________________
૪૨૦
સંલેખનાવસ્તુક | પંચવસ્તુ ગ્રંથનો ઉપસંહાર / ગાથા ૧૦૦-૧૦૦૦
ટીકા :
ज्ञात्वा एवमेतद्-अन्वयव्यतिरेकाभ्यां हिताहिते एतेषां पञ्चानां वस्तूनामाराधनायां-सम्यक्सम्पादनरूपायां यतितव्यं प्रयत्नः कार्यः, न हु-नैवान्यः प्रतीकार-उपायः कश्चिदत्र भवसमुद्रे-संसारसागर इति गाथार्थः ॥१७०६॥
ટીકાર્ય :
આ રીતે-ગાથા ૧૭૦૨થી ૧૭૦૫માં બતાવ્યું એ રીતે, આને=અન્વય-વ્યતિરેકથી હિત-અહિતને, જાણીને, આ પાંચ વસ્તુઓની સમ્યક સંપાદનરૂપ આરાધનામાં પ્રયત્ન કરવો જોઈએ, આ ભવરૂપી સમુદ્રમાંક સંસારરૂપી સાગરમાં, અન્ય પ્રતીકાર કોઈ ઉપાય, નથી જ, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
ભાવાર્થ :
આ સંસાર સમુદ્ર જેવો છે, તેમાં પડેલા જીવો અનેક પ્રકારની કદર્થનાઓ પામે છે, તે કદર્થનાઓમાંથી બચવાનો ઉપાય માત્ર ભગવાને બતાવેલી પંચવસ્તુની આરાધના જ છે. તેથી પૂર્વમાં બતાવ્યું એ રીતે આ પાંચ વસ્તુઓની આરાધના મોક્ષપ્રાપ્તિનું કારણ હોવાથી હિતરૂપ છે અને આ પાંચ વસ્તુઓની વિરાધના સંસારવૃદ્ધિનું કારણ હોવાથી અહિતરૂપ છે. આ પ્રકારના હિત-અહિતને શાસ્ત્રવચનથી જાણીને સંસારથી ભય પામેલા જીવોએ પ્રસ્તુત ગ્રંથ દ્વારા પાંચ વસ્તુઓના સ્વરૂપનો યથાર્થ બોધ કરવા માટે, બોધ કરીને તે બોધ અનુસારે સમ્યગ્રુચિ કરવા માટે અને રુચિ કરીને પ્રમાદના પરિહારપૂર્વક પંચવસ્તુક ગ્રંથના વચનઅનુસાર આચારો નિષ્પન્ન કરવા માટે સમ્યગુ યત્ન કરવો જોઈએ, જેથી આ પંચવસ્તુના બળથી સંસારનો અંત થાય. |૧૭૦૬ો.
અવતરણિકા :
પૂર્વગાથામાં કહ્યું કે આ ભવસમુદ્રમાં તરવાનો અન્ય કોઈ ઉપાય નથી, માટે આ પાંચ વસ્તુઓની આરાધનામાં યત્ન કરવો જોઈએ. એ કથનને જ પુષ્ટ કરવા અર્થે કહે છે –
ગાથા :
एत्थ वि मूलं णेअं एगंतेणेव भव्वसत्तेहिं ।
सद्धाइभावओ खलु आगमपरतंतया णवरं ॥१७०७॥ અન્વચાઈ:
સ્થ વિ=અહીં પણ=પાંચ વસ્તુઓની આરાધનાના યત્નમાં પણ, સંવડ્રિમાવો ઘr=શ્રદ્ધા આદિનો ભાવ હોવાથી જ બ્રિર્દિભવ્ય સત્ત્વોએ જીવ મામપરતંતય કેવલ આગમપરતંત્રતા પવિત્ર એકાંતથી જ મૂનં ૩i=મૂલ જાણવું. * “વહુ' વાક્યાલંકારમાં છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
