________________
સંલેખનાવસ્તુક | અભ્યધત વિહાર | ‘પંચ તુલના' દ્વાર | ગાથા ૧૩૮૦-૧૩૮૧, ૧૩૮૨
૨૧
આશય એ છે કે કલ્યાણના અર્થી એવા સાધુઓ સંયમજીવનમાં ઘણા ગુણો કેળવે ત્યારે તેઓને તે તે પદને યોગ્ય ગુણો પ્રાપ્ત થાય છે, અને તે તે પદના પાલનની સામાન્યથી યોગ્યતા પ્રગટે ત્યારે જ તે તે પદને યોગ્ય જાણીને તેઓમાં તે તે પદ સ્થાપન કરવામાં આવે છે; આમ છતાં અનાદિકાળથી જીવ મોહવાસિત હોવાથી જીવે મોહના સંસ્કારો અતિદૃઢ કર્યા છે, તેથી તે તે પદને પ્રાપ્ત કરીને જો યોગ્ય પણ સાધુ કષાયોને પરવશ થઈ જાય તો તે તે પદનું સમ્યગ્ વહન કરી શકે નહીં. આથી જ ગણિ આદિ પદ પર સ્થાપન કરતાં પહેલાં યોગ્ય જણાતા પણ સાધુ તે તે પદ પર સ્થાપિત થયા પછી મધ્યસ્થતાથી ઉચિત કૃત્યો કરશે કે પક્ષપાતથી કે પ્રમાદથી પ્રવૃત્તિ કરશે ? એનો નિર્ણય કરવા માટે વૃદ્ધ એવા તે ગણિ આદિ પોતાનું પદ તેમનામાં સ્થાપિત કરતાં પહેલાં અલ્પકાળ માટે તે તે પદનો તે સાધુઓમાં નિક્ષેપ કરીને તેઓની તુલના કરે છે. I૧૩૮૦/
૧૩૮૧
અવતરણિકા :
युक्त्या तुलनाप्रयोजनमाह
અવતરણિકાર્ય :
યુક્તિી તુલનાના પ્રયોજનને કહે છે -
-
ભાવાર્થ:
પૂર્વમાં કહ્યું કે આ સાધુઓ તે તે પદનો સમ્યગ્ નિર્વાહ કરશે કે નહીં ? તેનો નિર્ણય કરવા અર્થે ગણિ આદિ પાંચેય પુરુષો તુલના કરે છે. હવે તે તુલના કરવાનું પ્રયોજન યુક્તિથી બતાવતાં ગ્રંથકારશ્રી કહે છે —
-
ગાથા:
અન્વયાર્થ:
णय बहुगुणचाणं थेवगुणपसाहणं बुहजणाणं ।
इट्ठे कयाइ कज्जं कुसला सुपइडिआरंभा ॥१३८२॥ दारं ॥
વમુળવા=બહુ ગુણોના ત્યાગથી થેવશુળપસારૢi=સ્તોક ગુણોના પ્રસાધનવાળું ŕ=કાર્ય વુદ્ઘનાÍ=બુધજનોને જ્યા=ક્યારેય દું ળ ય=ઇષ્ટ હોતું નથી જ; (કેમ કે) વ્યુસના=કુશલો સુદઆરંભા=સુપ્રતિષ્ઠિત આરંભવાળા હોય છે.
ગાથાર્થ
ઘણા ગુણોના ત્યાગથી થોડા ગુણોના પ્રસાધનવાળું કાર્ય બુધજનોને ક્યારેય ઇષ્ટ હોતું નથી જ; કેમ કે કુશલ પુરુષો સુપ્રતિષ્ઠિત આરંભવાળા હોય છે.
ટીકા :
न च बहुगुणत्यागेन प्रामाणिकेन स्तोकगुणप्रसाधनं बुद्धजनानां विदुषामिष्टं कदाचित्कार्यं नैवेत्यर्थः, િિમત્યંત માન્ન-શતા: સુપ્રતિષ્ઠિતારમા ભવન્તીતિ ગાથાર્થ: ૩૮૨૫ (દ્વારમ્) |
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
