________________
સૌ સ્તબ્ધ બની ગયા.
‘હું દેવકુમાર !' રાજા મેઘરથના ચરણોમાં એ પ્રકાશમૂર્તિએ માથું મૂકી સૌને ઉદ્દેશીને કહ્યું, ‘આ નરરત્નની કસોટી કરવા આવ્યો હતો. કારણ કે દેવસભામાં ઇન્દ્રે રાજા મેઘરથનાં વ્રતનાં વખાણ સ્વમુખે કર્યાં. મારે ગળે એ વાત ન ઊતરી. મને થયું કે દેવની શક્તિ આગળ માનવ-શક્તિ શું હિસાબમાં ? મેં એ માટે તેમને કસોટીએ ચડાવ્યા. આજે માનવીના મનોબળ આગળ મારું મસ્તક નમે છે. કબૂતર ને બાજ મારાં વૈક્રિય રૂપ છે. હે ભરતખંડના ભાવિ તીર્થંકર સોળમા શાંતિનાથ ! મહામાનવની પૂર્વભૂમિકામાં પણ માનવતા કેવી ભવ્ય હોય છે, તેનું આપ ઉદાહરણ છો. પ્રભો ! પુનઃ આપના ચરણોમાં માથું મૂકી, હું ક્ષમા યાચું છું. મને ક્ષમા આપો. આપનાથી વસુંધરા બહુરત્ના છે !' અલોપ થતી પ્રકાશમૂર્તિને સૌ જોઈ રહ્યા. મેઘરથના અક્ષત અંગ પર પુષ્પગંધ ને પ્રકાશની વૃષ્ટિ થઈ રહી હતી, ને વસુંધરા પર જળવૃષ્ટિ થઈ રહી હતી.
વ્રતધારીનો વિજય હો !
૫૯૨. ઈજ્જત કોણે લીધી !
કળના બિંદુનું રૂપ તો કાંઈ નથી, પણ એ જ્યારે કમળનાં પાંદડાં પર
ઝપડ્યું હોય છે, ત્યારે તો એ સાચા મોતીની રમ્યતા સર્જતું હોય છે.
તેમ વાણી ને વર્તનનું એમ તો કાંઈ મૂલ્ય નથી પણ વિવેક વાપરવાથી એનું મૂલ્ય અનેકગણું વધી જાય છે.
આવનાર અતિથિ માટે બધી સગવડતા સાચવી હોય, દરેક રીતે તૈયારી કરી હોય, કોઈપણ વસ્તુની જરાય ખામી ન રાખી હોય, પણ એમાં જરાક જો વિવેકની ખામી રહી ગઈ હોય તો બધી તૈયારીઓ અને સાચવેલી સગવડો વ્યર્થ જાય છે એમ કોણ નથી જાણતું ? છતાં આપણે જોઈશું તો જાણવા મળશે કે જીવનપંથના ઘણા મુસાફરો માત્ર એક વિવેકની ઊણપને લઈને જ જીવનમાં નિરાશા અનુભવતા હોય છે.
ધાર્મિક ઉત્સવ શું કે આધ્યાત્મિક ચિન્તન શું, સામાજિક પ્રવૃત્તિ શું કે રાષ્ટ્રીય ક્રાન્તિ શું આ બધી પ્રવૃત્તિઓ વિવેક માંગે છે. વિવેકના અભાવે આ વસ્તુઓ જળવિહોણા સરોવર જેવી બની જાય છે. જેને વિવેકનો ચીપિયો મળી આવે છે તે ગમે તેવી વસ્તુને પણ એ ચીપિયાથી ઉપાડી સમયને અનુરૂપ બનાવી શકે છે, પણ જેને એ ચીપિયો મળ્યો નથી, એ ગમે તેટલી પ્રવૃત્તિ
Jain Education International
બિંદુમાં સિંધુ ૨૮૭
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
