________________
સમભગી પ્રદીપ.
નયના મતાથી સ્વીકારવામાં આવેલી નથી. પુષ્પદતાદિ શબ્દો પણ ક્રમથી જ બને અર્થને પ્રતિપાદન કરવાનું સામર્થ્ય ધરાવે છે. સાથે જ નહિ.
' વળી એવી પણ શંકા ન કરવી કે-નગર, વન, માળા, સેના વિગેરે શબ્દો જેમાં વિવિધ અર્થનું પ્રતિપાદન કરવામાં સામર્થવાળા છે. તેમ અસ્તિત્વ વિગેરે શબ્દો પણ સવાસસ્વાદિ વિવિધ અર્થને પ્રતિપાદન કરવાનું સામર્થ્ય ધારણ કરે તે શી અડચણ છે.
તેવી શંકા પણ યુકત નથી. જેમ નગર શબ્દ ગૃહોના સમૂહ રૂપ એકજ અર્થને પ્રતિપાદન કરે છે. સેના શબ્દ હસ્તિ, અશ્વ, રથાદિના સમૂહરૂપ અર્થનું પ્રતિપાદન કરે છે. વન શબ્દ વૃક્ષના સમૂહરૂપ એક અર્થનું પ્રતિપાદન કરે છે તથા માલા શબ્દ ફુલે ના સમૂહ રૂપ એક અર્થનું પ્રતિપાદન કરે છે. તેમ અસ્તિ, નાસ્તિ, શબ્દો પણ સત્વ તથા અસત્વ રૂપે એકજ અર્થનું પ્રતિપાદન કરવામાંજ શકિતવાળા છે.
બીજુ એ કે-રક્ષા, વૃક્ષાઃ આ પ્રકારના દિવચન અને બહુ વચનથી બે અથવા ઘણું વૃક્ષનું પ્રતિપાદનશલીએ ભાન થાય છે. વ્યાકરણસત્રને અનુસારે એ બે સંખ્યા સૂચક વૃક્ષ શબ્દમાંથી અથવા બહુતસૂચક વૃક્ષ શબ્દમાંથી એક વૃક્ષને રાખીને બીજાઓને લોપ કરવાથી બે અથવા ઘણુ વૃક્ષનું ભાન થાય છે એમ સમજવું. કેમકે જે વૃક્ષ શબ્દ બાકી રહે છે તે પણ લોપ થઈ ગએલા વૃક્ષ શબ્દોના અર્થને કહે છે. આવા પ્રકારની શક્તિ વૈયાકરણને વિદિતજ છે. આથી જણાયું કે દરેક ઠેકાણે એક શબ્દ . એકજ અર્થનું પ્રતિપાદન કરે છે. પ્રકૃતિમાં સત્તાદિ શબ્દો પણ સત્ત્વાદિ એકજ અર્થને મુખ્યત્તિથી પ્રતિપાદન કરવામાં સામર્થ્ય રાખે છે. '
