________________
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
૫૫
કુલ અભાવ થઈ જાય. અને જે ઘટપર્યાયની માફક થાસાદિ પર્યાથી પણ ઘડામાં સત્ત્વ માનવામાં આવે, તો ઘટપટાદિના ભેદનેજ ઉચ્છેદ થઈ જાય. માટે ઘટપર્યાયથી ઘટમાં સત્ત્વ અને થાસાદિ પર્યાયથી ઘટમાં અસવ માનવું.
જુસૂત્ર નયની અપેક્ષાએ વર્તમાનકાલમાં વિદ્યમાન ઘડાને ઘડા તરીકે માનવામાં આવે છે. કારણ કે અતીત કાલમાં નષ્ટપણું હોવાથી જલાહરણ ક્રિયાને તે તેમાં સંભવ નથી, તેમજ અનાગતકાલીન ઘડામાં તે હજુ ઉત્પત્તિ ન હોવાથી જલાહરણ ક્રિયા કેવી રીતે કરી શકે. આથી એ સિદ્ધ થયું કે-વર્તમાન ક્ષણવત્તિપણું, એ ઘટનું સ્વરૂપ છે, અને (અતીત અનાગતકાલવર્તિ) જે ઘટપર્યાય છે, તે ઘટનું પરરૂપ છે. માટે વર્તમાનક્ષણવર્તિ ઘટપર્યાયથી ઘટમાં સર્વ અને અતીત અનાગત કાલવર્તિ ઘટપર્યાયથી ઘટમાં તે નયના મતે અસત્ત્વ માનવું. જે વર્તમાનક્ષણવર્તિ ઘટપર્યાયની માફક અતીત અનાગતકાલીન ઘટપર્યાયથી પણ ઘડાની અંદર સર્વ માનવામાં આવે, તે ઘટપર્યાયનું સર્વકાલમાં વિદ્યમાનપણું હેવાથી આ ઘડે નષ્ટ થયો. આ ઘડો હજુ સુધી ઉત્પન્ન થયા નથી. આ ઘડે હમણુંજ ઉત્પન્ન થયા, ઈત્યાદિ જગતપ્રસિદ્ધ જે
વ્યવહાર છે, તેને ઉચ્છેદ થઈ જશે. માટે જુસૂત્રનયની અપેક્ષાએ વર્તમાન ક્ષણવર્તિ ઘટપર્યાયની અંદરજ ઘટપણને વ્યવહાર માનવો. આ હેતુથી વર્તમાનકાલીન ઘટપર્યાયજ ઘટનું સ્વરૂપ કહેવાય અને અતીત અનાગતકાલીન ઘટપર્યાયપણું ઘટનું પરરૂપ કહેવાય. તેમજ અતીત અનાગત ઘટપર્યાયથી પણ જો અસત્ત્વ માનવામાં આવે, તે જગતમાં ઘટની શન્યતા થઈ જવાને પ્રસંગ આવે; માટે ઋજુસૂત્ર નયની અપેક્ષાથી વર્તમાનકાલીન ઘટપર્યાયના સ્વરૂપને લઈને ઘટમાં સવ માનવું અને અતીતઅનાગતકાલીન ઘટપર્યાયને લઈને પરરૂપથી અસત્ત્વ માનવું આ વાત દઢ થઈ. ,
