________________
અગી ગોપ.
દરેકમાં પણ ઉત્પત્તિ જાણું લેવી. અને એ સાથે અસ્તિત્વનારિતવની ઉત્પત્તિ પણ મૂકત યુરિયાથી સમજવી. - -
અહિં કઈ આશંકા કરે કે “આપશે ? આ સ્થળમાં અસ્તિ લખવાય જે અર્થ તથા છવ શબ્દવાઓ જે અર્થ- તે બને એક બીજાથી ભિસ્વભાવવાળા છે કે અભિન્ન સ્વભાવવાળા છે. એ બે પક્ષને છોડીને કાઈ ત્રીજા પક્ષની તો ગતિજ, નથી. - જે કદાપિ અતિ શબ્દ કહેલા અર્થને છવ શબ્દ પ્રતિપાદન કરેલા અર્થની સાથે અભિન્નતા છે એમ માનશે તે બન્નેમાં એકતા આવવાથી વિશેષ્યપણું તથા વિશેષણપણું એક બીજામાં આવી શકશે જ નહિ. જેમ ઘડાની સાથે કુંભને વિશેષ્યવિશેષણ - ભાવ સંબંધ નથી તેમજ અસ્તિત્વની સાથે જીવને પણ વિશેષ્ય વિશેષણભાવ કેવી રીતે ઘટી શકે? તેવી રીતે માનવાથી જેમ ઘટ શબ્દના પ્રયોગકાલમાં કુંભ શબ્દ પ્રયોગ કરવામાં આવતા નથી તેમ અસ્તિ શબ્દના પ્રકાશમાં છવ શબ્દનો પ્રયોગ પણ ન થવો જોઈએ.
વળી અસ્તિ શબ્દાર્થ ત્રણ જગતરૂપ હોવાથી અને જીવ શબ્દાર્થને પણ તેનાથી અભિન્ન સ્વભાવવાળો માનવાથી સર્વ દ્રવ્યને પર્યાયરૂપ થઈ જવાને પ્રસંગ પણ આવી જશે.
આવી રીતે દૂષણગણુની પ્રસક્તિ આવવાથી પ્રથમ પક્ષ તે અત્યંત અનાદરણીય છે.
અસ્તિ શબ્દવાચ્યાર્થીની અપેક્ષાએ જીવ શબ્દ વાચ્યાર્થ નિસ્વભાવવાળો છે. આ પ્રકારને બીજો પક્ષ માનવામાં જીવની
