________________
T.
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
આ ઉપરની બધી શંકાઓનું નિરાકરણ આ પ્રમાણે છે – - ત્રીજા વાક્યથી સજ્વાસસ્વરૂપ ઉભયનું પ્રધાનતયા પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે અને ચોથા વાકયથી અવક્તવ્યરૂપ ધર્માન્તરનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે. કારણકે અવકતવ્યત્વપણું સન્હાસત્વરૂપ ઉભયથી વિલક્ષણસ્વભાવવાળું છે. અતએ કોઈપણ દોષને અવકાશ જ રહેતું નથી. આ વાતને લગાર વધારે સ્પષ્ટપણે જોઈએ.
નતિ-એ પ્રત્યેક શબ્દવડે એક કાલમાં સત્ત્વ અને અસત્વરૂપ ઉભયને પ્રતિપાદન કરવામાં સામર્થ્યવાળા નથી. અર્થાત ઉભયને પ્રતિપાદન કરવાની પ્રત્યેક શબ્દની શક્તિ નથી, કારણ કે રિત શબ્દ, પ્રધાનતાથી કેવલ સત્વ અર્થનેજ પ્રતિ પાદન કરે છે કિન્તુ અસત્ત્વ અર્થને પ્રતિપાદન કરતો નથી, આમ હોવા છતાં જે એમજ માનવામાં આવે, કે– હિત શબ્દમાંજ સસ્વાસસ્વરૂપ બને અર્થનું પ્રતિપાદન કરવાની શકિત છે, ત્યારે તે નારિત શબ્દને પ્રયોગજ નકામો છે. અને નાસ્તિ શબ્દને પ્રાગજ નકામો થાય, એતો કોઈને પણ ઈષ્ટ નથી. કારણકે તેના વિના સંસારને વ્યવહારજ ચાલે તેમ નથી. . આવી જ રીતે નાહિત શબ્દથી પણ કેવલ અસત્ત્વનું પ્રતિપાદન થઈ શકે છે. નહિં કે સત્ત્વનું. અને જે તેજ રાતિ શબ્દથી અસત્વ અને સત્વ બન્નેનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવે, તો તિ શબ્દનો પ્રયોગજ નકામો થઈ પડે. માટે એક કાલમાં સર્વાસસ્વરૂપ સહાપિત ઉભયને પ્રતિપાદન કરવાની બીજા કોઈ પણ શબ્દમાં શક્તિ નહિ હોવાને લીધેજ વળ શબ્દથી
અવકતવ્યપણે ઉભયનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવે છે. જેમ–સૂર્ય -શબ્દથી કેવલ સૂર્ય અર્થનું જ પ્રતિપાદન થાય છે, નહિં કે-ચંદ્રનું.
