________________
જાય તેમ પી ગયું. અર્પણના આ ઉપદેશને વારંવાર સંભારતાં મહાનામ પોતાના નગરમાં પહોંચ્યા ત્યારે એને સમાચાર મળ્યા કે શ્રાવસ્તીના રાજા વિડ્ડૂભે કપિલવસ્તુ પર ચઢાઈ કરી છે. એના ક્રોધમાંથી કોઈ બચી શકે તેમ નથી. ભયંકર સંહાર મંડાવાને ઘડી બે ઘડીની વા૨ છે. આ સાંભળી શાંતિપ્રિય મહાનામનું હ્રદય કકળી ઊઠ્યું.
વૈભવમાં ઉન્મત્ત બનેલા રાજાઓને આ શું સૂઝ્યું છે ? આજ આ નગર પર ત્રાટકે તો કાલે પેલા નગ૨ ૫૨ ત્રાટકે ? એક હારે, બીજો જીતે, પણ આ નિર્દોષ પ્રજાજનોનો નાશ થઈ રહ્યો છે, એનો વિચાર આ સત્તા-અંધોને કેમ નથી આવતો ? રાજાઓની ક્ષણિક ઇચ્છાઓ ખાતર પ્રજાનો કેટલો ભોગ ! એમની વિચારધારા આગળ વધે તે પહેલાં તો સમાચાર મળ્યા કે કપિલવસ્તુનો અગ્રણી ભયાકુળ બની ભાગી ગયો છે. મહાનામથી બોલાઈ ગયું, ધિક્કાર છે, તારા પૌરુષને, પ્રજાને નિરાધાર મૂકી અંતે ભાગ્યો ! ૨, કાયરો તે વળી રાજ્ય કરી શકતા હશે ?'
:
વિજયી વિઠૂર્ભે કિલ્લો તોડી નગરમાં પ્રવેશ કરી આજ્ઞા કરી ‘સૈનિકો ! આજ વિશ્વાસઘાત અને અપમાનનું વેર લેવાનું છે. સંપત્તિ લૂંટાય એટલી લૂંટો, લૂંટતાં જરાય ન ગભરાશો. સામે થાય તેને હણી નાખો. આજ તો લૂંટની ઉજાણી છે.'
અર્પણના ગીતમાં મત્ત બનેલો મહાનામ પણ આ પળે મૂંઝાઈ ગયો. પૌરજનોની લૂંટ એની આંખો જોઈ ન શકી. લોકોના આર્તનાદ એના કાન સાંભળી ન શક્યા. વેદનાથી વ્યથિત એના આત્માને એક વાત સાંભરી આવી. અને એ, વિજયી રાજા પાસે પહોંચી ગયો.
‘રાજન્ ! મને ઓળખો છો ?' રાજાના અનુચરોએ આપેલા આસન પર બેસતાં મહાનામે પૂછ્યું.
‘મહાનામ ! આપને કોણ ન ઓળખે ? જ્ઞાનથી, શીલથી, સંસ્કારથી અને સભ્યતાથી આપ નગરના નાગરિકોમાં શ્રેષ્ઠ અને જ્યેષ્ઠ છો ! અને એટલે જ તો આપને પૌરજનો પણ મહાનામ કહી સત્કારે છે !'
મહાનામના સદ્ગુણો પ્રત્યે કપિલવસ્તુનાં પ્રજાજનોને જેમ માન હતું, તેમ રાજા વિડ્ડૂંભના હૈયામાં પણ માન હતું
‘એમ નહિ રાજન ! એમ નહિ. આ રીતે ઓળખાણ કાઢી કંઈ લાભની આશાએ આવ્યો નથી. હું તો પૂછું છું કે તમારે ને મારે કંઈક સંબંધ ખરો કે ?' સંબંધ શબ્દ પર ખાસ ભાર મૂકતાં મહાનામની અભય આંખોએ પ્રશ્ન કર્યો.
Jain Education International
બિંદુમાં સિંધુ : ૩૦૩
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
