________________
૧૪૪
સંલેખનાવતુક | અભ્યધત વિહાર | જિનકલ્પીની સ્થિતિ | ગાથા ૧૪૮૬-૧૪૮૭, ૧૪૮૮-૧૪૮૯ ટીકાર્ય :
જન્મ અને સદ્ભાવમાં આ જિનકલ્પિક, ભરતાદિ સર્વ કર્મભૂમિઓમાં હોય. વળી સંહરણ હોતે છતે આ ભાજ્ય છે=જિનકલ્પિક સભાવને આશ્રયીને ભજના કરવા યોગ્ય છે. તે ભજના જ બતાવે છે – સદ્ભાવને આશ્રયીને કર્મભૂમિવાળા જિનકલ્પિક હોય અથવા સભાવને આશ્રયીને અકર્મભૂમિવાળા જિનકલ્પિક હોય, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે. ભાવાર્થ :
જિનકલ્પિકની સ્થિતિમાં ક્ષેત્રને આશ્રયીને માર્ગણા=વિચારણા, બે પ્રકારે કરાય છે. ત્યાં જન્મને અને સદ્ભાવને આશ્રયીને વિચારીએ તો ભરતાદિ સર્વ કર્મભૂમિઓમાં જિનકલ્પિકની સ્થિતિ હોય છે. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે પાંચ ભરત ક્ષેત્ર, પાંચ મહાવિદેહ ક્ષેત્ર અને પાંચ ઐરાવત ક્ષેત્ર : આ પંદર કર્મભૂમિઓમાં જ જિનકલ્પિકનો જન્મ થાય છે અને ઉચિત કાળે જિનકલ્પિકનો સદ્ભાવ થાય છે.
વળી કર્મભૂમિમાં રહેલા જિનકલ્પિકનું સંહરણ કરીને કોઈ દેવતા તેઓને અકર્મભૂમિમાં મૂકે તો, ત્યારે અકર્મભૂમિમાં પણ જિનકલ્પિકનો સદ્ભાવ થાય, પરંતુ અકર્મભૂમિમાં જિનકલ્પિકનો જન્મ થતો નથી.
આમ, ક્ષેત્રને આશ્રયીને જિનકલ્પિકની સ્થિતિ પંદર કર્મભૂમિઓમાં જન્મથી અને સદૂભાવથી હોય છે, પરંતુ અકર્મભૂમિઓમાં સંહરણ થયે છતે સદ્ભાવથી હોય પણ અને ન પણ હોય, એ પ્રકારની ભજના જાણવી. (૧૪૮૬/૧૪૮૭ી અવતરણિકા:
कालद्वारमधिकृत्याह - અવતરણિકાળું:
કાલદ્વારને આશ્રયીને જિનકલ્પિકની સ્થિતિને કહે છે –
ગાથા :
ओसप्पिणिए दोसुं जम्मणओ तिसु अ संतिभावेणं ।
उस्सप्पिणि विवरीओ जम्मणओ संतिभावेण ॥१४८८॥ અન્વયાર્થ:
મોuિf=અવસર્પિણીમાં સોનું નમUTો તિ, મ અંતિમવેvi=બેમાં જન્મથી અને ત્રણમાં સભાવથી હોય–ત્રીજા-ચોથા આરામાં મનુષ્યભવની પ્રાપ્તિરૂપ જન્મને આશ્રયીને જિનકલ્પિકની સ્થિતિ હોય અને ત્રીજા-ચોથા-પાંચમા આરામાં સભાવને આશ્રયીને જિનકલ્પિકની સ્થિતિ હોય; ડમ્બિળ નHUો સંતિભાવે વિવરી–ઉત્સર્પિણીમાં જન્મથી-સભાવથી વિપરીત હોય=બીજા-ત્રીજા-ચોથા આરામાં જન્મને આશ્રયીને જિનકલ્પિકની સ્થિતિ હોય અને ત્રીજા-ચોથા આરામાં સભાવને આશ્રયીને જિનકલ્પિકની સ્થિતિ હોય.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
