________________
“રાજન ! આપના કારાગૃહમાં મારે ઘેર આવેલા અતિથિ પુરાયેલા છે. તેમની મુક્તિની યાચના માટે આપને દ્વારે આવ્યો છું.'
અતિથિ ? એ અતિથિ વળી કોણ ? મંત્રી સામે રાજાએ પ્રશ્નાર્થ દષ્ટિ ફેંકી.
બેડીઓમાં જકડાયેલા અને સળિયા પાછળ બેઠેલા ચોરો સામે આંગળી ચીંધતાં મંત્રીએ કટાક્ષ કર્યો : તમારે ત્યાંથી ચોરી કરતાં પકડાયેલા ચોરો સિવાય અમારા કારાગૃહમાં કોઈ છે નહિ, શું તમે આ અતિથિઓની શોધમાં નીકળ્યા છો ?”
હા, આ ચોર એ જ મારા અતિથિ. તિથિ નક્કી કર્યા વિના આવે છે અતિથિ ! ગઈ કાલે એકાદશીનું પર્વ હતું. એમાં મારે મૌનપૂર્વક પૌષધ હતો. મૌન અને મૈત્રીના આ પર્વના દિવસે મેં જગતના જીવોને અભય વચન આપ્યું છે. મારા વતની કસોટી કરવા જ જાણે ન આવ્યા હોય. આ પાવન દિવસે મારે દ્વારે આવનાર મારા અતિથિ ગણાય; પછી તે ચોર હોય કે શાહુકાર.”
સુવ્રત શેઠે વધુમાં કહ્યું :
એ સિવાય મારા નિમિત્તે નાનામાં નાના જીવને વેદના થાય તોય મારો અભયધર્મ ઘવાય; આ તો મનુષ્ય છે. મનુષ્યોને મારા નિમિત્તે મોતની સજા થાય તો પછી મારો અભયધર્મ જીવે કેમ ? અને ધર્મ ન આવે તો પછી મારા જીવવાનો પણ અર્થ શો ? તો કૃપા કરી આ લોકોને મુક્તિની બક્ષિસ કરો.”
રાજા અને મંત્રી શેઠની સભાવના અને પ્રેમધર્મથી મુગ્ધ બન્યા. કોઈ શ્રેષ્ઠ કવિએ પણ રાજા આગળ મૈત્રીની આવી ઉત્કૃષ્ટ ભાવનાનું વર્ણન કર્યું હોત તો એ ન માનત, પણ એણે નજરોનજર સુવ્રતના અણુએ અણુમાં નર્તન કરતો મૈત્રીભાવ જોયો અને એ અહોભાવથી નમી પડ્યા.
ચોરોને મુક્ત કરતાં રાજાએ કહ્યું : સુવ્રતશેઠ ! આજ લાગે છે કે ધર્મ એ ચર્ચાનો વિષય નથી, પણ આચરણનો વિષય છે. લાખ યુક્તિઓથી પણ મૈત્રીનું આ મહાવ્રત મને કોઈ ન સમજાવી શકત, તે તમે આચરણના મૂક સંગીતથી મારા રોમરોમમાં રમતું કર્યું છે. મૌનના સંગીતમાં ગુંજતા તમારા આચારને હું નમન કરું છું.”
ચોરોએ આ જોયું, સાંભળ્યું અને ગ્રીષ્મમાં બરફ ઓગળે તેમ એમનાં હૈયાં ઓગળવા લાગ્યાં.
શેઠે રથમાં એમને સાથે બેસાડ્યા. ઘેર લાવી એમને સ્નાનાગારમાં મોકલ્યા અને સુંદર વસ્ત્રોનું પરિધાન કરાવી એમને પોતાની સાથે જ જમવા બેસાડ્યા.
૨૨૪ - મધુસંચય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
