________________
૨૬
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
ઉચ્છેદ થઈ જાય, અને જેવી રીતે પરરૂપથી અસત્ત્વ માનવામાં આવે તે સર્વથા શૂન્યરૂપ થઈ જવાથી વસ્તુનો જ અભાવ થઈ જવાને. આ કારણથી જ ચૈતન્યરૂપે સત્વ માનવું અને જડપણુરૂપ પરરૂપથી અસત્ય માનવું.
જિનદત્ત વ્યવહારનયથી જે શરીરને અવગાહીને રહેલે હેય તે શરીરરૂપ ક્ષેત્ર તેનું સ્વક્ષેત્ર કહેવાય અને એથી બીજું તે પરક્ષેત્ર સમજવું. આવી રીતે સ્વશરીરરૂપ સ્વક્ષેત્રની અપેક્ષાએ જિનદત્તમાં સત્વ માનવામાં આવે છે અને એથી પરક્ષેત્રની અપેક્ષાએ અસત્વ માનવામાં આવે છે. અર્થાત જિનદત્ત પોતે પિતાના શરીરરૂપ ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ વિદ્યમાન હોવાથી તેમાં સત્તા નથી.
નિશ્ચય નયની અપેક્ષાએ જિનદત્ત પિતે પિતાના આત્મ પ્રદેશમાંજ આશ્રિત છે–પ્રતિષ્ઠિત છે. ત્યારે સ્વાત્મપ્રદેશરૂપ જે ક્ષેત્ર તે તેનું સ્વક્ષેત્ર કહેવાય, માટે તે રૂપે તેમાં સત્વ માનવામાં આવે છે અને એથી પરરૂપે અસત્વ માનવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે દરેકમાં સમજવું. જે સ્વક્ષેત્રની માફક પારક્ષેત્રથી પણ જિનદત્તમાં સત્વ માનવામાં આવે તે જગતમાંના બીજા તમામ જીવોને અભાવજ થઈ જાય. કેમકે તમામની અંદર એક જિનદત્ત સત્તા રૂપે રહેલો હોવાથી તથા પરક્ષેત્રની માફક સ્વક્ષેત્રથી પણ જે અસત્વ માનવામાં આવે તે સર્વથા જીવનોજ અભાવ થઈ જાય. માટે સ્વક્ષેત્રથી સત્વ અને પરક્ષેત્રની અપેક્ષાએ અસત્વ જરૂર માનવું જોઈએ.
જિનદત્ત જેટલું આયુષ્ય બાંધ્યું હોય તે આયુષ્યકાલ જિનદતને સ્વીકાલ સમજ, અને એથી ઈતર અતીત, અનાગત પરકાલ સમજો.
