________________
સસલગી પ્રદીપ.
મત્તિ ? એવા વ્યવહાર થાય છે અને પરરૂપને લઈને નાસ્તિત્વમા વ્યવહાર થાય છે. આ પ્રકારે તેની અંદર પણ અસ્તિત્વના વ્યવહાર થઇ શકે છે.
હવે મહાસત્તાની અંદર અસ્તિવનાસ્તિત્વની વ્યવસ્થા કરવામાં આવે છે.
મહાસત્તારૂપ શુદ્ઘ દ્રવ્યમાં પણ સ્વપર ચતુષ્ટયને લખ્તે વ્યવસ્થા કરવી ઘણી કઠણ છે. કેમકે મહાસત્તારૂપ શુદ્ધુ દ્રવ્ય તા સમ્રલ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવરૂપ છે. એનાથી ભિન્ન ખીજુ દ્રવ્ય એજ નહિ. તા પણ મહાસત્તારૂપ શુદ્ધ દ્રષ્યમાં પણ સકલ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવની અપેક્ષાએ સત્ત્વ માનવામાં આવે છે. અને વિકલ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવની અપેક્ષાએ અસત્ત્વ માનવામાં આવે છે. તેવા પ્રકારે સત્ત્વાસ'ને લઇને અસ્તિ—નાસ્તિની વ્યવસ્થા કરી લેવી.
અહિ કેટલાકા આ પ્રમાણે શકા દર્શાવે છે— કેવળ અસ્તિત્વજ વસ્તુનું સ્વરૂપ હાઇ શકે, નાસ્તિત્વ નહિ. કેમકે નાસ્તિત્વ તે પરતુંજ આલંબન કરે છે. માટે પરરૂપજ હાવું જોઈએ. કદાપિ પરના આશ્રય કરવાવાળા નાસ્તિત્વને વસ્તુનું સ્વરૂપ માનશે તે પટાદિની અંદર રહેલા રૂપાદિત પણ ઘટનાં સ્વરૂપ તરીકે માનવું પડશે.
તેઓનું સમાધાન આ પ્રમાણે કરવાનું અસ્તિત્વ તથા નાસ્તિત્વને વસ્તુના સ્વરૂપ તરીકે આવી રીતે માનવામાં આવે છે કે બ્રડાની અંદર સ્વરૂપની અપેક્ષાએ નાસ્તિત્વ જે પ્રત્યક્ષથી અનુભવગેાચર થાય છે તે ઘડા ઘટપણાને લઈને ઘટરૂપે છે, પટરૂપે નથી. તેવા પ્રકારે અબાધિત પ્રતીતિ થાય છે. માટે શકાને અવસર છેજ નહિ.
