________________
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
જાણવું. દષ્ટાન્ત તરીકે- ફા :Trugg+ રિ’ આ ઠેકાણે શંખને ઉદ્દેશ્યરૂપ પદાર્થ સમજવો. અને તે શંખરૂપ ઉદ્દેશ્ય પદાર્થ ને અવચ્છેદક રૂપ ધર્મ શંખ નામને જાણવો. તે ધર્મનું અધિકરણ શંખ છે, તેની અંદર પાંડુરપણને યાને તપણનો અભાવ બિલકુલ નહિં જ આવે; કેમકે શંખ તેિજ ત છે. તેમાં અભાવ આવશે તથી ઈતર નીલાદિને. માટે તેને પ્રતિયેગી પણ તેજ નીલાદિ થયે.
અગવ્યવચ્છેદકને સારાર્થ એ કે--જે પદાર્થની સાથે જે એવકાર સંબંધ રાખતો હોય, તે પદાર્થની અંદર રહેલી જે અગ્યતા તેને તે દૂર કરે. જેમ શંખની અંદર રહેલી તપણાની જે અગતા તેને પાંડર પાસે રહેલા એવા શબ્દ તદન દૂર કરી તેમજ. - અન્યગ-વિશેષ્યથી ભિન્ન જે પદાર્થ હોય તેની સાથે તાદા
ભ્યને ધારણ કરવું, તેજ અન્યયોગવ્યવચ્છેદકનું કાર્ય છે. ઉદાહરણ તરીકે- પાર્થ દ ધનુ : ” અજુનજ ધનુર્ધર છે. આ ઠેકાણે વિશેષ્ય છે અને તેથી ભિન્ન દુર્યોધનાદિ તેની સાથે ધનુર્ધરપણુના તાદાભ્યને “એવ” પદ દૂર કરાવે છે. અર્થાત અર્જુનની અંદરજ ધનુર્ધરપણું છે. બીજામાં છે જ નહિ. એ પ્રકારને અર્થ “પાર્થ ' શબ્દ પાસે મૂકેલ “પ” શબ્દ પ્રદર્શિત કરી બીજામાં રહેલ જે ધનુર્ધરપણને યોગ તે 'હઠાવી દીધે.
અત્યન્તા યુગ વ્યવચ્છેદ--
૧. જેનો અભાવ હોય તે પ્રતિયેગી. અને જેને અભાવ ન હોય તે અપ્રતિયોગી. માટે આ ઠેકાણે અપ્રતિયોગિપણે પાંડુરપણમાં સમજવું.
