________________
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
હૈ.સા.સ.-૨૦
નામર
માનીને માર્કીયે પછી જ ખતેના કયું નામ આપવું,
આ. હેમચંદ્રને અનુસરીને એમ કહી શ્રીએ કે પોતે અપભ્રંશનું વ્યાકરણુ દેવા ચાહે છે, ” અપભ્રંશની પ્રક્રિયા આપી છે. આ એ વચ્ચે કાંઇ ભેદ પ્રાપ્ત થાય છે કે નહુ એ અપભ્રંશ એક છે કે જીદ્દા, જુદા હોય તા થ્યા. હેમચંદ્રના વિશિષ્ટ વૈકલ્પિક રૂપવાળા અપભ્રંશને એના નિય બાંધી શકીએ. એક વસ્તુ આ પૂર્વે અહીં સ્પષ્ટ સ્વરૂપે સ્વીકારવી જોઈએ કે ધનપાલ, જોઈ, પુષ્પદંત, કનકામર એ વગેરે નવમા-૬શમા શતકના વિએનાં કાવ્યેામાં જે અપભ્રંશ મળે છે, તે પ્રાયઃ શુદ્ધ, મહારાષ્ટ્રી પ્રાકૃતાનુસારી પ્રધાન (‘સ્ટાન્ડર્ડ') અપભ્રંશ છે; આ. હેમચદ્રને અપભ્રંશ તે અપભ્રંશ સાથેાસાથ આપેલાં વિશિષ્ટ વૈકલ્પિક રૂપાથી વિશિષ્ટતા પકડે છે; એ વસ્તુને અહીં વિસ્તાર કરવા અનાવશ્યક એ માટે છે કે આ પૂર્વે શ્રી. એ. એન. ઉપાધ્યેએ જોઈદુના “ પરમાત્મપ્રકાશ ”ની અંગ્રેજી પ્રસ્તાવનામાં વિશદતાયી એ બતાવી આપ્યું છે. એટલે જ હવે આ. હેમચંદ્ર અને માર્કડેયના અપભ્રંશમાંના ભેદ કાંઈ પ્રાપ્ય હાય ! તે આપવાને એક અલ્પ પ્રયત્ન અત્રે કરવામાં આવે છે. વધુ વિસ્તાર ન થાય, એ માટે અહીં ખને વૈયાકરણાએ સ્વીકારેલાં રૂપાખ્યાને જ રજુ કરું ; જેથી કાંટાળાભરેલું ન લાગતાં રૂપાખ્યાનામાંથી જ ભેદને પકડી શકવામાં સુવિધા થઈ પડશે.
આ. હેમચંદ્ર
માર્કેડય
..
વિભક્તિ
૧લી-૨ જી
-ત
અકારાંત નાતિ; પુરિસ ૮ સ. પુષ
બ. વ.
એ. વ.
પુરિસ-સાસુ
એમ
જોયા
આપણે
0.
એ. વ. પુરિસ-સા-સુo o –સા પુસિ-સા-સુ? –સા, પુરિસઉ-દ-હે ૧૦ સ્વાથ ઃ લાગી પ્રત્યય જુદા રહે તેવા સ્વરાદિ પ્રત્યયેા પરત્વે જુદી જુદી વિભક્તિના રૂપે વિકલ્પે મળણ ઉપરાંત મળદ્રૂપ પણ માર્કાડૅચ ઇચ્છે છે. (પૃ. ૧૧૨) એ પ્રમાણે હૂસ્વના દી અને દીના હસ્વ સ્વરના વ્યંજનાદિ પ્રત્યય પૂર્વે થાય એ રૂપે! ગૈારવ થઈ પડે એ ભયે ખધાં સ ંગ્રહ્યાં નથી.
અ. વ.
પુરિસહે-હે
થાય; આવા માં મૂળ નામના અત્ય
શ્રી હેમ સારસ્વત સત્ર : નિબધસંગ્રહ
303
