________________
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
૧૦૯
ગોળાકારપણું વિગેરે કેટલાએક ધર્મો મુખમાં હોવાથી તેને ચંદ્રની ઉપમા અપાય છે. તેમજ ઘડાની અંદર પણ ઘટપણરૂપ એક ધર્મને લઇને પરસ્પર સાધર્મ સ્વીકારવામાં આવે છે. નહિતર સાધારણ ધર્મ અને અસાધારણ ધર્મની વ્યવસ્થા બનવી કઠણ થઈ પડે. કેમકે અનેકવ્યકિતમાં રહેનાર ધર્મ તે સાધારણ ધર્મ છે.
ઉપસંહાર તરીકે કહેવું જોઈએ કે સત્ત્વાદિરૂપથી અને સામાન્ય સંગ્રહનયની અપેક્ષાથી દરેકમાં ઐકયતા છે, આ વાત ખુબ દઢપણે હૃદયમાં ઠસાવવી અને જીવાદિ દ્રવ્યના અવાન્તર ભેદોને લઈને જીવાદિ દ્રવ્યમાં પણ અનેકપણું છે, તેમ દ્રવ્યમાં પણ અનેકપણું સમજવું. તેમજ સામાન્ય સંગ્રહનયના મતથી વસ્તુ માત્ર એક જ છે અને વ્યવહારને આશ્રય કરવાથી જીવાદિ દ્રવ્યના ભેદને લઈને વસ્તુ અનેક પણ છે, એ પ્રકારે સર્વત્ર એકત્વ અનેકત્વ ભાવના કરવી અને આગળના ભાગાઓનું સ્વરૂપ પણ ક્રમ અને અક્રમને લઈને સમજી લેવું.
હવે જીવ સામાન્યને લઈને સપ્તભંગી સમજવાની ચાલી બતાવવામાં આવે છે.
“ saઃ” “ શીવ:આ બે મૂળ ભાંગા છે. તેને અર્થ આ પ્રમાણે સમજવો કે–ઉપગપણને લઈને જીવની અંદર સત્વ માનવામાં આવે છે અને અનુપગપણને લઈને તેનીજ અંદર અસત્ત્વ માનવામાં આવે છે. કેમકે જીવ તે હમેશ ઉપયોગવાળો જ હેય માટે ઉપગપણને લઈને સર્વ માનવું અને અનુપગપણાને લઈને સત્ત્વ માનવું. એ પ્રકારે આગળના ભાંગાઓનું પણ નિરૂપણ સમજવું. ઈતિઃ
