________________
૪૦
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
" स्यादस्त्येव सर्वमिति सदंशकल्पनाविभजनेन કોઃ મં ડા”
આ લક્ષણમાં “ચા” અવ્યય અને કાન અર્થને વોતક છે-અનેક ધર્મનો પ્રકાશક છે. ઉપર્યુક્ત લક્ષણને અર્થ આ છે–
કથંચિત સ્વદ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ-ભાવરૂપે સદંશ ( વિધિઅંશ ). નું પ્રધાનતાથી અને બીજા નિષેધઅંશનું ગાણુતાથી પ્રતિપાદન કરવું. અર્થાત નિષેધઅંશમાં ઉદાસીનતા ધારણ કરવી, પરંતુ તેનું એવું ખંડન ન કરવું કે-વિધિ સિવાય બીજા નિષેધ વિગેરે છે જ નહિં. . પ્રથમ ભંગને આ શબ્દાર્થ છે. આને પરમાર્થ જેવા
જઈએ તે એજ હોઈ શકે કે–બીજા ધર્મોને નિષેધ નહિ કરતાં કથંચિત્ સ્વદ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ-ભાવ રૂપ ચતુષ્ટય વડે વિધિઅંશનું પ્રતિપાદન કરવું. આ લક્ષણને ટૂંકે આકાર કરીએ તો માત્ર એટલોજ બને છે કે–ચાર ઘર: અર્થત કથંચિત ઘટ વિદ્યમાન છે.
બીજા ભંગનું લક્ષણ આ પ્રમાણે છે– . " स्यान्नास्त्येव सर्वमिति पर्युदासकल्पनाविभजनेन બ્રિતિ મંઃ ”
અથૉત-કથંચિત પરિદ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ-ભાવરૂપે અસંદશ (નિષેધઅંશ)નું પ્રતિપાદન કરવું, અને બીજા સદંશાદિ( વિધિઅંશાદિ) નું ગણતયા પ્રતિપાદન કરવું, (વિધિ આદિ અંશમાં ઉદાસીનતા ધારણ કરવી, પરતુ ખંડન કરવું નહિં ) તે બીજો ભંગ છે.
