માટે વધ્યઘાતક નામને વિરોધ સ્વાવાદ મહાનરેન્દ્રની પાસે ઉભો રહી શકતેજ નથી, એ વાત ચોક્કસ છે.
