________________
૩૦૦
સંખનાવતુક | અભ્યધત મરણ/ ભક્તપરિજ્ઞા / ગાથા ૧૬૦૫ વૃદ્ધિને ઉપખંભક હોય એટલી દેહની સ્વસ્થતા માટે ભક્તપરિજ્ઞા અનશની મહાત્માએ ઉદ્યમ કરવો જોઈએ, એ પ્રમાણે પ્રસ્તુત ગાથામાં કહે છે –
ગાથા :
सुहझाणाओ धम्मो तं देहसमाहिसंभवं पायं ।
ता धम्मापीडाए देहसमाहिम्मि जइअव्वं ॥१६७५॥ અન્વયાર્થ :
સુક્ષારો થમો શુભધ્યાનથી ધર્મ થાય છે. તંત્રત=શુભધ્યાન, પાયં-પ્રાયઃ ડેમમહિસંમવં દેહની સમાધિથી સંભવવાળું છે. તાકતે કારણથી થમાપીડા-ધર્મની અપીડારૂપે દસમરિષ્યિ-દેહની સમાધિમાં નકળંકયત્ન કરવો જોઈએ. ગાથાર્થ :
શુભધ્યાનથી ધર્મ થાય છે. શુભધ્યાન પ્રાયઃ દેહની સમાધિથી સંભવે છે. તે કારણથી ધર્મની અપીડારૂપે દેહની સમાધિમાં યત્ન કરવો જોઈએ. ટીકા?
शुभध्यानाद्-धर्मादेः धर्मो भवति, तत्-शुभध्यानं देहसमाधिसम्भवं प्रायो-बाहुल्येनास्मद्विधानां, यत एवं तत्-तस्माद्धापीडया हेतुभूतया देहसमाधौ-शरीरसमाधाने यतितव्यं प्रयत्नः कार्य इति માથાર્થ: ૨૬૭૬ ટીકાઈઃ
ધર્માદિરૂપ શુભધ્યાનથી ધર્મ થાય છે. તે=શુભધ્યાન, અમારા જેવા સાધુઓને પ્રાયઃ=બહુલપણાથી, દેહની સમાધિથી સંભવવાળું છે.
જે કારણથી આમ છે=શુભધ્યાન પ્રાયઃ દેહની સમાધિથી સંભવે છે એમ છે, તે કારણથી હેતુભૂત એવી ધર્મની અપીડારૂપે દેહની સમાધિમાં=શરીરના સમાધાનમાં, પ્રયત્ન કરવો જોઈએ, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે. ભાવાર્થ:
ધર્માદિ વિષયક શુભચિંતવન કરવાથી આત્મામાં ધર્મ નિષ્પન્ન થાય છે, અને તે ધર્માદિ વિષયક શુભ ચિંતવનરૂપ શુભધ્યાન અમારા જેવા નબળા સંઘયણાદિવાળા જીવોને દેહની સ્વસ્થતાથી સંભવે છે. તેથી જે દેહની સમાધિ ધર્મની અપીડાના હેતુભૂત હોય, તેવી દેહની સમાધિમાં અનશન કરનારા મહાત્માએ યત્ન કરવો જોઈએ.
આનાથી એ ફલિત થાય કે, દેહ પ્રત્યેનું મમત્વ વૃદ્ધિ પામે તે રીતે કે દેહની પીડા પ્રત્યેના દ્વેષથી દેહની સમાધિમાં યત્ન કરવો ઉચિત નથી, પરંતુ શુભધ્યાન કરવામાં વિઘ્ન કરનારી હોય તેવી દેહની પીડાનું વર્જન કરવારૂપ દેહની સમાધિમાં યત્ન કરવો ઉચિત છે, જેથી શુભધ્યાનની વૃદ્ધિ થાય.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
