________________
પણ હું એવો નીચ નથી. ભાલાઓથી વીંધાવા છતાં હું મારો નિયમ નહિ તજું. પ્રતિજ્ઞા પાળતાં પાળતાં મરવામાં પણ મજા છે !'
માગણીના અસ્વીકારથી રાણી છંછેડાઈ. એણે એક ચીસ નાખી. સૈનિકો ચારે બાજુથી ધસી આવ્યા. પુષ્પચૂલની છાતી પર ભાલા મંડાઈ ગયા.
નારી સૌમ્યતાની મૂર્તિ છે, પરંતુ વિફરે તો મહાકાળી પણ એ જ છે. પછી એની પાસે દયા, કરુણા શોધીય ન જડે !
અત્યાર સુધી આ વાર્તાલાપને ગુપ્તપણે સાંભળનાર વ્યક્તિ એકદમ પ્રગટ થઈ. એણે આજ્ઞા કરી : “સૈનિકો ! આ ચોરને મારા મહેલમાં લઈ જાઓ. રાણીને કારાવાસમાં પૂરો.”
મહારાજની આ વિષમ આજ્ઞા સાંભળી સૈનિકો સ્તબ્ધ થઈ ગયા. એમની પ્રતાપી આજ્ઞા વિરુદ્ધ બોલી શકે પણ કોણ ? અને અકારણ આવી આજ્ઞા કરે પણ કોણ ? જરૂર કાંઈક ભેદ છે.
રાતભર રાજા અને પુષ્પચૂલે વાતો કરી અને એને જાણવા મળ્યું કે દુનિયામાં જે વંકચૂલ ચોર તરીકે પ્રસિદ્ધ હતો એ તો મહારાજા વિમળયશનો પુત્ર પુષ્પગૂલ હતો. એ સિવાય આવા ઉત્તમ સંસ્કાર ક્યાંથી હોય ?
સવારે સભામાં જાહેર કરવામાં આવ્યું કે રાજકુમાર પુષ્પચૂલને ઉજ્જયિનીના સેનાપતિ બનાવવામાં આવે છે. એમના સાથીઓની સૈન્યમાં ભરતી કરવામાં આવે છે, અને રાણીને દેહાંતદંડની શિક્ષા કરવાની હતી, પણ પુષ્પચૂલની વિનવણીથી એમને ક્ષમા આપવામાં આવે છે.
ઉજ્જયિનમાં આનંદનું મોજું ફરી વળ્યું. આજ સુધી જેનો ભય નગરીને માથે ભમતો હતો, તે જ હવે નગરનો રક્ષક બન્યો. નગરી અભય બની.
મહેલની ચન્દ્રશાળામાં ઓશીકાને ટેકે પુષ્પચૂલ આડો પડ્યો હતો. એની સામે બેઠેલી વસન્તસેના એના મુખ પર રમતા મનોભાવને જાણવા પ્રયત્ન કરતી હતી. ક્ષણમાં આનંદના શિખર પર તો ક્ષણમાં ચિત્તનના સાગરમાં એમ એ ચઢઊતર કરી રહ્યો હતો. પુષ્પચૂલે કહ્યું :
“વસન્ત ! માણસનું જીવન કેવું ગહન છે ? ધરતીની જેમ એમાંય કેટલા ખાડા-ટેકરા છે ? મેં પણ આ એક જીવનમાં કેટલા વેષ ભજવ્યા ? રાજકુમાર મટી પ્રજાને ત્રાસ આપનાર લૂંટારો થયો. દારૂડિયો અને ખૂની પણ થયો, અને હવે મારા ભાગ્ય સેનાપતિનું ગૌરવભર્યું સ્થાન મળ્યું, તને ખબર છે ? અહીં સુધી દોરનાર કયો પ્રકાશ મારા જીવનમાં કામ કરી રહ્યો છે ?'
ભવનું ભાતું * ૧૮૯ For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
