________________
સંલેખનાવસ્તુક | અભ્યધત મરણ | પાદપગમન અનશન / ગાથા ૧૨૦
૩૦૫
મહાત્માઓ આ અનશન કરે છે. હવે આ પાદપગમન અનશન કેવા પ્રકારનું છે અને તેનાથી અન્ય પણ કેવા પ્રકારનું પાદપગમન અનશન છે? તે બતાવે છે –
ગાથા :
णिव्वाघाइममेअं भणिअं इह पक्कमाणुसारेणं ।
संभवइ अ इअरं पि हु भणियमिणं वीअरागेहिं ॥१६२०॥ અવયાર્થ :
મં=આ પાદપગમન અનશન, પદમાણસારાં પ્રક્રમના અનુસારથી રૂઃઅહીં=પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં, Tળવ્યાયામંત્રનિર્વાઘાતિમ ગં કહેવાયું છે રૂi =અને આ પાદપગમન અનશન, રૂમ પિત્રુઇતર પણ=વ્યાઘાતવાળું પણ, મવડું સંભવે છે, (એમ) વીરાહિં માથું વીતરાગ વડે કહેવાયું છે.
* *g' વાક્યાલંકારમાં છે.
ગાથાર્થ : - પાદપગમન અનશન પ્રક્રમના અનુસારથી પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં નિબંધાતવાળું કહેવાયું છે અને પાદપગમન અનશન વ્યાઘાતવાળું પણ સંભવે છે, એમ વીતરાગ વડે કહેવાયું છે.
ટીકા :
निर्व्याघातवदेतत्-पादपगमनं भणितमिह प्रक्रमानुसारेण हेतुना, सम्भवति चेतरदपि-सव्याघातवदेतत्, भणितमिदं वीतरागैः सूत्र इति गाथार्थः ॥१६२०॥
ટીકાર્ય
આ પાદપગમન, પ્રક્રમના અનુસારરૂપ હેતુથી=સંયમજીવનના ચરમકાળે કરવાની વિધિના પ્રક્રમના અનુસારથી, અહીં પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં, નિર્વાઘાતવાળું કહેવાયું છે અને ઇતર પણ=સવ્યાઘાતવાળું પણ, આ= પાદપગમન અનશન, સંભવે છે. એ વીતરાગ વડે સૂત્રમાં કહેવાયું છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
ભાવાર્થ :
પ્રસ્તુતમાં જીવનના અંત સમયે અનશન કરવાનો પ્રક્રમ ચાલે છે, તેથી તે પ્રક્રમને અનુસાર મહાત્મા પાદપગમન અનશન કઈ રીતે કરે? તેનું પૂર્વે વર્ણન કર્યું, તે વર્ણન સંખના કરનારા મહાત્માના આયુષ્યનો અંતકાળ નજીક છે, તેને સામે રાખીને કરેલ છે. તેથી આ પાદપગમન અનશન નિર્વાઘાતવાળું છે.
વળી ક્યારેક હિંસક પ્રાણી આદિ કોઈક ઉપદ્રવથી પોતાને વ્યાઘાત થાય તેમ હોય, ત્યારે મહાત્મા તત્કાળ જે પાદપગમન અનશન સ્વીકારે છે, તે સત્યાઘાતવાળું પાદપગમન અનશન છે. અને તે પાદપગમન અનશન પણ વીતરાગ વડે કહેવાયું છે. ll૧૬૨૦.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
