________________
સંલેખનાવસ્તુક | અભ્યધત વિહાર | “સત્વભાવના' દ્વાર / ગાથા ૧૩૯૬
ગાથા :
पढमा उवस्सयम्मी बीया बाहिं तइया चउक्कंमि ।
सुन्नघरम्मि चउत्थी तह पंचमिआ मसाणंमि ॥१३९६॥ અન્વયાર્થ:
પદમ=પ્રથમ (પ્રતિમા) ૩યપ્પીઉપાશ્રયમાં, વીયા=બીજી વાઈબહાર=ઉપાશ્રયની બહાર, તથા ત્રીજી ડિક્ષમિ=ચતુષ્કમાં, રસ્થી-ચોથી સુન્નપત્રિશૂન્ય ઘરમાં, તતથા પંચમિમા=પાંચમી મસામ=મશાનમાં થાય છે.
ગાથાર્થ :
પ્રથમ પ્રતિમા ઉપાશ્રયમાં, બીજી ઉપાશ્રયની બહાર, ત્રીજી ચતુષ્કમાં, ચોથી શૂન્ય ઘરમાં, તથા પાંચમી પ્રતિમા સ્મશાનમાં થાય છે.
ટીકા :
प्रथमोपाश्रये प्रतिमा, द्वितीया बहिरुपाश्रयस्य, तृतीया चतुष्के स्थानसम्बन्धिनि, शून्यगृहे चतुर्थी स्थानसम्बन्धिन्येव, तथा पञ्चमी श्मशाने प्रतिमेति गाथार्थः ॥१३९६॥ ટીકાર્ય :
પ્રથમ પ્રતિમા ઉપાશ્રયમાં, બીજી ઉપાશ્રયની બહાર, ત્રીજી સ્થાનના સંબંધવાળા ચતુષ્કમાં પોતે જ્યાં રહેલા હોય તે નગરના ચાર રસ્તામાં, ચોથી સ્થાનના સંબંધવાળા જ શૂન્ય ગૃહમાં=પોતે જ્યાં રહેલા હોય તે નગરમાં રહેલા જ ખંડેર ઘરમાં, તથા પાંચમી પ્રતિમા મશાનમાં થાય છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
ભાવાર્થ :
અભ્યદ્યત વિહાર સ્વીકારવા તત્પર થયેલા ગણિ આદિ મહાત્મા સત્ત્વનો અભ્યાસ કરવા માટે ક્રમસર પાંચ પ્રતિમાઓ વહન કરે છે, જે એક સ્થાનમાં નિયત કાળમાન સુધી કાયોત્સર્ગમુદ્રામાં સ્થિર થઈને આત્માને તત્ત્વથી ભાવિત કરવા માટેના યત્નસ્વરૂપ છે.
તેમાં પ્રથમ પ્રતિમા મહાત્મા ઉપાશ્રયમાં રહીને ધારણ કરે છે; કેમ કે ઉપાશ્રયમાં બાહ્ય ઉપદ્રવોની સંભાવના અલ્પ હોય છે, તેથી ઉપાશ્રયમાં આત્મતત્ત્વના ભાવનમાં દઢ યત્ન સ્કૂલના વગર સ્થિરતાથી થઈ શકે છે.
આ રીતે મહાત્મા પ્રથમ પ્રતિમાથી સંપન્ન થઈ જાય ત્યારપછી, તે મહાત્માઓ ઉપાશ્રયની બહાર જઈને બીજી પ્રતિમા ધારણ કરે છે; કેમ કે ઉપાશ્રયની બહાર ઉપદ્રવો થવાની કંઈક સંભાવના રહે છે, પરંતુ તેમાં પણ તે મહાત્મા અંતરંગ શુદ્ધ આત્મતત્ત્વના ભાવનમાં સ્કૂલના ન થાય તે રીતે ધ્યાનમાં સુદઢ યત્ન કરે છે.
આ રીતે મહાત્મા બીજી પ્રતિમાથી સંપન્ન થઈ જાય ત્યારપછી, તેઓ નગરના ચાર રસ્તા ભેગા થતા
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
