________________
શ્રી. હૈમ સારસ્વત સત્રઃ નિબંધસંગ્રહ
૧૩૭
પરંતુ આ શેષભટ્ટાર કેણું તે જાણી શકાતું નથી. ‘ચન્દ્રલેખાવિજયપ્રકરણ”ની નાયફા તરીકે ચન્દ્રલેખા વિદ્યાધરીને કલ્પવામાં આવી છે, પરંતુ કુમારપાળે સપદિલક્ષ રાજ અરાજને હરાવ્યો તે પરત્વે કુમારપાળના વીરત્વને વર્ણવતું આ પ્રસાત્મક નાટક છે. વળી નાટક કુમારપાળની ખાસ આજ્ઞાથી લખાયું હોય એ પણ સંભવિત છે કેમકે કુમારવિહારમાં શ્રી અજિતનાથદેવના વસન્તોત્સવ પ્રસંગે કુમારપાળની સભાના પરિતોષ અથે ભજવવાને તે રચાયું છે, એમ સૂત્રધાર પ્રસ્તાવનામાં કહે છે ૨૪ અર્ણોરાજ સાથે કુમારપાળને વિગ્રહ અનેક વર્ષ સુધી મા હતા, પરંતુ કુમારપાળને સંપૂર્ણ વિજય સં. ૧૨ ૦૭માં અથવા તેથી થોડાક સમય અગાઉ એમ થઈ ગયો હોવો જોઈએ, કેમકે ચીતડમાં કુમારપાળના સં. ૧૨૯૭ની શિલાલેખમાં એમ જણાવેલું કે છે કે શાકંભરીના રાજાને પરાજય કરીને તથા શાલીપુર નામના ગામમાં પિતાના લશ્કરને રાખીને ચીડની શોભા જોવા માટે રાજા ત્યાં આવ્યો હતો. આ ઉપરથી એ નક્કી થઈ જાય છે કે “ચન્દ્રલેખાવિજયપ્રકરણ” સં. ૧૨૦૭માં અગર તે પછી ટૂંક સમયમાં રચાયું હશે.
આ ઉપરાંત, દેવચન્દ્રની માનમુદ્રાભંજન’ નામની એક બીજી એક રચના હતી એમ અન્ય સ્થળોએ મળતા ઉલ્લેખ પરથી સમજી શકાય છે, પરંતુ એ કૃતિને હાલમાં પત્તો લાગતા નથી. ૨૫
૬. ઉદયચન્દ્ર
ઉદયચન્દ્ર લખેલો એક પણ ગ્રન્થ હજી સુધી બહાર આવેલો નથી. પરંતુ તેમના ઉપદેશથી એક કરતાં વધુ ગ્રન્થ લખાયાન, હકીકત મળે છે. તેઓ એક સારા વિદ્વાન હતા. 'પ્રબન્ધચિન્તામણિમાં કુમારપાલપ્રબન્ધાન્તર્ગત ઉદયચન્દપ્રબંધમાં જણાવેલું છે કે, એક વાર કુમારપાળ સમક્ષ પં. ઉદયચન્દ્ર ગુર હેમાચાર્યનું “યોગશાસ્ત્ર” વાંચતા
२४. 'कुमारविहारे मूलनायकपार्श्वजिनवामपाविस्थितश्रीमदजितनाथदेवस्य वान्तोत्सवे कुमारपालपरिषचेतःपरितोषायास्य प्रणयनम् ।'
–એજનર. જૈન સાહિત્યને સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ': પૃ. ૨૮૦.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
