________________
સાડાત્રણ શૃંગ તો તૈયાર થઈ ગયાં છે. અર્ધો ભાગ જ બાકી છે. તેની પૂર્તિ માટે નદીમાં તણાઈને આવતાં ચંદનના કાષ્ઠને બહાર કાઢવા માટે અત્યારે શ્રમ કરી રહ્યો છું. દિવસે કોઈ જાણે તો એ તાણી જાય એટલે આ અ-કાલ એ મારા માટે સુ-કાલ છે.'
રાજાને વિચાર આવ્યો, વૃષભનાં શૃંગ ? એ વળી શું ? એ કંઈ ન સમજ્યા. રાત ઘણી વિતી ગઈ હતી, વાત ટૂંકી કરતાં રાજા બિંબિસારે કહ્યું :
પ્રભાતે તમારી વાત સમજીને શિંગડાની વ્યવસ્થા રાજ્યભંડાર તરફથી કરવામાં આવશે. જાઓ, અત્યારે સુખે નિદ્રા કરો.'
મમ્મણને બિંબિસારના પોતાના વિશેના અજ્ઞાન પર હસવું આવ્યું, અને સુખનિદ્રા શબ્દ એને આશ્ચર્યભર્યો લાગ્યો. ધનની ચિંતામાં એણે સુખનિદ્રા જોઈ જ ક્યારે હતી કે આજે એને સુખનિદ્રા આવે ?
મમ્મણ નમન કરી ચાલ્યો ગયો. પ્રભાતે મમ્મણ શેઠ મગધરાજને પોતાને ત્યાં નિમંત્રી લાવ્યો. એક પછી એક ભોંયરાં વટાવતો અંદરના ભૂગર્ભમાં એને લઈ ગયો. ત્યાં એણે બે સુવર્ણના વૃષભ પડદા પાછળ રાખ્યા હતા. એ પડદો ઊંચકતાં મમ્મણે કહ્યું :
“આ વૃષભોનાં ત્રણ શિંગડા તો રત્નથી મઢી દીધાં છે. ચોથો શૃંગનો થોડો જ ભાગ રત્નથી જડવાનો બાકી રહ્યો છે. એ થાય એટલે એક કાર્ય તો પૂરું થયું કહેવાય !”
મગધરાજ બિંબિસાર તો આશ્ચર્યમાં ડૂળ્યા હતા. શુદ્ધ કાંચનના બે ભવ્ય વૃષભો એ શ્વેત વસ્ત્રની નીચેથી પ્રગટ્યા હતા. જાણે બલિષ્ઠ હાથીબાળ જોઈ લો. આંખને ઠેકાણે મૂલ્યવાન રત્નો મૂક્યાં હતાં અને એનાં શૃંગ તો રત્નખચિત સુવર્ણનાં હતાં, જેનાં પ્રકાશથી ભૂગર્ભનો ભાગ પ્રકાશમાં નહાઈ રહ્યો હતો.
બિંબિસાર પોતે જુએ છે, એ સાચું છે કે પોતે નથી જોતા તે સાચું છે, એ ભ્રમમાં પડી ગયા.
પોતાના રાજ્યભંડારમાં પણ ન મળે એવાં રત્નોનો આ સ્વામી અને છતાં આવી અંધારી મેઘલી રાતમાં ચંદનકાષ્ઠ ખેંચવાની કાળી મજૂરી !
ત્યારે રાજા શ્રેણિકને કરુણાસાગર ભગવાન વર્ધમાનનાં જ્ઞાનવચનો સાંભરી આવ્યાં. રૂમો માસ શ્રેણિક ! ઇચ્છાઓ ને તૃષ્ણાઓ આકાશની જેમ અનંત છે. એનો અંત આવતો જ નથી. સંતોષના શસ્ત્રથી તૃષ્ણાને છેદો, નહિ તો તૃષ્ણા માણસને છેદી નાખશે !
બિંદુમાં સિંધુ ૨૭૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
