________________
સપ્તભંગી પ્રદીy.
શિશિર, ગ્રીષ્મ આદિ ઋતુઓ પરકાલ કહેવાય. તેમજ વસંત ઋતુ તે ઘડાનું સ્વરૂપ કહેવાય અને ગ્રીષ્માદિ ઋતુની અપેક્ષાએ અર્થાત પરરૂપે ઘડામાં અસત્વ માનવામાં આવે છે.
'
જે પરકાલની માફક સ્વકાલથી પણ ઘડામાં અસત્ત્વ માનવામાં આવે તે ઘટસત્તા કઈ પણ કાલમાં રહે જ નહિ. અથોત સર્વ કાલમાં ઘડાનેજ અભાવ થઈ જવાને. અને જે સ્વકાલની માફક પરકાલથી પણ ઘડામાં સર્વ માનવામાં આવે તે ત્રણે કોલમાં ઘટ પર્યાયની સત્તાનું ભાન થવું જોઈએ. ઘડે નષ્ટ થ; ઘડો ઉત્પન્ન થશે, આવા પ્રકારના જગત–પ્રસિદ્ધ વ્યવહારને પણ ઉચ્છેદ થવો જોઈએ. વળી ત્રણે કાલમાં ઘડાની સત્તા માનવામાં આવે તે ઘડામાંથી પર્યાયપણુંજ નષ્ટ થઈ જાય, કેમ કે પર્યાયાર્થિક નય તો પ્રતિક્ષણમાં વસ્તુને વિનાશ માને છે. જો પ્રતિક્ષણમાં વસ્તુને વિનાશ ન માનીએ તો તે પર્યાય કહેવાય જ નહિ કિન્તુ દ્રવ્ય કહેવાય. માટે સ્વકાલની અપેક્ષાએ ઘડામાં સત્વ અને પરકાલની અપેક્ષાએ અસત્ત્વ પણ જરૂર જૂદું માનવું જોઈએ.
જે ઘડે જેવા રંગવાળ હોય, તે રંગ તે ઘડાનું સ્વરૂપ કહેવાય અને એથી બીજા રંગો પરરૂપ કહેવાય. તે સ્વરૂપે ઘડામાં સત્ત્વ અને પરરૂપે અસત્વ માનવું. પરરૂપ જે બીજા રંગવાળી વસ્તુ તેની માફક સ્વવર્ણથી પણ ઘડામાં અસત્વ માનવામાં આવે તે ઘડામાંથી પુદ્ગલ પણું જ નષ્ટ થઈ જાય, કેમકે પુદ્ગલમાં તો કોઈને કોઈ પણ રંગ અવશ્ય હોય જ છે. રૂપવિનાનું પુદગલ હોતું જ નથી. આ કારણથી પરરૂપની માફક સ્વરૂપથી અસત્ત્વ ન માનવું કિન્તુ સત્ત્વજ માનવું, અને જે સ્વરૂપની માફક પરરૂપથી પણ ઘડામાં સત્ત્વજ માનવામાં આવે તે આ ઘડો રકત છે, આ પીત છે, આ શુકલ છે, એવી રીતને જે ભિન્ન ભિન્ન વ્યવહાર
