________________
[ ૧૬૪ ]
ધ્યાનદીપિકા
શચન એટલે આંખમાંથી આંસુ ચાલ્યા જતાં હોય તેવી રીતે ઓરત કર-પશ્ચાત્તાપ કરે-જેનો વિયોગ થયે છે તેની સાથે પોતાને સ્વાર્થ યાદ કરવો, યા ગુણો યાદ કરવા–બીજાને કહી સંભળાવવા.
પરિદેવન એટલે દીનતા કરવી-દયામણો ચહેરો કરે, બીજાને દયા ઉત્પન્ન થાય તેવી રીતે બોલવું અથવા વારંવાર કિલષ્ટ ભાષણ કરવું.
તાડન એટલે છાતી ફૂટવી, માથું કૂટવું, વાળ ખેંચવા, પછાડિયાં ખાવા, ઈત્યાદિ બાહ્ય લિગો-લક્ષણો ઈષ્ટના વિયોગથી, અનિષ્ટના સંયોગથી અને વેદના-રેગાદિક વ્યાધિના નિમિત્તથી કરાય છે તે સર્વે આર્તધ્યાનના ચિન્હો બાહ્યબીજા આગળ દેખાવ કરી શકાય તેવા અથવા બીજાઓ જાણી દેખી શકે તેવા છે.
આ આધ્યાન કેને હોય? तदविरय देसविरया पमायपरसंजयाणुयं झाणं । सव्यप्पमायमूलं वज्जेयव्वं जतिजणेणं ॥ २ ॥
અવિરત, દેશવિરતિ અને પ્રમાદમાં તત્પર સંયતિ (સાધુ)ને તે આ ધ્યાન હોય છે. આ ધ્યાન સર્વ પ્રમાદનું મૂળ છે. યતિજનેએ તેને ત્યાગ કરે. | ભાવાર્થ-આ આધ્યાન કેટલા ગુણઠાણું સુધી હોય. છે, તે બતાવે છે. અવિરતિના બે ભેદ છે. પહેલાથી ત્રીજા ગુણઠાણા સુધીના મિથ્યાદષ્ટિ છો તે અવિરતિ છે, અને ચોથા ગુણઠાણાવાળા સમ્યક્દષ્ટિ જીવો પણ અવિરતિ કહેવાય છે,
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
