________________
ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ
રજપુતાઈમાં સોલંકી યુગના ઉદાહ સંસ્કારે રહ્યા નહીં. આ રાજપૂત વિસ્તારમાં જાડેજાઓ સોલંકીયુગ પછી પ્રસિદ્ધ થયા.
સેલંકીયુગમાં અરબોએ અને એ આપણે ત્યાં વસવાટ કર્યો. ગુજરાતને અરબ વસવાટ વલભી રાજ્ય એટલે ને હતો. સુરાષ્ટ્રના અને ગુજરાતના કાંઠાઓ ઉપર અરબ વેપાર માટે અને રાજ્યસત્તા માટે વસ્યા હતા અને પાટણ, ભરુચ, ખંભાત, દીવ, પ્રભાસ, વગેરે બંદરમાં તેઓ પોતાના ખાસ મહોલ્લાઓમાં રહેતા હતા, જ્યાં તેમને ઇસ્લામ વિના હરકત પાળવા દેવામાં આવતો હતો. અરબો પછી ગુજરાતમાં તુર્કો આવ્યા અને રેવતીકુંડ વગેરેના શિલાલેખ ઉપરથી જણાય છે તેમ તેમણે ગુજરાતના રાજ્ય સાથે હરીફાઈ કરવા માંડી. દ્વયાશ્રય”માં સિદ્ધરાજ જ્યારે રૈવતક ઉપર જાય છે ત્યારે કોઈ તુ કે અરબ દૂત તેને મળવા આવે છે એવી હકીકત આવે છે. સોલંકીયુગમાં સિદ્ધરાજે બર્બરલોકોને પોતાના લશ્કરમાં રાખ્યા હતા. બધાં દાનપત્રોમાં સિદ્ધરાજને બર્બરકજિષ્ણુ તરીકે પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યા છે. બેબર સિદ્ધક્ષેત્ર પાસે ઘણો બળવાન સરદાર હતા, એ ઉપરથી જણાય છે કે જેમ મહાદજી શિંદેએ ઍ. પેરેને અને દ. બેઈનને જમનાશંગાના દેઆબની જમીન આપી લશ્કરોની સરદારી આપી હતી, જેમ નિઝામ સરકારે બુસ્સિને અને રેમેંદો જમીન આપી લશ્કરે સોંપી દીધાં હતાં તેમ સેલ ફી કરણરાજે બર્બરને જમીન આપી લશ્કરમાં રાખી લીધો હશે. બર્બર સરદાર કુશળ નાવિક હતે, કારણ કે હેમચંદ્ર તેને નાગજનને સમુદ્રપાર લઈ જવામાં સાધન. ભૂત બનાવે છે.
સોલંકીયુગમાં આરબ, તુર્ક, ને બર્બરને વસવાટ થયો, તો તે જ યુગમાં પારસીવસવાટનો વિસ્તાર ગૂજરાતમાં થયો તે ખાસ યાદ રાખવાની જરૂર છે.
ગુજરાતના પાટીદારે કડવા અને લેઉવા, સેલંકીયુગમાં ગુજરાતમાં આવ્યા હતા એમ માનવામાં આવે છે. કણબી શબ્દ કાનડી ભાષાને છે, જ્યારે પાટીદાર શબ્દને પ્રથમ પ્રયોગ ઉત્તરદેશીય છે. એ પાટીદાર કૃષિકાર હતા. તેથી તેઓ સ્થાનિક કૃષિકારો સાથે ભળી ગયા. અને તેમણે પરસ્પર સંસ્કૃતિ દીધી લીધી. એમનાથી ગુજરાતની
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
