________________
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
અને ભાવ આ ચાર પ્રકારના ઘટની અંદર ચાહે તે પ્રકારના ઘટની વિવક્ષા કરવામાં આવે, તે વવક્ષા તે ઘટનું સ્વરૂપ કહેવાય અને એથી ભિન્ન ઘડાઓ પરરૂપ કહેવાય. તેમાં વિવક્ષિત સ્વરૂપે ઘટ. છે અને તેથી બીજા રૂપથી ઘટ નથી. જે વિવક્ષિત સ્વરૂપે પણ ઘટ માનવામાં ન આવે તે જગતમાં ઘટ વસ્તુ શશવિષાણ તુલ્ય જ બની જાય. - અવિવક્ષિત રૂપે જે ઘટ માનવામાં આવે, તે જે નામાદિ. ઘડાઓની અંદર પરસ્પર ભેદ માલૂમ પડે છે, તેને ઉચ્છેદ થઈ જાય, અએવ વિવક્ષિત રૂપે ઘડામાં સત્ત્વ માનવું અને અવિવક્ષિતઈતર રૂપે ઘડામાં અસત્વ માનવું.
અથવા સકેલ ભાવવાળા ઘડાઓની અંદરથી પણ જેટલા પરિમાણને ઘડે ધારવામાં આવેલ છે, તે પરિમાણ ઘડાનું સ્વરૂપ કહેવાય, અને એથી બીજું પરિમાણુ પરરૂપ કહેવાય. તેવા સ્વરૂપથી ઘડામાં સર્વ માનવામાં આવે છે અને ઇતર રૂપથી અસત્વ માનવામાં આવે છે. જે સ્વરૂપની માફક પરરૂપથી પણ સત્વ માનવામાં આવે, તે ઘડાની અંદર પરિમાણની ભિન્નતા ન દેખાવી જોઈએ, અને સાથે સાથે જગતના તમામ પદાર્થો ઘટ સ્વરૂપજ મનાવા જોઇએ.
જે પરરૂપની માફક સ્વરૂપથી પણ અસત્વ માનવામાં આવે તે ઘટની સત્તાને જ લેપ થઈ જાય. અએવ સ્વરૂપથી સર્વ અને પરરૂપથી અસત્ત્વ પણ જરૂર માનવું. થાસ, કેશ કુશલ, કપાલાદિ પર્યાયે પણ ઘટનું પરરૂપ કહેવાય અને ઘટપર્યાય તે ઘટનું સ્વરૂપ કહેવાય. તેમાં પણ ઘટપર્યાયથી ઘડામાં સત્વ માનવું થાસાદિ પર્યાની માફક ઘડામાં અસત્વ તે ઘટપર્યાયને જ બિલ
