________________
૧૭૦
ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ
=
==
ભલે રંકની માફક ભટકો હેય પણ હવે ભાગ્યે એને રાજા બનાવ્યા છે અને એ ભાગ્યદા રાજ્યનું રક્ષણ પિતાની સમશેરના બળે કરવા પોતે સમર્થ છે, એ જાતનું ૬૮ વાભિમાન એના પરુષમાં ઊછળતું હતું અને તેથી એ અભિમાનને પ્રભાવ બતાવવા માટે એણે પોતાના આપ્તજનનો નાશ કરવામાં પણ કસી વાર ન લગાડી. એથી ઊલટું, જે સાજણ કુંભારે એક વખતે કાંટાના ઢગલા તળે છુપાવી સિદ્ધરાજના નિકેથી એના જીવિતનું રક્ષણ કર્યું, તેને, રાજ્ય મળતાંની સાથે જ પિતાની સેવામાં બેલાવી, તેણે કરેલા ઉપકારના બદલામાં સાતસો ગામના પટાવાળું ચિતડનું વર્ષાસન એણે બાંધી આપ્યું. એનું આવું વર્તન જોઈ અંદરના વિરોધીઓ થરથરી ગયા અને બધે વિરોધભાવ છોડી દઈ એના અનન્ય સેવાપરાયણ થયા. એવા વિરોધીઓમાંને એક અગ્રણી ચાહડ નામને ખાનદાન રાજકુમાર, જે રાજ્યના લશ્કરમાં ઘણો માનીતો હતો અને જેને સિદ્ધરાજે પોતાના પુત્ર તરીકે પાળ્યું હતું તે કપારપાલનું સાંનિધ્ય છોડી શાકંભરીને ગર્વિષ્ઠ ચાહમાન અને રાજની સેવામાં જઈ રહ્યો અને તે રાજાને કુમારપાલની વિરુદ્ધ ઊભો કરી, એના રાજ્યની જડ ઉખેડવા, તેણે ગુજરાતની સીમા સામે લડાઈને મોરચા મંગાવ્યા. કુમારપાલના ભવિષ્ય માટે એ સમય અત્યંત કટોકટીને હતે. એના સામંતોમાંના ઘણા ખરા, ઉપરથી પક્ષમાં પણ અંતરથી વિપક્ષમાં જણાતા હતા. ચાહડ રાજકુમારની ચાલાકીથી માલવાને સ્વામી અલ્લાલદેવ પણ બીજી બાજુથી ગુજરાત ઉપર આક્રમણ કરવા તૈયાર થયો હતો, અને તેમ કરી તેણે કુમારપાલની સ્થિતિ સૂડી વચ્ચે સુપારી જેવી કરી મૂકી હતી. પરંતુ, કુમારપાલના ભાગ્યબળે એના રાજકારભારીઓ, જેમની નિયુકિત એણે જાતે જ કરી હતી તેઓ વધારે સમર્થ અને વિશ્વાસુ નીવડ્યા. તેમની કુશળતાથી ગુજરાતને પ્રાવર્ગ નવા રાજા તરફ પૂર્ણ સહાનુભૂતિવાળા બન્યો હતે અને સૈનિકવર્ગ પણ પરાક્રમી અને રણશર રાજાની છત્રછાયા નીચે ઉન્નતિની આશાથી ઉત્સાહિત થયે હતા. કુમારપાલે પોતાના વિશ્વાસુ દંડનાયક કાકભટની સરદારી નીચે ચુનંદા સૈનિકોની એક જબર જ માલવાના બલ્લાલ ઉપર મોકલી દીધી અને પિતે પિતાના બધા સામે તેને સાથે લઈ મારવાડના અરાજનો સામનો કરવા ગયે. સામંતેમાંથી મુખ્ય જે ચંદ્રાવતીને મહામંડલેશ્વર વિક્રમસિંહ હતા, તેણે વચ્ચે આબુની નીચે જ કુમારપાલને જીવ લઈ લેવાની વિશ્વાસઘાત ભરેલી રમત રમી પણ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
