________________
પાનદીપિકા
[ ૨૮૩ ]
સાદિ પ્રમાણો અને ચોવીસ દંડક આદિ ગમાઓ ઈત્યાદિથી ગહન, નિપુણ બુદ્ધિ વિનાનાઓથી દુઃખે જાણી શકાય તેવી, કેવળજ્ઞાનરૂપ દીપકથી સમગ્ર સંશયરૂપ અંધકારનો નાશ કરનાર હોવાથી જગતના દીપક સમાન, નિર્દોષ, પાપરહિત અથવા આ લેક કે પરલોકના સુખની આશંસા-ઈચ્છા વિનાની જિનેશ્વરની આજ્ઞાનું ચિંતન કરવું. અહીં કોઈ શંકા કરે કે આવા વિશેષણવાળી જિનેશ્વરની આજ્ઞા મંદબુદ્ધિછે સમજી શકે નહિ તે પછી તેનું ધ્યાન કે તત્સંબંધી વિચાર તે કેમ કરી શકે જ? આને ઉત્તર એ છે કે ૧ બુદ્ધિની દુર્બળતાથી સમ્યક્ રીતે પદાર્થોને નિશ્ચય ન કરી શકાય તથા ૨ સારી રીતે તત્વનું પ્રતિપાદન કરી શકે તેવા આચાર્યોના અભાવથી તથા ૩ જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદયથી તથા ૪ જાણવા લાયક પદાર્થના ગહનપણાથી તેમ જ ૫ જાણવા લાયક ધર્મના વિશેષ અર્થને બોધ કરાવી શકે તેવા હેતુઓના અભાવથી વળી સત્ય કે કલિપત ઉદાહરણોના અસંભવથી વિદ્યમાન છતાં, કેટલીક વસ્તુઓ સમજી શકાતી નથી. આ વાત ખરી છે તે પણ સર્વજ્ઞના સત્યવચન સંબંધીને વિચાર તો બુદ્ધિમાનેએ કરવો જોઈએ અને તે એવી રીતે વિચાર કરે કે સર્વજ્ઞ–વીતરાગદેવ ઉપકાર કે બદલાની આશા રાખ્યા વિના જ પરને ધર્મોપદેશ આપી અનુગ્રહ કરવાને તત્પર થયેલ હોય છે.
તેઓ જગતમાં સર્વથી શ્રેષ્ઠ જ્ઞાની પુરુષો છે, તેમ જ તેઓ રાગદ્વેષ અને અજ્ઞાનથી રહિત હોય છે એટલે તેમને અસત્ય બોલવાનું કાંઈ પણ કારણ હોતું નથી. આ પ્રમાણે
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
