________________
પણ પુનઃનિર્માણની એક વાસ્તવિક હકીકત છે. અને અત્યારે કલ્પના કે ભાવોમાં વિહરવાનો સમય નથી. સમય થોડો છે... તો હું પૂછું : તમે શું કરશો ? તમારી શૂન્યતાને શાથી ભરશો ? મારી વિદાય પછી તમારે કંઈક પ્રવૃત્તિ તો કરવી જ પડશે. પ્રવૃત્તિ વિનાની નિવૃત્તિ માણસને કાં તરંગી બનાવે છે, કાં ભટકતો...” ગજરાએ શક્તિ ન હોવા છતાં ઘણું કહી દીધું, અને ખાંસી આવતાં એ અટકી
પડી.
ગજરા ! તારા હૈયાના પાતાળકૂવામાં કેટલું તત્ત્વજ્ઞાન ભર્યું છે ! તારી આ પ્રજ્ઞાના બળે જ, તરંગી અને આળા દિલનો આ માનવી આજે કંઈક વાસ્તવિક અને સહનશીલ બન્યો છે.
ભૂતકાળના પ્રસંગો સાંભળતાં મામાના મુખમાંથી કરુણાભીના પ્રશંસાના શબ્દો સરી પડ્યા.
“પ્રશંસા પછી. માણસ મરી જાય પછી આખો જન્મારો એ જ કરવાનું છે ને ! પણ હું પૂછું છું કે, મારા ગયા પછી તમે શું કરશો ?”
“શું કરીશ, એમ ?” વિચારતંદ્રામાંથી જાગતાં મામાએ કહ્યું : “ગામના બાળકોને ભણાવીશ. આ શૂન્ય અને નિર્જન ઘરને નિર્દોષ બાળકોથી ભરીશ. અને તેં મને આપેલ ભાવ અને ભક્તિ એ બાળકોમાં રેડી એ ભાવો દ્વારા તને સંસ્કારરૂપે જીવંત બનાવીશ..”
મામા ! ગજરાબેનને કેમ છે ?” પાડોશી આવતાં વાર્તાલાપ અટક્યો.
પછી તો ખબર કાઢવા આવનારની સંખ્યા વધતી ગઈ. આ પ્રસંગ પછી ગજરાબહેનની તબિયત વધારે બગડી અને ત્રીજે દિવસે એણે શાન્તિથી દેહ છોડ્યો.
પુષ્પ ખીલ્યું, સુવાસ આપી અને ખરી પડ્યું.
પૂનમચંદનું વય અત્યારે પાંત્રીસનું હતું. એમનો દેહ સશક્ત હતો, ખાધેપીધે સુખી હતા. ગામના નાકા ઉપર જ એમનું બે માળનું વિશાળ ઘર હતું. એટલે ઘણાની નજરમાં એ રમતા હતા.
લગ્નની વાત એમની પાસે આવી પણ એમણે સ્પષ્ટ ના પાડી. પછી તો એમની મક્કમતાની જાણ થતાં લોકોએ વાત કરવાની જ હિંમત ન કરી.
એક વર્ષ વીતી ગયું.
સંસાર એમને માટે રણ જેવો શુષ્ક હતો. એમાં માત્ર ગુજરાની સ્મૃતિ જ એક વીરડી જેવી મધુર હતી. એ સ્મૃતિને જીવંત રાખવા જ ગામના બાળકોને એ ભણાવતા. ભણાવવા કરતાં એ વાત્સલ્યના પૂરને વધારે વહાવતા. અને
ભવનું ભાતું ૨૨૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
