________________
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
ની સાથે અભેદની મુખ્યતાને લઈને અર્થાત કવ્યાર્થિક નયને આ શ્રય કરીને અથવા ધમ-ધર્મિના અભેદની મુખ્યતાના અવલંબનથી કિંવા કથંચિત ભિન્ન ધર્મ-ધમિની અંદર પણ અભેદને ઉપચાર કરવાથી અભેદ રૂપે એક કાલમાં પ્રતિપાદન કરવાવાળું જે વાકય હોય, તે સકલાદેશ કહેવાય છે”
વિકલાદેશ. “ પ્રમાણસિદ્ધ અનન્તધર્મવાળી વસ્તુના કઈ પણ એક ધર્મને કાલાદિ આની સાથે ભેદવૃત્તિની પ્રધાનતાને લઈને અર્થાત પર્યાયાર્થિક નયને આશ્રય કરવાથી અથવા ધર્મ-ધમિની અંદર કથંચિત ભેદ માનવાથી કિંવા ભેદને ઉપચાર કરવાથી અનુક્રમે પ્રતિપાદન કરવાવાળું જે વાકય હોય, તેનું નામ વિકલાદેશ છે. ” - ઉપર્યુક્ત સકલાદેશ અને વિક્લાદેશનાં લક્ષણોમાં “ ક્રમ ” * ધોગપદ્ય ” “ કાલાદિ આઠ ” વિગેરે જે શબ્દો બતાવવામાં આવેલા છે, તેનું સંક્ષેપમાં સ્વરૂપ તપાસીએ.
કામ-ચૌપા. જ્યારે સત્ત્વ તથા અસત્ત્વાદિ ધર્મોને કાલાદિની સાથે ભિન્નતા બતાવવાની ચાહના થાય, ત્યારે રિતત્યાદિ રૂપ એક શબ્દનું નrfeતરવદિ અનેક ધર્મોને બંધ કરવામાં સામર્થ્ય ન હોવાને લીધે તેને ક્રમથી જે કહેવામાં આવે, તેનું નામજ ક્રમ છે. જયારે તે જ વસ્તુના સરવારવારિ ધર્મોને કાલાદિની સાથે અભેદ રૂપે પ્રતિપાદન કરવાની ઈચ્છા થાય, ત્યારે એકજ તિ શબ્દ વડે સવારિ રૂપ એક ધમના બોધન રૂપે તરૂપતાને પ્રાપ્ત થયેલા જે સકલ ધર્મો, તેના સ્વરૂપનું પ્રતિપાદન કરવાને સંભવ હોવાથી ગાપદ્ય કહેવામાં આવે છે.
વારિસાદ. કાલાદિ આઠનાં નામે આ છે–કલ,
