________________
સંલેખનાવસ્તક / અભ્યધત વિહાર | જિનકલ્પીની સ્થિતિ | ગાથા ૧૫૧૪-૧૫૧૫
૧૦૫
જેમ કોઈ જીવને પ્રવજ્યા આપતા નથી તેમ કોઈ જીવનું મુંડન પણ કરતા નથી એમ જાણવું. અહીં ચોદક= શિષ્ય, કહે છે – શું કહે છે? તે બતાવે છે – આ=મુંડના, નિયમથી જ પ્રવ્રજ્યાની અનંતર જ છે=પ્રવજ્યા આપ્યા પછી જ મુંડન થાય છે, જેથી કરીને કયા કારણથી પૃથગૂ ઉપાત્ત છે?=મુંડનદ્વારનું પ્રવ્રાજનદ્વારથી પૃથગું સ્થાપન કયા કારણથી છે? એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
ગાથા :
गुरुराहेह ण णिअमो पव्वइअस्स वि इमीए पडिसेहो ।
अजोग्गस्साइसई पलिभग्गाए वि होइ जओ ॥१५१५॥ अओ पुढो ॥ दारं ॥ અન્વયાર્થ:
ગુરુદ ગુરુ કહે છેઃશિષ્યને ગુરુ ઉત્તર આપે છે – ફેકઅહીં=મુંડનામાં, જો =નિયમ નથી. ગોપાસ પદ્ગમ વિ=અયોગ્ય પ્રવ્રજિતને પણ =આનો-મુંડનાનો, પડિલેહ=પ્રતિષેધ છે; નમો જે કારણથી પત્રિમ IIT વિ=પ્રતિભગ્નાદિની પણ અતિશયી હોડું કરે છે મુંડના કરે છે. સો પુદો=આથી પૃથર્ છે=મુંડનદ્વારનો સ્વતંત્ર ઉપન્યાસ છે. ગાથાર્થ:
ગુરુ કહે છે – મુંડનામાં નિયમ નથી. અયોગ્ય પ્રજિતને પણ મુંડનાનો પ્રતિષેધ છે; જે કારણથી પ્રતિભગ્નાદિની પણ અતિશયી મુંડના કરે છે. આથી મુંડનહારનો રવતંત્ર ઉપન્યાસ છે. ટીકાઃ ___ गुरुराह-इह न नियमो, यदुत-प्रव्रज्यानन्तरमेवेयं, कुतः?, प्रव्रजितस्याप्यस्याः प्रतिषेधो मुण्डनाया अयोग्यस्य प्रकृत्या, इहातिशयी पुनः प्रतिभग्नादेविधत्ते यतो मुण्डनां, ततः पृथगिति गाथार्थः ॥१५१५॥ ટીકાર્ય :
ગુરુ કહે છેઃશિષ્યને ગુરુ ઉત્તર આપે છે – અહીં મુંડનામાં, નિયમ નથી. તે અનિયમ યહુતથી બતાવે છે – આ પ્રવ્રજ્યાની અનંતર જ છે=મુંડના પ્રવ્રજ્યા આપ્યા પછી જ થાય છે, એ પ્રકારનો મુંડનામાં નિયમ નથી. કયા કારણથી ?=મુંડલામાં કયા કારણથી નિયમ નથી? તે બતાવે છે – પ્રકૃતિથી અયોગ્ય એવા પ્રવ્રજિતને પણ આનો=મુંડનાનો, પ્રતિષેધ છે; વળી જે કારણથી અહીં=પ્રવ્રજ્યામાં, અતિશયી=અતિશયજ્ઞાની મહાત્મા, પ્રતિભગ્નાદિની મુંડનાને કરે છે. તે કારણથી પૃથ છે=મુંડનવારનો પ્રવાસનધારથી પૃથ ઉપન્યાસ છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે. ભાવાર્થ:
જિનકલ્પિક જે રીતે કોઈને પ્રવજયા આપતા નથી, એ રીતે કોઈનું મુંડન પણ કરતા નથી. અહીં શિષ્ય પ્રશ્ન કરે છે કે દીક્ષા આપ્યા પછી નવદીક્ષિતનું તરત જ મુંડન કરવાનું હોય છે, તેથી નક્કી જ થાય છે કે જિનકલ્પી જો પ્રવ્રજયા આપે નહીં તો મુંડન પણ કરે નહીં, માટે મુંડનદ્વારનો પ્રવ્રાજન દ્વારની અંતર્ગત જ અંતર્ભાવ થઈ જાય છે, તોપણ મુંડનદ્વારનું પ્રવ્રાજનદ્વારથી પૃથર્ ગ્રહણ કેમ કર્યું?
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
