________________
૨૦
સંલેખનાવસ્તુક | અભ્યધત વિહાર | પથાર્લાદિકની સામાચારી / ગાથા ૧૫૪૦-૧૫૪૧
ગાથાર્થ :
દિ છે. વળી મધ્ય કાળ અનેક સ્થાનો થાય છે. વળી યથાલંદના પ્રક્રમમાં પાંચ દિવસ-રાત્રિ ઉત્કૃષ્ટ અથાલંદ થાય છે.
ટીકા : ___ उत्कृष्टः पूर्वकोटी, चरणकालमाश्रित्य, मध्यः पुनर्भवन्त्यनेकानि स्थानानि वर्षादिभेदेन, अत्र पुनः प्रक्रमे पञ्चरात्रमुत्कृष्टं भवति, तेनोपयोगात्, यथालन्दं यथाकालमिति गाथार्थः ॥१५४०॥ ટીકાર્ય
ચરણના કાળને આશ્રયીને–દીક્ષા ગ્રહણના કાળને આશ્રયીને, ઉત્કૃષ્ટ કાળ પૂર્વકોટિ છે, વળી મધ્ય કાળ વર્ષાદિના ભેદથી અનેક સ્થાનોવાળો થાય છે. વળી આ પ્રક્રમમાં=યથાલંદરૂપ અભ્યદ્યત વિહારના પ્રક્રમમાં, પાંચ રાત્રિ ઉત્કૃષ્ટ યથાલંદ= યથાકાળ=આગમના અનતિક્રમથી કાળ, થાય છે, કેમ કે તેના વડે ઉપયોગ છે= યથાલંદ કલ્પમાં પાંચ દિવસ-રાત્રિરૂપ ઉત્કૃષ્ટ કાળ વડે ઉપયોગ છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
ભાવાર્થ :
પૂર્વગાથામાં ચારિત્રને આશ્રયીને જઘન્ય કાળ બતાવ્યો, હવે ઉત્કૃષ્ટ અને મધ્યમ કાળ બતાવતાં કહે છે –
ચારિત્રનો ઉત્કૃષ્ટ કાળ પૂર્વકોટિ છે અર્થાત્ કોઈ પુરુષનું આયુષ્ય ક્રોડ પૂર્વનું હોય અને તે આઠ વર્ષની ઉંમરે ચારિત્ર ગ્રહણ કરે અને મરણ સુધી ચારિત્રના પરિણામને સ્પર્શે, તો તેને આઠ વર્ષ ન્યૂન એવી પૂર્વકોટિરૂપ ચારિત્રના ઉત્કૃષ્ટ કાળની પ્રાપ્તિ થાય; અને પ્રસ્તુતમાં પૂર્વ ક્રોડ વર્ષમાં આઠ વર્ષની ન્યૂનતાની વિવક્ષા કર્યા વગર ચારિત્રનો ઉત્કૃષ્ટ કાળ પૂર્વકોટિ છે એમ કહેલ છે.
વળી ચારિત્રનો મધ્યમ કાળ વર્ષાદિના ભેદથી અનેક સ્થાનોવાળો છે અર્થાત્ વર્ષના ભેદથી અને પૂર્વના ભેદથી અનેક પ્રકારનો છે. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે જઘન્ય કાળ અને ઉત્કૃષ્ટ કાળના વચ્ચેનો સર્વ ભેદોવાળો કાળ મધ્ય કાળ છે.
વળી ગાથાના ઉત્તરાર્ધથી પ્રકૃત એવા યથાલંદને આશ્રયીને ઉત્કૃષ્ટ કાળ બતાવતાં કહે છે કે યથાલંદના સ્વરૂપના કથનમાં ગ્રહણ કરાયેલ ઉત્કૃષ્ટ કાળ પાંચ દિવસ-રાત્રિનો છે; કેમ કે યથાલંદ સ્વીકારનાર સાધુને યથાસંદિક કહેવા માટે પાંચ દિવસ-રાત્રિના ઉત્કૃષ્ટ કાળ વડે ઉપયોગ છે, જે પાંચ દિવસ-રાત્રિના ઉત્કૃષ્ટ કાળનો ઉપયોગ ગ્રંથકારશ્રી આગળની ગાથામાં બતાવે છે. ૧૫૪૦
ગાથા: •
जम्हा उ पंचरत्तं चरंति तम्हा उ हुंतऽहालंदी । पंचेव होइ गच्छो तेसिं उक्कोसपरिमाणं ॥१५४१॥
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
