Book Title: Gautam Pruccha
Author(s): Lakshmichandra Jain Library
Publisher: Lakshmichandra Jain Library
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034825/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijayajI Ibollebic bol ng 6) dAdAsAheba, bhAvanagara, Beeheae-2eo : Pi(ke 3004846 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // ahama // gautmecchaa| sampAdaka aura prakAzaka zrIlakSmIcaMdrajI jainalAyabrerIkI tarphase zeTha amaracaMdajI ved| aagraa| vI. saM. 2447 ] [sa. 1921 dAma, bAraha Ane / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baDodA-ziyApurAma, luhANAmitra sTIma presameM Takkara viTThalabhAI AzArAmane prakAzakake liye tA. 1-8-21 ke dina chApakara prakaTa kiyaa| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kinycidvktvy| jainasAhityameM saiMkaDoM nahIM, hajAroM jainagraMtha aise haiM, jinake anuvAda hindIbhASAmeM honekI bahuta hI AvazyakatA hai / aise granthoMmeMse "gautama pRcchA" bhI eka hai| paramAtmA mahAvIra devake pradhAna ziSya zrIgautamasvAmIne mahAvIra devako pUche hue prazna aura bhagavAnne diye hue unake uttara-yahI isa graMthakA viSaya hai / saMsArameM jIvoM kI sthitiyA~ bhinna bhinna prakAra kI dekhane meM AtI haiN| koI rAjA hai to koI raMka hai| koI sukhI hai to koI duHkhI hai / koI kAnA hai to koI kUbaDA hai / koI lalA hai to koI laMgar3A hai| koI badhira hai to koI mUka hai / isaprakAra sabhI jIva sukha-duHkhakA anubhava kara rahe haiM / vaha sukha-duHkha kina kina karmoke udayase prApta hotA hai , arthAt kaise karmake karanese jIva kaise phalako pAtA hai , yaha jAnane ke liye yaha pustaka bahuta hI upayogI hai| viSayakI puSTi ke liye isake kartA AcAryane pratyeka praznottara ke Upara eka eka dRSTAnta bhI diyA hai , jisase par3hanevAloM ko adhika AnaMda milane ke sAtha viSaya hRdayaGgama bhI ho jAtA hai / isa graMthameM prAraMbhakI gyAraha gAthAoM meM prabhoMke nAma mAtra dikhalAe gae haiM / tadanantara panarahavIM gAthAse Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) usake uttara prAraMbha kiye haiM / ekaMdara 64 gAthAoma graMthakI samApti kI gaI hai| hamAre pAsa yaha kahanekA kucha bhI sAdhana nahIM hai , ki isa granthake kartA kauna AcArya haiM ? / parantu isakI racanA parase itanA avazya kaha sakate haiM , ki- isake kartA koI pracIna jainAcArya haiM / mUla aura isakI saMskRta TIkAko, jAmanagara vAle paMDita hIrAlAla haMsarAjane chApakara prakAzita kiyA hai| Aja hama hamAre hindIbhASAbhASI bhAiyoMke kara kamaloM meM isakA hindI anuvAda sAdara samarpita karate haiM / hamArI yaha bhI AzA hai ki-hama isa lAyabrerIke dvArA hindI saMsArake upayogI aura bhI anyAnya graMtha prakAzita kreN| zAsanadeva hamArI icchA pUrNa karAveM, yahI abhyarthanA / belanagaMja-AgarA. azADa zuklA 5 vI. saM. 2447 / amarapada vada. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIgautamagurubhyo namaH / gautamacchA . maMgalAcaraNa. natvA vIrajinaM bAlArabodho likhyate mayA / zrImadgautamapRcchAyA vAcanArtha vizeSataH // 1 // zrIsomasundarazrImunisundaramadvizAlarAjendrAH / zrIsomadevaguravo jayanti jinakalpavRkSasamAH // 2 // namiUNa titthanAhaM jANato tahaya goyamA bhayavaM / abuhANa bohaNatthaM dhammAdhamma phalaM pucche // 1 // bhAvArtha:-tIrthake nAtha zrImahAvIra bhagavAnako namaskAra karake, svayaM vijJa hone para bhI zrIgautamasvAmI, abudhajIvoMke bodhArtha zrIbhagavAnase dharmAdharmakA phala pUchate haiN| yadyapi zrIgautamasvAmI svayaM cAra jJAnake dhAraka aura zrutakevalI honese zrutajJAnake balase asaMkhya bhava sambandhI sandehako svayaM jAnate the; tathApi isaprakAra prazna karanekA unakA uddezya kevala yahI thA ki-abodhajIvoMko bodha hove / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) aba dasa gAthAoMke dvArA uDatAlIsa praznoMke nAma kahate haiN| bhayavaM succiya narayaM succiya jIvo payAi puNa sagaM / mucciya kiM tiriemu mucciya kiM mANuso hoi // 2 // mucciya jIvo puriso succiya itthI napuMsao hoi / appAU dIhAU hoi abhogI sabhogI ya // 3 // keNa va suhavo jAyai keNa va kammeNa duhavo hoi / keNa va mehAjutto dummeho kahaM naro hoi // 4 // kaha paMDiutti puriso keNa va kammeNa hoi mukkhattaM / kaha dhIrU kaha bhIrU kaha vijjA niSphalA saphalA // 5 // keNa viNassai attho kaha vA saMmilai kahaM thirohoi / putto keNa na jIvai bahuputto keNa vA bahiro // 6 // jaccaMdho keNa naro keNa va bhuttaM na jijjai narassa / kepa va kuTTI kujo kammeNa ya keNa dAsattaM // 7 // keNa darido puriso keNa kammeNa Isaro hoi / keNa va rogI jAyai rogavihUNo havai keNa // 8 // kaha hoNaMgo mUo keNa kammeNa DhUMTao paMm / keNa surUvo jAyai rogavihUNo havai keNa // 9 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) keNavi bahuveyaNatto keNa va kammeNa veyaNavimukko / paMciMdiAvi hoi keNavi egidio hoi // 10 // saMsArovi kaha thiro kevi kammeNa hoI sNkhitto| kaha saMsAraM tariuM siddhipuraM pAvai puriso // 11 // bhAvArtha:-he bhagavan ! (succiya narayaM ) 1 saeva arthAt vahI jIva narakameM kaise jAve ? phira 2 vahI jIva svargameM kaise jAve ? punaH 3 vahI jIva tiryaMca kaise hove ? aura 4 vahI jIva manuSya janma bhI kaise pA sakatA hai ? (2) bhagavan ! 5 vahI jIva puruSa kaise hotA hai ? 6 vahI jIva bI kaise hotA hai ? 7 vahI jIva napuMsaka kaise hotA hai ? / punaH 8 vahI jIva alpAyuSI kaise hove ? vahI jIva dIrgha AyuSyavAlA kaise hove ? 10 vahI jIva bhoga rahita kaise hove ? aura 11 vahI jIva bhoga bhogane vAlA kaise hove ? (3) he bhagavan ! 13 kisa karmake yogase jIva saubhAgyavaMta hosakatA hai ? 13 kisa karmake udayase jIva durbhAgI hotA hai ? 14 kisa karmake yogase jIva (medhAyukta) buddhimAna hotA hai ? 15 aura kisa karmake yogase jIva hInabuddhivAlA hotA hai ? (4) 16 kisa karmake yogase puruSa paMDita hotA hai ? 17 kisa karmake yogase mUrkha hotA hai ? 18 kisa karmake yogase dhIra-sAhasika hotA hai ? 19 kisa karmake yogase Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIrU hotA hai ? 20 kisa karmake yogase prApta kI hui vidyA niSphala hotI hai ? aura 21 kisa karmake udayase prApta kI hui vidyA saphala hotI hai ? (5) he bhagavan ! 22 kisa karmake yogase saMcita lakSmI calI jAtI hai ? 23 kisa karmake yogase atula lakSmIkI prApti hotI hai ? 24 kisa karmake yogase putra jIvita nahIM rahatA ? 25 kisa karmake yogase aneka putra hote haiM ? aura 26 kisa karmake yogase jIva badhira hotA hai ? (6) 27 kisa karmake yogase jIva janmase andha hotA hai ? 28 kisa karmake yogase jIvako khAyA huA anna hajama nahIM hotA ? arthAt vadahajamI-ajIrNa hotA hai ? 29 kisa karmake udayase jIva kuSTharogI hotA hai ? 30 kisa karmake udayase jIva kUbaDA hotA hai ? aura 31 kisa karmake udayase jIva dAsatva pAtA hai ? (7 ) 32 kisa karmake yogase jIva daridrI hotA hai ? aura 33 kisa karmake udayase jIva dhanavAn hotA hai ? aura 34 kisa karmake yogase jIva rogI hotA hai ? aura 35 kisa karmake yogase jIva nirogI hotA hai ? ( 8 ) 36 kisa karmake yogase jIva hInaaMgavAlA hotA hai ? 37 kisa karma ke udayase jIva guMgA va bobaDA hotA hai ? 38 kisa karmake udayase jIva lUMThA hotA hai ? 39 kisa karmake udayase jIva paMgU hotA hai ? 40 kisa karmake udayase jIva bahuta rUpavanta hotA hai ? evaM 41 ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kisa karmake udayase jIva hInarUpavAlA yAne kurUpa hotA hai ? (9) 12 kisa karmake yogase jIva atyaMta vedanAse pIDita ho kara rahatA hai ? 43 kisa karmase jIva vedanA rahita ho kara zAtAmeM rahatA hai ? 44 kisa karmake yogase jIva paMceMdriyatva pAtA hai ? aura 45 kisa karmake yogase jIva ekendriyatva pAtA hai ? ( 10 ) 46 kisa karmake yogase jIva bahutakAla paryata saMsArameM sthira ho kara rahatA hai ? 17 kisa karmake yogase puruSa saMsArameM svalpa kAla rahatA hai ? evaM 48 kisa karmake yogase jIva saMsArasamudra taira kara mokSa-nagara prati jAtA hai ? ( 11) uparyukta 48 praznoMko pUcha kara aura uttarako jijJAsA rakhate hue phira zrIgautamasvAmI kahate haiM: sabajagajIvabaMdhava sabannU savvadaMsaNa muNiMda / savvaM sAhusu bhayavaM kassa va kammassa phalameyaM // 12 // bhAvArtha:-he bhagavan ! jagatmeM rahanevAle sabhI jIvoMke Apa baMdhava haiM, Apa sarvajJa haiM, arthAt sarva vastuoMke jJAtA haiM, savvadaMsaNa arthAt kevalajJAnake dvArA sarva vastuoMke dekhanevAle haiM, tathA sarva muniyoMmeM iMdra haiM, ataH maiMne jo jo prazna kiye haiM arthAt kina kina karmoke uda. yase uparyukta phala milate haiM ? usa viSayakI sarva bAteM Apa pharamAve (12) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) eva puTTho bhayavaM tiyasiMdanariMdanamiyapayakamalo | aha sAhiuM payatto vIro mahurAi vANIe // 13 // bhAvArtha:-- isa prakAra zrIgautamasvAmIke pUchane para, tridaza jo devatA unake indra aura nariMda yAne rAjA ye saba jinake pAdakamala meM namate haiM, aise zrIvIra bhagavAn madhuravANIke dvArA praznoMke uttara deneke liye pravRtta hue ( 13 ) paramezvarakI bAnI zravaNa karate hue jIvako kaSTa, kSudhA yA tRSA vagairaha mAlUma nahIM hote| isa para kisI vRddhA strI kI kathA kahI jAtI hai ; zravaNa kara " kisI gAMva meM eka vaNik rahatA thA, usake ghara meM eka DokarI thI, joki gharakAM dAsatva karatI thI / kisI 'samaya vaha DokarI IMdhana lAneke liye vanameM gaI / madhyAhnake samaya vaha bhUkha aura tRSAse pIDita hui, jisase thoDA IMdhana le kara vApisa lauTa AI / use dekha kara seThane kahAH - ' re ! DokarI ! Aja thoDA IMdhana kyoM lAI ? jA, vizeSa IMdhana le A yaha vaha bicArI bhUkhI pyAsI phira vanameM gai / dupahara kA samaya thA, jisase lU aura tApako sahana karatI hui kASTa kI bhArI uThAkara calI / mArgame eka kASTa nIce gira gayA, usako uThAne lagI; utane meM zrIvIraprabhukI bAnI sunanemeM AI / sunatehI vaha vahIM khar3I rahI, aura kSudhA, tRSA va tApakI vedanAko bhUla gaI / evaM dharmadezanA suna kara atiharSita hotI hui zAmako ghara AI / ghara AnemeM vilamba honekA kAraNa jaba seThane usako Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUchA, taba unake sAmane yathAtathya bAta kaha sunAi / jaba seThane bhI zrImahAvIraprabhukI dezanA zravaNa kI / tadanantara usa sthavirA ( DokarI ) meM dharmakA guNa jAna kara usako bahuta mAna dene lgaa| pariNAmameM vaha DokarI sukhI hui / " isa prakAra prabhukI bAnIko zravaNa karanese kaSTa naSTa ho jAte haiM / kahA haH dohA. jinavara vANI je suNe naranArI suvihANa / sUkSama bAdara jIvanI rakSA kare sujANa // 1 // aba zrIvIrabhagavAna kahate haiM ki-' he gautama ! jo jo prazna tUne mujhase pUche haiM; una sabakA sAmAnya uttara yaha hai ki-jIva ye saba bAteM karmake vazIbhUta ho kara pAtA hai, una karmoMkA svarUpa maiM tujhako kahatA hu~, so dhyAna de kara zravaNa kara / ' aisA kaha kara bhagavAn aba 48 prazroM ke uttara kahate haiM / inameM prathama jIva kisa karmake yogase naraka gatimeM jAtA hai ? isakA uttara tIna gAthAoMke dvArA dete haiM: je ghAyai sattAI aliyaM jaMpei paradhaNaM harai / paradAraM ciya vaccai bahupAvapariggahAsatto // 15 // caMDo mANI piTTho mAyAtrI dviro kharo pAvo / pisuNo saMgahasIlo sAhUNaM niMdao ahamo // 16 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) AlappAlapayaMpI sududRbuddhI ya jo kayagyo ya / bahudukkhasogapauro mariuM narayammi so yAi // 17 // arthAt:-jo 1 jIvoMkI ghAta kare-jIvahiMsA kare; 2 alIka yAni jhUTha vacana bole; 3 paradravyakA haraNa kare arthAt corI kare; 4 parastrIgamana kare; evaM jo 5 bahu pApaparigrahameM Asakta hove / ina pAMca prakArake kharAba kRtyoMko karanevAlA jIva narakakA AyuSya bAMdhatA hai (15) 6 jo caMDo arthAt krodhI ho. 7 mANI yAni mAnI-ahaMkArI ho, dhiTTo-dhRSTa arthAt kisIko name nahIM, 8 mAyAvIkapaTI hove, 9 niTTaro-niSThura arthAt kaThora cittavAlA ho, 10 khara-arthAt raudrasvabhAvavAlA ho, 11 pAvo arthAt pApI ho, 12 cugalakhora-durjanatA pArAyaNa ho, 13 atipApake hetubhUta vastuoMkA saMgrahazIla ho, 14 sAdhukI niMdA kare; upalakSaNase sAdhuoMkA pratyanIka ho, 15 adhama-nIca svabhAvavAlA ho, 16 asaMbaMddha vacana bolatA ho-duSTa buddhivAlA ho, 17 tathA jo kRtaghna yAni kiye hue upakArako na jAne aisA jIva mRtyu pAkara bahuta duHkha aura zokase bharI hui narakagatimeM jAtA hai (17) yahAM prathama hiMsA AzrayI aSTama subhUma nAmaka cakravartI atyaMta pApakarmake karanese narakagatimeM gaye, usakI kathA kahate haiM: " vasaMtapurI nagarIke vanameM eka Azrama meM jamadagni nAmaka eka tApasa rahatA thA / vaha bahuta kaSTa sahana kara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) tapazcaryA karatA thaa| aura niraMtara zivakA dhyAna hRdayameM dharatA thaa| jisake kAraNa vaha tApasa sarvatra prasiddha huaa| kisI samaya devalokameM eka dhanvaMtarI nAmaka deva, ki jo tApasabhakta mithyAdRSTi thA, vaha, aura dUsarA vizvAnara nAmaka deva ki jo samyagdRSTi thA, ve donoM mitradeva anyonya apane apane aMgIkAra kiye hue dharmakI prazaMsA karane lage / ekane kahA ki-' jaina dharma samAna koi dharma nahIM hai,' jaba dUsarene kahA ki- zivadharmake samAna koI dharma nahIM hai ' / pazcAt donoM devoMne aisA nizcaya kiyA ki apane donoM dharmoMke guruoMkI parIkSA kreN| usa samaya jainadharmanuyAyI devane kahA ki-zrIjainadharmameM jo jaghanya navadIkSita guru ho, usakI parIkSA kI jAve aura zaivadharmameM jo ciraMtanakAlakA mahAtapasvI guru ho, usakI parIkSA kI jAve / jisa parase acche burekI pahicAna zIghra ho jAyagI / isa prakAra nizcaya karake ve donoM pRthvItala para aaye| usa samaya mithilA nagarIkA padmaratha rAjA rAjapATa choDa kara caMpA nagarImeM zrIvAsupUjya svAmIke pAsa dIkSA lekara turtahI vApisa lauTa rahA thA / use rAstemeM Ate hue dekhakara prathama usakI parIkSA karane ke liye aneka prakArake miSTAnna bhAta-pAnI sarasa banA kara devoMne usako btlaaye| vaha navadIkSita muni bhUkha va pyAsase pIDita thA, tathApi usane ukta miSTAnnako dUSita jAna kara nahIM liyA / aura apane mArgase calAyamAna nahIM hue| taba una devoMne eka rAstemeM kaMTaka va kaMkaroMko Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) rAstA bichAye / aura dUsare rAste meM aneka choTe choTe meMDakoMkI racanA kI / taba ve mahAtmA meMDakoMse AcchAdita mAgako choDa kara jisa rAste meM kaMTaka kaMkara bichAye hue the, usa rAstemeM calane lage / yadyapi kaMTakake yogase munike pairoM meM se raktakI dhArAeM bahatI thIM, tathApi vaha kSubhita nahIM hue / tadanantara tIsarI parIkSA meM usa sAdhuke samakSa devoMne gIta va nRtya kiye, striyoMke rUpa banAkara usako mugdha banAneke liye bahuta kucha parizrama kiyA; tathApi ve mohajit muni manase bhI kiMcinmAtra vicalita nahIM hue / cauthI parIkSA karaneke nimitta una devoMne nimittiyAke rUpa dhAraNa kiye aura usa munike samIpa A kara kahane lage ki - he mahAtman ! hama nimittazAstra ke bala se kahate haiM ki tumhArA AyuSya bahuta bAkI hai, ataH isa samaya yauvanAvasthA meM bhuktabhogI ho kara phira vRddhAvasthAmeM cAritra le kara tapa karanA / ' yaha zravaNa kara sAdhujI kahane lage ki -' he siddha puruSo ! yadi merA AyuSya bahuta lambA hogA to maiM dIrghakAlaparyaMta cAritra pAlUMgA, jisase karmoMkI adhikatara nirjarA hAgI / eka aura bhI bAta hai - isa laghuvayameM tapa bhI ho sakegA, parantu jarAvasthA prApta hone ke bAda vizeSa tapa nahIM ho sakegA / ' usa sAdhukI isa prakAra dRDhatA dekha kara donoM deva harSita hue aura jainadharmakI prazaMsA kara Age cale / " - * Age calate hue unhoMne, banameM eka dIrghakAlatapasvI lambI jaTAvAle, ekAnta sthAnameM dhyAna meM rahe hue Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) ' jamadagni nAmaka tApasako dekhA / isakI parIkSA karane ke liye ve donoM deva cIDiyoMkA rUpa dhAraNa kara usa RSikI dADhIke bAla meM ghoMsalA bAMdha kara rahe / inameM eka thA nara aura dUsarI thI mAdA / nara, mAdAke prati manuyoMkI bhASA meM kahane lagA:- maiM himavaMta parvatako ho AUM, vahAM taka tUne yahA~ rahanA / mAdAne ( cIDIne ) apane patikI AjJAkA nirAdara karate hue kahA :6 tU vahA~ jA kara dUsarI coDIke sAtha Asakta ho jAya to merI kyA dazA ho ? taba vaha pakSI bolA ki - ' maiM vApisa na AUM, to mere sira gauhatyA va strIhatyA kA pApa ho / ' ityAdi bAteM kahIM; paraMtu cIDIne nahIM mAnI aura kahane lagI: - yadi tU kisI cIDiyAke sAtha yArI kare, to isa RSine jitanA pApa kiyA hai, vaha saba pApa tere sira para paDe / isa prakArakI pratijJA kara le, to maiM terekA jAne dUM / " " isa bAtako zravaNa karate hI jamadagni tApasane krodhita hokara apanI dADhImeM hAtha DAlA, aura una donoM ko pakar3a liye / phira vaha kahane lagA- ' are ! maiM itane kaThina tapa karake pApoMko nAza kara rahA hU~, tisa para bhI tuma mujhe pApI kahate ho ? ' cIDiyoMne uttara diyA:-' he RSi ! Apa krodha mata kIjiye aura apanA zAstra dekhiye / usameM kahA hai kiH / aputrasya gatirnAsti strargo naitra ca naiva ca / tasmAt putramukhaM dRSTA svarge gacchanti mAnavAH // 1 // www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) ' jisako putra nahIM hai, usakI gati ( sadgati ) nahIM hotI, vaha svargameM nahIM jA sktaa| Apa bhI aputra haiM, jisase ApakI bhI sadgati kahAM hai ? isa bAtako RSine satya mAnaliyA aura vicAra karane lagA kikisI khIke sAtha pANigrahaNa karake putra utpanna karUM / yaha soca kara tapakA tyAga kara diyA aura usane kauSTika nagara meM jitazatru rAjA, jisake vahA~ aneka putriyAM thIM usa ke pAsa jAnekA vicAra kiyA / RSi manako isa prakAra calAyamAna dekha, jo mithyAtvI deva thA, usako kheda huA / aura usane turttahI zrAvakadharma aMgIkAra kiyA / " udhara tApasa, rAjAke pAsa kanyAkI yAcanA karane ko gayA / tApasako dekha rAjA Asana se uTha khaDA huA ! aura kucha sAmane bhI AyA / jaba RSine kanyAkI yAcanA kI, taba rAjAne usako kahA ki-' merI sau putrioM meM se jo ApakI vAMchA kare, usako Apa aMgIkAra kareM | yaha zravaNa kara RSi bhI aMteura meM gayA / vahAM jAte hI sabhI rAjakanyAeM use jaTAdhArI, durbala, bhIkha maMgA, zvetakezavAlA, va asaMskArI zarIravAlA dekha kara usa para thUkane lagIM / RSiko bar3A krodha huA / usa krodha ke mAre apane tapake prabhAvase una saba kanyAoMko kubar3I va kurUpiNI banA dIM aura pIche lauttaa| usa samaya gharake cauka meM dhUla meM khelatI huI eka rAjakanyA ko usane dekhA / usake sAmane hAtha meM bIjorA phala rakha kara kahane lagA-' he reNukA ! tu mujhako cAhatI hai ? usa samaya usa laDaikIne bIjorAkI tarapha apanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) hAtha lmbaayaa| yaha dekha RSine socA ki-yaha jarUra mujhe cAhatI hai| aisA soca use uThA kara le gayA! rAjA bhI zApake bhayase kampane lagA aura sahasra gokula tathA dAsa dAsI sahita vaha kanyA RSiko arpaNa kI / RSine anya saba kanyAoMko apanI sAlIoMke snehase tapake prabhAvase unakA kUbaDApana dUra kara diyA / basa, RSine apanI tapasyA naSTa kara dI / aba to vaha usa kanyAko apane AzramasthAnameM le gayA, joki banameM banAyA gayA thaa| vahAM para usakA lAlana pAlana karane lgaa| kanyA yauvanAvasthAko prApta hui, aura jaba vaha apane rUpa-lAvaNyase RSike cittako AkarSita karane lagI, taba RSine agnikI sAkSI se usake sAtha pANigrahaNa kiyA / RtukAlameM use kahane lagA ki-' maiM apane maMtra ke dvArA siddha karake eka carU tereko detA hUM, jisake prabhAvase atyaMta suMdara eka brAhmaNaputra tereko hogaa|' reNukAne RSise kahA:- maMtra ke dvArA eka carU nahIM kintu do caru siddha kara denA, jisase eka brAhmaNaputra ho aura dUsarA kSatriyaputra ho / kyoMki-kSatriyaputra merI bahina, jo hastinApurameM byAhI hui hai, usako duuNgii|' tatpazcAt RSine do carU maMtrake dvArA siddha kara strIko diye / taba reNukA vicAra karane lagI ki-yadi merA putra kSatriya mahA zUravIra hogA, to isa vanavAsake kaSTase merI mukti hogii| isa Azayase kSatriyaauSadha to svayaM hI khA gai aura brAhmaNaauSadha apanI bahinake liye hastinApura bheja diyaa| vaha usane khAyA / RSikI isa patnIkA nAma reNukA isa liye rakkhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) gayA ki vaha dhUli meM krIDA karatI thI / usako rAma nAmaka eka putra huA / kisI samaya atisAra rogase pIDita eka vidyAdhara isake Azrama meM AyA / yadyapi yaha vidyAdhara thA, parantu atisAra ke prabhAvase AkAzagAminI vidyA ko bhUla gayA thA / RSiputra rAmane isa vidyAdharakI auSadhAdika dvArA aneka prakArase sAra - samhAla kI / jisase usa vidyAdharane harSita ho kara rAmako parazu nAmaka vidyA pradAna kI / rAmane isa vidyA ko sAdha liyA / isa vidyA ke yogase vaha parazurAma ke nAma se jagat meM vikhyAta huA aura devAdhiSThita kuThAra zastra hAthameM lekara ghUmane lagA / kisI samaya jamadagnikI AjJA lekara reNukA apanI bahinako milaneke liye hastinApura gai / hastinApurAdhIza anantavIrya rAjA reNukAko apanI sAlI jAnakara usakI hAMsI- mazkarI karane lagA, aura reNukAkA atyaMta suMdara rUpa dekha kAmAtura ho kara niraMkuzatAse reNukA ke sAtha viSayasevana karane lagA / jisake kAraNa reNukAko eka ora bhI putra huA / tadanantara jamadagni putra sahita reNukA ko apane Azrama meM le AyA / use putra sahita dekha kara parazurAmane krodhAvezameM Akara parazuke dvArA zIghra apanI mAtA va bhAike mastaka kATa DAle / yaha bAta zravaNa kara anantavIrya rAjA krodhAtura ho kara senA sahita jamadagnike Azrama meM AyA aura isa Azrama ko jalA kara naSTa kara diyA evaM sarva tApasoMko bhI trAsa dene lagA / una tApasoMkI cillAhaTa suna kara paravahA~ para AyA / zurAma / usane anantavIryako mAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) DAlA / amAtyagaNane yaha vRttAMta jAna kara anantavIryake putra kRtavIryako hastinApurake takhtapara beThAyA / usane eka dina apanI mAtAke mukhase uparyukta vRttAnta sunA, taba vaha apane pitAkA vaira lene ke liye AzramameM gayA aura jamadagni RSiko mAra DAlA / yaha hAla jAna kara parazurAma hastinApurameM AyA aura kRtavIryako mAra kara khuda rAjyAsana para baiTha gayA / usa samaya kRtavIryako tArA nAmaka rANI, jo ki sagI thI, parazurAmake bhayase vanameM bhAga gai / usa para kisI tApasane anukampA lA kara apane AzramakI guphAmeM chupA rkhii| vahAM usane caudaha svapna karake sUcita putrako janma diyA, jisakA nAma sumUma rakkhA gayA / aba parazurAmane kSatriyoM para krodha karake punaH punaH sAta daphe pRthvI ko niHkSatrI ( kSatriya rahita ) kiyaa| jahAM kahIM kSatriya dekhane meM Ate, vahAM parazurAmakI parazu (kuThAra) jAjvalyamAna ho uThatI thii| kisI samaya jisa sthAnameM tArA rANI guptarItyA baiThI hui thI, usa AzramameM Ate hue parazurAmakA kuThAra jAjvalyamAna huaa| isa samaya parazurAmane tApasoMse yaha pUchA ki-'yahAMkoi kSatriya hai kyA ?' / tApasa bole ki-'purva gahasthAvAsameM hama hI saba kSatriya the' parazurAmane unhe RSi jAnakara choDa diye / isa prakAra parazurAmane sarva kSatriyoMkA saMhAra kiyA aura unakI dADhAoMse eka thAla bhraa| kisI samaya parazurAmane kisi nimittiyAse guptarItyA yaha prazna kiyA ki 'merI mRtyu kisa prakAra hogI?' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) taba nimittiyAne uttara diyA ki 'jisake dekhanese ye dADhAeM kSIra rUpa ho jAyeMgI aura usa khIrakA bhojana siMhAsana para baiTha kara jo karegA, usake hAthase terI mRtyu hogii| ukta bAtako zravaNa kara parazurAmane eka dAnazAlA sthApita kI aura uptake Age eka siMhAsana banavA kara una dADhAoMkA thAla siMhAsana ke upara rakhavAyA / kisI samaya vaitADhaya parvata para meghanAda nAmaka eka vidyAdharane apanI putrIkA pati kauna hogA ? isa viSaya kA prazna nimittiyAse pUchA / nimittiyAne subhUmakA nAma va patA batAkara usake sambandha meM kathanIya saba kathA kaha sunAi / taba vaha vidyAdhara apanI putrIko lekara subhUmake Azrama meM AyA aura apanI putrIkI subhUmake sAtha zAdI kara dii| aura vaha vidyAdhara bhI sumUmakA sevaka bana kara usIke sAtha rahane lgaa| eka daphe subhUmane apanI mAtAse pUchA:-' he mAtA! pRthvI kyA itanI hI hai ?' taba mAtAne kahA kIpRthvI to bahuta baDI hai| usameM eka mAkhI kI pAMkha jitane sthAnameM yaha Azrama hai| jisameM parazurAmake bhayase nivAsa kara rahe haiM / apanI khAsa vAsabhUmI to hastinApura hai / ' ityAdi sarva vRttAnta kaha sunaayaa| jisako zravaNa kara subhUma krodhase dhamadhamAyamAna ho uThA / vaha guphAmeMse bAhara nikala kara meghanAda vidyAdhara sahita hastinApurameM jahAM dAnazAlA hai, vahAM gyaa| usakI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) dRSTi usa thAla para paDate hI kSatriyoMkI DADhoMkA thAla khIra rUpa ho gayA / usako vaha jImane lagA; yaha dekha parazurAma ke aMgarakSaka brAhmaNa use mAraneke liye daudd'e| unako meghanAda vidyAdharane mAra DAle / parazurAma bhI yaha hAla sunakara vahA~ gayA aura subhUmako mAgneke liye parazu calAyA / magara usa parazu para mumRtako dRSTi par3ate hI, jaise vAyuke yoga se dIpaka bujha jAve: usI prakAra vaha parazu adRzya ho gayA / aura subhUmane parazurAma para thAla pheNkaa| vaha thAla miTa kara cakraratna ho gayA aura usane parazurAmakA mastaka kATa DAlA / parazurAmane jisaprakAra sAta daphe pRthvI niHkSatrI kI thI; usI prakAra subhUmane ikkIsa daphe pRthvIko nirbrAhmaNI kI / jahA~ taka usako mAlUma huA, eka bhI brAhmaNako jIvita na chor3A / cakraratna ke bala se SaT khaMDa pRthvI jIta kara cakravartI huA / tadanantara lobhake vazIbhUta hokara dhAtakIkhaMDakA bharatakSetra jItaneke liye carmaratna para senA car3hAkara lavaNasamudra meM calane lagA / bIcameM adhiSThita sarva devoMne sahAya dene ke bajAya samudra meM chor3a diyA / jisase samudra meM DUba kara vaha maraNake zaraNa huA aura aneka jIvahiMsAke pApakarma karane ke kAraNa sAtavIM naraka meM gayA / 77 aba dUsare praznakA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiM 1 tavasaMjamadANarao payaIe bhaddao kivAlU ya / guruvayaNarao nicaM marijaM devesu so jAyai || 18 || 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) arthAtaH-jo jIva tapa, saMyama aura dAna meM rakta hove, sahaja prakRtisehI bhadraka pariNAmI hove, kRpAludayAvanta hove, guruke vacanameM nirantara rakta hove aura hamezA gurukI AjJAkA pAlana kare, vaha jIva mara kara devalokameM utpanna hotA hai // 18 // jaise Ananda zrAvakane tapasyA kI, pratimA aMgIkAra kI, dAna diyA aura zrImahAvIrake vacanameM nirantara rakta hokara dayAvanta va bhadraka pariNAmI huA; jisake kAraNa vaha avadhijJAna prApta kara devagatimeM utpanna huaa| Ananda zrAvakakA vRttAnta isa prakAra hai: " vANijya " nAmaka grAma meM jitazatru rAjA rAjya karatA thaa| vahAM AnaMda nAmaka gRhastha rahatA thaa| usakI strIkA nAma thA zivAnandA / usake ghara meM bAraha karoDa suvarNa thI / aura daza hajAra gauoMkA eka gokula, aise cAra gokula the| usa gA~vake IzAna kona meM kolAga nAmaka gA~va thA, jisameM Ananda ke aneka riztedAra rahate the / kisI samaya vahAMke ' drutapalAza' nAmaka udyAnameM zrImahAvIra svAmI pdhaare| vahAM jitazatru rAjA aura AnaMdAdi gRhastha loga bhagavAnako vaMdana karane ke liye gye| vIraprabhuko dharmadezanAko zravaNa kara AnaMda zrAvakane bAraha vrata aMgIkAra kiye| jinameMse pAMcaveM 'parigraha parimANa' vratameM 'cAra karoDa suvarNa koza ( bhaMDAra) meM rakhanA, cAra karoDa byAju denA, aura cAra karoDa vyApArameM rokanA, yaha saba mila kara bAraha karoDa suvarNa tathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) daza hajAra gauoMkA eka gokula aise cAra gokula rakhanA' aisA niyama kiyA / isake sivAya khetoMmeM kRSi karane ke nimitta pAMcaso hala, pAMcaso zakaTa bAhara dezAntara bhejaneke yogya aura pAMcaso zakaTa gharakA kAmakAja karane ke yogya isakI bhI chUTa rakkhI, ki jinake dvArA gvetoMmeMse dhAnya, kASTa va taNAdi lAye jAyaM / tathA jalamArgase yadi dezAntarameM jAnekI jarUrata hove to isake liye cAra jahAja rakkhe aura cAra jahAja kSetrase dhAnyAdi lAne ke liye bhI rakkhe / aMga pUMchaneke liye raktavarNakA hI rastra, daMtadhAvanake liye kevala jeThImadhakA harA daMtavana aura phalameM mAtra kSIrAmalaka phala rakkhA / telameM zatapAka aura sahasrapAka taila; dhUpameM zilArasa va agarakA dhUpa; puSpameM jAI va kamalinI, AbhUSaNameM kAnake AbharaNa va nAmAMkita mudrikA va snAnake liye ATha pArI samAsake itanA pAnIkA ghaDA tathA pIThImeM pahuMcUrNakI pIThI itanI cIjoM kI chUTa rkkhii| bAkI sabhI prakArake aMgalUhaNa, dantuvana, phala, tala Adi padArthokA tyAga kiyA / taduparAnta do zveta paTakUlako choDa kara anya vastroMke bhI niyama kiye| caMdana, agarU, kuMkuma-ina tInake atirikta anya vastuke vilepanakA bhI tyAga kiyaa| muMga pramukhakI khIcaDI, taMdulakI khIra, evaM ujjvala mIsarIse bhare hue va puSkala ghRtameM tale hue medAke pakvAnnako choDa kara zeSa pakvAnoMke bhI paJcakkhANa kiye / drAkSAdika harI kASTa peyA ko choDakara anya peyAke bhI paccakkhANa kiye / sugaMdhImaya kalmazAlikA kUra choDakara dUsare odanake bhI niyama kiye / ur3ada aura mUMgako choDakara dUsare vidalakA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) bho niyama kiyA / zaratkAla sambandhI gAyakA ghRta chor3a kara zeSa ghRtakA bhI paJcakkhANa kiyA / bathuA, maMDukI aura pAlakakI tarakArI chor3akara dUsarI tarakArIke niyama kiye / bar3e va pUrNAdika chor3akara zeSa dhAnyazAka ke niyama kiye / AkAzakA pAnI chor3akara zeSa pAnIke niyama kiye / ilAyacI, loMga, kastUrI, kaMkola, kapUra, jAyaphala-ina pAMca vastuoMse saMskArita taMbola chor3akara zeSa taMbola khAneke paccakkhANa kiye / pahalesehI gharameM jo kucha cIjeM thIM unase adhika parigraha rakhanekA niyama kiyA / yaha pAMcaveM va sAtaveM vrata sambandhI bAta kahI / usI anusAra dUsare bhI sarva vratoMke yathAyogya . niyama le kara zrImahAvIra prabhuko vaMdana kara gharako aaye| zivAnaMdA strIne bhI zrImahAvIrake samIpa jA kara AnaMdakI taraha zrAvaka dharma aMgIkAra kiyaa| donoMne caudaha varSa paryaMta isa prakAra zrAvakadharmakA pAlana kiyA / yadi koI devatA bhI manameM dveSa karake calAyamAna karaneko Ave to bhI calAyamAna na honekA dRDha nizcaya kiyaa| tatpazcAt AnaMda zrAvakako pratimA ArAdhanekA manoratha huaa| usa samaya samasta kuTumbI manuSyoMkI AjJA lekara kolAga grAmameM pauSadhazAlA banavAi / baDe putrako gharakA bhAra dekara va sarva sajanako jimA kara sarva vRttAnta kaha sunAyA, aura pauSadhazAlAmeM jA kara mahAtapa karate hue gyAraha (11) pratimAkA ArAdhana karane meM pravRtta hue / kahA hai:Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 21) dasaNavayasAmAiyaposahapaDimAabaMbhasaccitte / AraMbhapesauddivajjae samaNabhUe a // 1 // isa prakAra pratimAkA ArAdhana karate hue AnandakA zarIra ati durbala ho gayA / isa prakAra dharmajAgaraNa karate hue anazanakA manoratha utpanna huA / taba saMleSaNA ( AhAra tyAga) karake anazana kiyA / tadanaMtara avadhijJAna utpanna huA / usa samaya zrImahAvIra svAmI udyAnameM pdhaare| aura zrIgautamasvAmI chaTakI tapasyAke pAraNe bhikSAke nimitta nagarameM padhAre / svAmIjI anna-pANI le kara jaba pIche lauTa rahe the, taba kaullAga grAmakI ora bahuta logoMko jAte hue dekha kara gautamasvAmIne pUchA ki-ye loga kahAM jA rahe haiM ? taba kisIne kahA ki-he mahArAja! Ananda zrAvakane anazana kiyA hai, unako vaMdanA karaneko ve jA rahe haiM / yaha zravaNa kara gautamasvAmI bhI AnaMda zrAvakako vaMdana karAne ke liye padhAre / unako Ate hue dekha kara AnaMda zrAvaka atyaMta harSavaMta huA aura kahane lagA ki-he mahArAja ! maiM uThakara khaDA nahIM ho sakatA / ataH Apa nikaTa padhAreM, to Apake caraNakA sparza mere mastaka dvArA maiM karUM / yaha zravaNa kara zrIgautamasvAmI unake nikaTa pdhaare| taba Ananda zrAvakane tridhA zuddhipUrvaka apanA mastaka gautamasvAmIke pairase lagA kara vaMdanA kI aura pUchA ki-he mahArAja ! gRhasthako avadhijJAna upaje ? gautamasvAmI bole ki-hAM,. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) upaje / taba Anandane kahA ki Apake prabhAvase mujhe avadhijJAna utpanna huA hai / usakI maryAdA usa prakAra hai kiH-pUrva, dakSiNa aura pazcima dizAmeM samudrake bhItara pAMcaso yojanaparyaMta dekhatA hu~ / aura uttaradizimeM himavaMta parvata paryaMta dekhatA huN| tathA UMce saudharmadevaloka taka va nIce pahale naraka pRthvIke loluA narakavAsA taka dekhatA huN| yaha zravaNa kara zrIgautamasvAmIne kahA ki, gRhasthako itanA avadhijJAna na hove, ataH tuma micchAmi dukkaDa lo| AnaMdane kahA ki-satya kahanekA micchAmi dukkaDa kaisA ? gautamasvAmIne kahA ki-itanA avadhijJAna gRhasthako na upaje / taba AnaMdane kahA ki-Apa khuda micchAmidukkaDa leveM / yaha vAkya zravaNa kara gautamasvAmI zaMkita ho kara mahAvIrasvAmIke pAsa padhAre aura bhAtapANI kI AlocanA kara pUchane lage ki-he bhagavan ! AnaMda zrAvaka micchAmi dukkaDa le ki maiM lU~ ? bhagavAnane pharamAyA ki-he gautama ! tU hI micchAmi dukkaDa le| kyoMki Anandake kathanAnusArahI unako avadhijJAna utpanna huA hai / taba gautamasvAmIne Ananda zrAvakake pAsa jA kara micchAmi dukaDaM diyA aura Ananda zrAvakase kSamA mAMga lii| isa taraha AnaMda zrAvakane vIza varSa paryaMta zrAvakadharma pAla kara pahale saudharmadevalokake aruNAbha vimAnameM cAra palyopamake AyuSya saha devatA hue / vahAMse cava kara mahAvidehakSetra meM utpanna ho kara manuSyapaNemeM cAritra ( pravA ) pAla kara mokSameM jaayeNge| yaha dUsare prazrake uttarameM AnaMda zrAvakakI kathA kahI / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 23 ) isa prakAra naraka va svargakI prApti viSayake do praznottara kahe / aba tiryaMcatva va manuSyatva pAne ke viSayama kiye hue do praznoM ke uttara do gAthAoMke dvArA kahate haiM:kajatthaM jo sevai mitte kajja kaevi saMcayai / kUro gUDhamaio tirio so hoi mariUNaM // 19 // ajjavamadavajutto akohaNA dosajio dAI / nayasAhuguNemu ThiI mariu so mANuso hoi // 20 // arthAt-svArtha ke vazIbhUta ho kara mitrakI sevA karanevAlA, kArya siddhi honeke pazcAt mitrako choDa denavAlA, usakI niMdA karanevAlA, krUra pariNAmI aura gUDhamativAlA, apane manakI bAta kIsIko kahe nahIM, aisA jIva mara kara tiryaca hotA hai / jisa prakAra azoka kumArane mAyA karake mitradroha kiyA / jisase vimalavAhana kulagarakA hAthI huA // 19 // Arjava arthAt sarala cittavAlA hove, mArdava yAni mAnarahita niraMhakArI hove, akrodhI (kSamAvanta ) hove, doSavarjita arthAt jIvaghAtAdi doSa rahita hove, supAtrako dAna deve, nyAyavAlA hove aura mahAtmA-sAdhuke guNoMkI prazaMsA kiyA kare, vaha jIva mRtyu pAkara manuSya hotA hai / jaise sAgaracaMdra mara kara pahalA kulagara vimalavAhana huaa| aba ina do praznoM ke Upara sAgaracaMdra seTha aura azokadattakI kathA kahate haiM:--- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 24 ) kara bhI parita hue ga ka " mahAvideha kSetrameM aparAjitA nagarImeM IzAnacaMdra rAjA rAjya karatA thaa| vahAM caMdanadAsa nAmaka eka zreSThI ( seTha ) rahatA thA, usako sAgaracaMdra nAmaka eka guNavanta putra thaa| vaha sarala cittavAlA, nirantara dharmaparAyaNa aura nirmala AcAravAlA thA / usako azokadatta nAmaka mitra thA / vaha mAyAvI manameM kUDa kapaTa bahuta rakhatA thA / kisI samaya vasanta mAsameM rAjAkA Adeza huA ki-' Aja vasantakrIr3A karane ke liye sarva loga vanameM AveM / yaha vArtA zravaNa kara sAgaracaMdra va azokadatta-ye donoM vanameM gaye, aura rAjA bhI parivAra sahita vanameM AyA / aura bhI lAkhoM loga vahAM ekatrita hue / sarva sthala meM gIta, gAna, nATaka jhUlaNAdi kautuka saba loga karane lge| usa samaya " bacAo bacAo " aisI cillAhaTa sunAI dI / taba sAgaracaMdra najIka honese khaDga hAthameM le kara vahAM gayA, to cauroMse apaharAtI huI puNyabhadra seThakI putrI priyadarzanAko dayAjanaka sthiti meM dekhI / use sAgaracaMdrane balapUrvaka chur3AI / yaha bAta sAgaracaMdra ke pitA caMdanadAsane sunI / putra jaba gharako AyA, taba pitAne zikSA dI ki-'he vatsa ! kabhI uddhata mata honA, kulamaryAdAke anukUla bala-parAkramakA upayoga karanA, dravyake anusAra veSa pahiranA, kusaMgati nahIM karanA, bar3oMkA vinaya karanA, baDoMke kaTuvacanako sahana kara lenA, tAki mahattAkI prApti hove / isa liye tU terA mitra jo azokadatta hai, isakI saMgati choDa de aura zrIjainadharmakA pAlana kr|' isa prakAra pitAkI zikSAko zravaNa kara sAgaracaMdrane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahA ki-' he pitAjI ! aisA kArya maiM kabhI na karUMgA ki-jisase merI ijjatameM dhabbA lage / ' putrake ina bacanoMse pitA harSita huA / aba puNyabhadra seThane bhI sAgaracaMdra kumArakA upakAra jAna kara apanI priyadarzanA kanyAko baDe mahotsavase usake sAtha byAha dI / prArabdhane donoMkA acchA samAgama milAyA / kuMvara-kuMvarI donoM sukha samAdhise rahane lge| kisI samaya sAgaracandra grAmAntarako gyaa| pIche se azokadatta apane mitra sAgaracandra ke vahAM A kara priyadarzanAke prati kapaTayukta sneha darzAne lagA aura kahane lagA ki-' Aiye apane donoM paraspara sneha sambandha kara sukhI hoveM / ' isa bAtako zravaNa karate hI strIko krodha utpanna huaa| jisase usako gharase bAhara nikAla diyA / bAhara nikalate hue rAste meM sAgaracandra bhI grAmAntarase AtA huA usako milA / usako azokadattane kahA ki- tumhArI strI mere sAtha sneha karaneko tatpara huI; magara maiMne niSedha kiyaa|' yaha bAta suna kara sAgaracaMdrane vicAra kara kahA ki-' aghaTita kArya karanA ucita nhiiN| ' sAgaracaMdra ghara AyA, taba strIke mukhase mitrakA sarva svarUpa jAna liyA aura socane lagA ki mere pitAne jo kahA thA ki-azokadattakI saMgati mata karanA, yaha bA satya huii| aisA nizcaya karake dharmakArya karane meM sa-para huaa| apanI lakSmIkA saya sAta kSetroM meM karane kA / strI bhatAra-donoM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) AyuSya pUrNa hone para kAla kara jaMbUdvIpake bharatakSetrameM dakSiNakhaMDameM gaMgA aura sindhu nadIke bIca meM tIsare AremeM palyopamakA AThavA~ bhAga avazeSa rahate hue navaso dhanuSya pramANa zarIravAle yugala hue| jahAM kalpavRkSake dvArA manovAMchita padArtha milate haiM / alpa kaSAyavAle hue / paraspara donoMmeM gADha prIti huI aura azokadatta mitra bhI mara kara vahIM cAra dAMta vAlA hAthI huA / usa hAthIne bhramaNa karate hue eka dina donoM yugaloMko dekhe, usa samaya pUrvakAlIna snehake vazase donoMko sa~Dase uThA kara apanI pITha para car3hA diye / ataH usa yugalakA vimalavAhana nAma prasiddha huA / Arjava guNake pratApase sAta kulagarameM yaha prathama kulagara huaa| aura azokadatta kapaTake karanese tiryaMca huA / " yaha manuSyatva tathA tiryaMcatva pAneke viSayameM sAgaracaMdra tathA azokadattakI kathA kahI / aba strI mRtyu pA kara puruSatva pAve aura puruSa matyu pA kara strItva pAve, ina do praznoMke uttara do gAthAoMke dvArA dete haiM: saMtuTTA suviNIA ajjavajuttA ya jA thirA nicaM / sacca japai mahilA sA puriso hoi mAraUNa // 21 // jo cavalo saThabhAvo mAyAkavaDehiM vaMcae sayaNaM / na kassa ya visattho so puriso mahiliyA hoi // 22 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 27 ) arthAt - jo strI santoSavatI, vinItA, sarala cittavALI, sthira svabhAvavAlI, aura satyavacana bolane vAlI hotI hai, vaha strI mara kara puruSatvako prApta karatI hai // 21 // jo puruSa capala svabhAvI, zaTha, kadAgrahI, mAyA kapaTa karake mitra svajanako Thagane vAlA, Thaga aura avizvAsu hotA hai, vaha mara kara parabhava meM strI hotA hai / / 22 / / aba ina donoM uttaroMke upara padma-padminIko kathA kahate hai: : - "svastimatI nagarI meM nyAyasAra nAmaka rAjA rAjya karatA thA / usa nagara meM eka padma nAmaka seTha rahatA thA / vaha satyavAdI aura saMtoSI thA / usakI strIkA nAma padminI thA / vaha baDI rUpavatI thI / kintu karmayogase baha mukharoga se pIDita aura kAhala svaravAlI thI / evaM asatyavAdinI tathA mAyAvinI bhI thI / seThane strIke mukharogako miTAneke liye aneka upacAra kiye; kintu kucha bhI ArAma na huA / kisI samaya usa khIne kapaTabhAvase apane pati se kahA ki - he mahArAja ! mujhe ArAma nahIM huA, ataeva aba Apa dUsarI strIse zAdI karake sukha se raheM ' taba seThane kahA ki-' mujhe parama santoSa hai, ataH yaha bAta kabhI mata cheDanA ' / C eka dina seTha purAne udyAnameM gayA / vahAM meghakI vRSTise nidhAna dekha kara seTha vahAMse uThakara gharako Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat dehaciMtAke kAraNa pragaTa huA / use calA gayA / vahAM www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) najIkameM koTavAla khaDA thA, usane nidhAna dekhA aura rAjAse jA kara kahA ki padma seTha unameM nidhAna pragaTa hotA dekhakara gharako calA gyaa| usI samaya rAjAne koTavAlako kahA ki-yaha seTha pIchese dhana leneko gayA hogA / ataH tU punaH vahAM jA aura dekha ki-usakA kyA huA hai ? / koTavAla phira vahAM gayA; kintu seThako vahAM nahIM dekhA / taba phira rAjAke pAsa jAkara kahA ki-' svAmin ! seTha nidhAna leneko to AyA nhiiN'| aisA zravaNa kara rAjAne seThako bulAkara pUchA ki- tumane nidhAna kyoM nahIM liyA ? ' seThane kahA ki'mahArAja ! mere pAsa akhUTa nidhAna bharA paDA hai, to phira dUsare nidhAnako maiM kyA karUM ? ' rAjAne pUchA ki- tumhAre pAsa kaunasA nidhAna hai ?' taba seThane kahA ki- mere pAsa santoSarUpa akSaya nidhAna hai ' / yaha zravaNa kara rAjA bahuta harSita huA aura seThako nirlobhI jAnakara nagaraseThake padase vibhUSita kiyA / kisI samaya udyAnameM zrutakevalI padhAre / unako rAjA tathA padma seTha milakara vaMdana karaneko gye| dharma dezanA sunane ke pazcAt seThane guruse pUchA ki-' he mahArAja ! mujhe satya aura saMtoSa prati ati ruci hai, isakA kAraNa kyA ? aura merI strIko mukharoga honese usakA kAhala svara huA hai isakA bhI kAraNa kyA hai ? so kRpAkara mujhako kahie / seThakA yaha kathana sunakara guru unake pUrvabhava kahane lage ki-'isI nagarameM nAga seTha rahatA thA, vaha asatyaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 29 ) vAdI, asantoSI aura mAyAvI thaa| usako nAgilA nAmakI strI thI, vaha mAyArahita tathA satya-saMtopako dhAraNa karane vAlI thI / ekadA nAga seTakA nAgamitra nAma: koI mitra dezAntara jAtA thaa| usakI strI capalA thI. usake bhayase nAgamitrane apane putrako kahakara apanA muvarNa nAga seThake pAsa anAmata (thApaNa ) rakhA aura nAga seThakI strI nAgilAko sAkSIrUpa rkhii| phira nAgamitra dezAntarako gyaa| vahAM pracura dhana upArjana karake vApisa lauTate hue rAstemeM cora logoMne usa para hamalA kiyA aura use mAra DAlA / yaha hAla jaba usakI strI tathA putrako mAlUma huA, taba ve duHkhita hokara zoka karane lage / kucha samaya vyatIta honeke bAda nAgamitrake putrane apane pitAkI rakhI hui thApaNa nAga seThake pAma mAMgI, taba seTha nA kabula ho gayA aura kahane lagA ki,-' mere pAsa tere pitAne kucha bhI thApaNa nahIM rakkhI hai / ' nAgamitrake putrane rAjAke pAsa jA kara bAta khii| rAjAne kahA ki- tere pAsa koI gavAhI hai ? ' usane kahA ki-'nAga seThakI strI nAgilA merI sAkSI denevAlI hai|' taba seThako prathama rAjAne bulA kara pUchA, magara usane kahA ki-' mere pAsa usake pitAne kucha bhI thApaNa nahIM rakhI hai|' phira rAjAne nAgilAko bulAkara pUchA, taba nAgilA vicAra karane lagI ki-' eka ora to kUpa hai aura dUsarI ora vAgha hai / yaha nyAya merA huA hai| kyoMki eka ora bharatAra hai, bharatArake pratikUla na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 30 ) honA yaha uttama strIkI rIti hai / aura dUsarI ora vicAra karUM to satyavacanakA lopa hotA hai ki jo kArya isa bhava aura parabhavameM mahA duHkhadAyI hogA / isa prakAra vicAra kara aMta meM yaha nizcaya kiyA ki jo hA so ho; magara satya bolanA / amRta pIne se mRtyu na hogI yaha soca kara satya bAta rAjAke samakSa kaha dI / usa vacanase rAjA bahuta harSita huA, aura nAga seThase thApaNa dilavA kara use choDa diyA tathA usakI strIko uttama vastroMkA zirapAva de kara beTI kI / anaMtara nagarakI striyoM meM nAgilA satyavaktA ke rUpase prasiddha huI / ekadina nAga seTha ke ghara para mahIneke upavAsake pAraNe koI muni padhAre / unako bhAva sahita nirdoSa anna-pAnI diyA / jisase donoMne zubha karma upArjana kiyA / Ayu pUrNa hote nAgilAkA jIva mRtyu pA kara -tu yahAM padma seThake rUpase A kara utpanna huA aura nAga seTha mRtyu pA kara kapaTake yAMgase yahAM terI padminI strI huI hai / jIbhase asatya bolA jisake kAraNa mukha roga va kAhala svara huA hai / isa prakAra pUrvabhavakA vRttAMta suna kara yogya pA kara donoM mokSameM gaye / kahA hai: -- jIbhe saccA bolie rAga dveSa kara dUra | uttamase saMgata karo lAbhe jyoM sukha pUra // aba sAtavIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiM: AsaM vasa pasuM vA jo nilaMchiyaM iha karei | so savaMganINo napuMsao hoi mariUNaM // 23 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt-jo puruSa ghoDe aura vRSabha yAni bela tathA bakare pramukha pazuoMko AMka kare, nAka chede, galakaMbala kATe, zrotra kATe, vaha jIva sarva manuSyoMmeM adhama jAnanA aura vaha mara kara napuMsaka hotA hai (23) jaise gotrAsane aneka jIvoMke avayava chede, jisase aneka bhava paryaMta napuMsakatva pAyA, usa gotrAsakI kathA kahate haiN| "vaNika grAmameM mitradeva rAjA rAjya karatA thaa| usako zrIdevI nAmaka paTTarANI thI / kisI samaya vahAM varddhamAna svAmI samosare / bAraha pariSada milii| dharmadezanA zravaNa kara sarva harSita hue| vahAM zrImahAvIrake prathama ziSya aura sAta hAtha pramANa zarIravAle akSINamahANasI pramukha aneka labdhi ke dhAraka zrIgautamasvAmI chaTha tapake pAraNe zrImahAvIrakI AjJA pAkara pAtrAdikakI pratilekhanA karake vaNikagrAmameM gocarI karaneko padhAre / gaucarI karake vApisa lauTate hue rAstemeM aneka nagarajanoMse ghire hue aura gADha baMdhanoMse baMdhe hue eka puruSako dekhA / jisake kAna, nAka, hoTha, jIbha phaTe hue the, jisakA zarIra dhUlase lipaTA huA thA aura tila tila jitanA mAMsa usake zarIrameMse kATa kara use khIlAte haiN| aisA dayApAtra aura duHkhI dekhakara yaha pApakA phala hai, aisA jAna kara manameM vairAgya lA kara zrImahAvIrake pAsa Aye aura iriyAvahI paDakkama kara bhAta pAnI Aloi pUchane lage ki-he bhagavan ! kisa kisa prakArake raudra karmaka karanese yaha puruSa aisA mahA duHkhI huA hai ? taba bhagavAna bole ki-he gautama! suna, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) hastinApura nagarameM sunaMda rAjA rAjya karatA thaa| usa gAMvameM gauoMko baiThane ke liye logoMne eka maMDapa banAyA thA / niraMtara ve gaueM jaMgalameMse taNAdika cara kara aura pAnI pI kara zAmake samaya maMDapameM A kara sukhase baiThatI thii| usa gAMvameM bhIma nAmaka eka puruSa rahatA thaa| usakI utpalA nAmakI strI thii| usake putrakA nAma gotrAsa thaa| vaha choTI vayasehI mahA duSTa thA; nirdayI, pApI aura jIvaghAtakA karanevAlA thaa| kisI dina rAtrike samaya loga mo gaye, isase bAda vaha gotrAsa apane hAthameM kAtI le kara gauoMke maMDapameM aayaa| vahAM kai gAyoMke pUcha, kAna, nAka, oSTha, jilhA aura paira vageraha avayava kATa DAle / aimA pApa karake vaha pAMcaso varSakI Ayu pUrI kara dUsarI narakameM nArakIpaNe utpanna huaa| kyoMki kahA hai: ghor3e bala samArIyA, kInA jIva vinaash| puNya vihuNA jIva so, pAve naraka nivAsa // 1 // gotrAsakA jIva narakakI ghora vedanAeM bhoga kara vahAMse nikala kara isI nagarameM subhadra seThakI sumitrA nAmA svIke vahAM putra rUpase utpanna huA hai| usake janmake hote hI use eka kacareke pUMje meM pheMka diyaa| phira vahAMse uThA lAye aura ujjhita aisA nAma diyaa| jaba vaha baDA huA, taba subhadra seTha dhanopArjanake liye usako sAtha le kara vahANameM caDhA / karmavazAt , saMvartaka vAyuke yogase pravahaNa naSTa huaa| jisase subhadra seTha mara kara ke deva huaa| usa vRttAntako suna kara ujjhita putra gharako aayaa| pitAke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) sumitrAseThANI bhI zoka-saMtApa karatI hui mRtyukevaza huii| pIchese laDakA durAcArI-pApiSTha huaa| yaha bAta jAna kara logoMne use gharase bAhara nikAla diyaa| vaha gAMvameM idhara udhara bhaTakane lagA aura sAtoM durvyasanako sevatA huA sarva anarthokA mUla rUpa huA / usane rAjAkI mAnetI mahA rUpavaMta, kalAvAn, sarva dezoMkI bhASA jAnanevAlI aisI kAmadhvajA nAmaka vezyA, ki jisake sAtha rAjAkA bahuta snehasaMbaMdha thA, usake gharameM praveza kiyA / rAjAke anucaroMne ujjhita putrako vezyAke ghara meM praveza karate hue dekha kara pakaDa liyA / aura bAMdha kara rAjAke sanmukha lAye / usa rAjAne usako bar3I viDaMbanA pUrvaka mAra DAlA / mara kara vaha pahalI narkameM utpanna huA / vahAMse mara kara vaha napuMsaka huA hai / isa prakAra aneka bhavaparyaMta napuMsakatvake duHkhako sahana karegA / aisA jAna kara nilaMchana karma nahIM karanA cAhie / ' yaha sAtaveM prabhake uttarameM gotrAsakI kathA kahI / ___ aba AThaveM praznakA pratyuttara eka gAthAke dvArA kahate haiM:jo mArei niddayamaNo paraloaM neva mannae kiMci / aisaMkiliTTakammo appAU so bhave puriso // 24 // jo nirdayI manavAlA hokara jIvoMkI ghAta kare, svarga mokSa pramukha paralokako kiJcitmAtra bhI mAne nahIM, aura jo jIva atisaMkliSTa viruddha kauMko Acare, vaha jIva parabhavameM alpa AyuSyavAlA hotA hai (24) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) - jaise kiH-ujjayinI nagarImeM samudradatta seThakI bhAryA dhAriNI durAcAriNI thI, vaha yajJadatta nAmaka naukarake sAtha Asakta hokara va usake sAtha milakara apane putra zivakumArake sAtha droha karane lgii| antameM usane una sabakI hatyA karA DAlI aura khuda bhI mara gii| Age aneka bhavameM ve alpAyu pAye / ataH yahAM zivakumAra aura yajJadattakI kathA kahate haiM: "ujjayinI nagarImeM samudradatta seTha rahattA thA / usakI dhAraNI nAmA strI thI / usako zivakumAra nAmaka putra thA aura yajJadatta nAmaka karmakara thA / kisI eka dina samudradatta seThako roga utpanna huA, aura usase vaha mara gayA / pIchese usake putrane mRtakArya kiye / karmake yogase dhAriNI seThANI pahale yajJadatta karmakarake sAtha lubdha huI / yauvanAvasthA meM jitendriya honA mahA durlabha hai, usameM bhI kAmako jItanekA kArya parama durlabha hai / pIche yaha kArya lokaviruddha jAna kara zivakumAra bAra bAra niSedha karatA rahA, tathApi mAtAne usakA kahanA nahI mAnA / ekadina dhAriNIne yajJadattako ekAntameM kahA ki'merA putra zivakumAra acchA nahIM hai, ataH jisa prakAra sUrya kumudinIkA vinAza karatA hai, aura jisa prakAra nadIkA pravAha nadIke taTakA nAza karatA hai, evaM jisa prakAra dAvAnala vanakA nAza karatA hai, usI prakAra zivakumAra apanA vinAza kregaa| isa liye gupta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) rItise usako mAra DAlanA cAhiye / ' yaha zravaNa kara yajJadattane kahA:- . 'yaha bAta yukta nahIM hai, kyoMki terA putra vaha merA svAmI hai, usake prAsAdase apane donoM sukhI hai| ataeva svAmIdroha karanA yaha mahApApakA hetu hai / ' yaha zravaNa kara dhAriNI bolI ki-'isameM pApa kyA hai ? yadi vaha jIvita rahegA, to apaneko sukhakA aMtarAya kregaa|' ityAdi bAteM suna kara viSayAMdha yajJadattane bhI zivakumArako mAra DAlanekA vacana diyaa| aba kapaTabhAvase dhAriNIne apane putrako kahA ki-' he vatsa! zastradhAraka kisI bhI puruSakA vizvAsa mata krnaa|' phira eka dina vaha kumArako kahane lagI ki-' govAlika loga apane gauoMkI rakSA acchI taraha nahIM karate haiM, ataH tuma donoM gauoMkI rakSA karane ke liye jaao|' yaha suna kara donoM manuSya hAthameM hathiyAra lekara jaMgalameM gaye / donoM Age pIche calate haiM, eka dUsarekA vizvAsa koi nahIM karatA hai| nIce utarate hue eka khAimeM yajJadattane khaDga nikAlA, vaha pIchese zivakukArane jAna liyA; taba vahA~se bhAga kara gokula meM chipa gyaa| vahAM gopAlakoM ko saba hAla kaha kara unako saceta kara rkhe| . saMdhyAke samaya gauoMke bADe meM donoM zayyA bichA ke so gaye / tatpazcAt zivakumArane uThakara zayyAmeM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDga rakhakara Uparase DhAMpa diyA aura khuda gAyoMke samUhameM chipa rahA / bAdameM yajJadattane gupta rItise khaDga nikAla kara zivakumArakI zayyA ke Upara prahAra kiyA, usa samaya zivakumArane gauoMke samUhameMse gupacupa nikala karake yajJadatta para khaDgaprahAra karake usako mAra DAlA / aura mukhase cora ! cora !! aisI cillAhaTa karate hue govAla va zivakumAra thoDI dUra taka bAhara gaye; phira vApisa A kara bUma pADane lage ki-yajJadattako corane mAra DAlA / yaha kAma karake zivakumAra ghara aayaa| usakI mAtAne pUchA ki-' yajJadatta kahAM hai ? ' taba zivakumArane kahA ki ' pIche A rahA hai|' yaha kaha kara manameM vicAra karatA hai ki-merI mAtAke karma to dekho, kaise nindanIya haiM ? jo putrako bhI mAraneke liye tatpara huI ! aisA vicAra kara mAtAko kahane lagA ki maiM rAtriko soyA nahIM huM, jisase mujhe nidrA AtI hai / aisA kaha kara vaha so jAtA hai| usa samaya usakI mAtAne khaDgake Upara cIMTiyAM caDhatI huI dekhIM, taba khaDga nikAla kara dekhA to rudhirase lipta thA / isa parase vaha vicArane lagI ki-yajJadattako nizcaya isIne mAra DAlA hai / aisA ciMtana karake ati duHkhita huI / aura usI khaDgake dvArA apane putrako mAra ddaalaa| vaha dhAvamAtAne dekhA, usane muzalase dhAriNI ko mAra ddaalaa| marate marate dhAriNIne capeTAke dvArA dhAvamAtAke marmasthAnameM prahAra kiye, jisase vaha bhI mara gaI / isa prakAra nirdayatA pUrvaka paraspara droha karake ve mara gaye aura ve sarva jIva usa bhavameM bhI pApa ke karanese alpAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37) yuSI hue aura AgAmI bhavoMmeM bhI mahA duHkhI hoNge| ataH jIvavadha nahIM karanA cAhiye / kahA hai:" jIvavadhe pApaja kare, ANe hiye kubuddhi / bhArI karmA jIva je, te pAme kima siddhi // 1 // " isa prakAra AThaveM prazrake uttarameM zivakumAra-yajJadattakI kathA kahI / aba navave praznakA uttara eka gAthA dvArA kahate haiM: mArei jo na jIve dayAvaro abhydaansNtuttttho| dIhAU so puriso goyama ! bhaNiyo na saMdeho // 25 // jo jIvoMkI hiMsA nahIM karatA, dayAvAna hotA hai aura abhayadAna dekara saMtuSTa rahatA hai, vaha jIva marakara AgAmI bhavameM saMpUrNa AyuvAlA hotA hai, isa viSayameM he gautama, jarAbhI saMdeha mata kara / __ aisI jIvadayA pAlanese dAmanaka dIrghAyuSyavAlA huA thA / isaliye yahA~ dAmanaka kI kathA kahI jAtI hai:___" rAjagRhI nagarImeM jitazatru rAjA rAjya karatA thA / usako jayazrI nAmakI rAnI thii| usa nagarameM maNikAra nAmaka eka zreSThI thA, jisakI strIkA nAma suyazA thA / inako dAmanaka nAmaka putra huA / yaha jaba ATha varSakA huA, taba isake mAtA-pitA maragaye / dAmanaka bahuta daridra thA, isaliye vaha dhanigRhasthoMke gharoMmeM bhikSAvRttikara apanA nirvAha karatA thA / ekadina do Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38 ) muni sAgarapota nAmaka gRhasthake ghara meM gocarIke liye gaye / gocarI baherakara jyoMhI ve do muni bAhara nikale, tyoMhI usa dAmanakane usI ghara meM praveza kiyA / isa bAlakako dekhakara eka munine dUsare munise kahA:sacamuca hI yaha bAlaka isa gharakA mAlika hogA / munikA yaha kathana Upara gokha meM baiThe hue gharake svAmIne suna liyA / sunate hI usake hRdaya meM AghAta pahuMcA / vaha socane lagAH 'ahA ! baDe baDe kaSToMkA sAmanA karake maiMne yaha lakSmI upArjana kI hai / kyA isakA mAlika yaha raMka jo bhikSAvRttise jItA hai, vaha hogA ? / aura gurukA vacana bhI anyathA nahIM ho sakatA / aba to kisI upAyase isa lar3akeko yamadvArameM pahu~cAnA hI zreyaskara hai / ' isa prakAra vicAra karake sAgarapotane usa bAlakako modakAdikI lAlaca dekara piMgala nAmaka cAMDAlake ghara rakkhA / usa cAMDAlako seThane guptarItyA kaha diyA ki - ' maiM tereko pAMca mudrAeM dU~gA / tUne isa bAlakako pUrA kara denA aura mujhako dikhalAnA / ' isa bAlaka ke surUpa ko dekhakara cAMDAla ke aMtaHkaraNa meM karuNabhAva utpanna huA / vaha vicArane lagA :- kyA dravya ke lobhase aise nirdoSa bAlakako mAra hU~ / ' cAMDAlane kataranIse usa bAlakakI kaniSTa aMgulI kATalI, aura usase kahA:- bhAI ! tU yahA~ se bahutahI zIghra calA jA / nahIM to isa kataranIse maiM tereko mAra dUMgA / bAlaka gabharAhaTa meM ho vahA~se cala diyA, aura jisa gAma meM sAgarapotakA gokula thA, vahA~ pahu~cA / gokulake svAmI naMdane, jisako putra nahIM thA, putra rUpase isako 6 " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com " Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakha liyA / udhara cAMDAlane laDakekI kaniSTa aMgulI sAgarapota ko dikhalAI / sAgarapota samajhA ki-laDakA mara gayA aura munikA vacana mithyA huA / kucha varSoM ke bAda sAgarapota apane gokulameM gayA, taba usane aMgulI kaTe hue dAmanakako yuvAvasthAmeM dekhaa| dAmanakako dekhate hI usake hRdayameM AghAta pahu~cA / usane gokUlarakSaka naMdako pUchA ki-' yaha laDakA tere pAsa kahA~se ? tujhe yaha kahA~se milA ? ' naMdane kahA:' mahArAja kisI caMDAlane isakI aMgulI kATa lI, isa liye yaha bhayabhrAnta hokara yahAM calA AyA, aura mere pAsa varSoMse rahatA hai| maiMne isakI putrarUpa rakSA kI hai / ' yaha sunatehI sAgarapota apane gharakI aura calaneke liye prastuta huaa| taba naMdane AzcaryAnvita hokara kahAH-'vAha ! Apa abhI na abhI Ae vaise hI kaise cale jAte hai ? kyA koI gRhakArya Apako vismRta huA hai ? / yadi aisA hai to Apa ekapatra likha dIjiye, merA yaha putra zIghra ApakA kArya kara AvegA / ' seThako yaha bAta rucikara hui / usane eka patra likhakara dAmanakako diyA, aura kahA ki-yaha patra zIghra hI jAkara mere putrako de de / vaha bahuta jaldI rAjagRhI ke samIpa phuNcaa| aura thoDI dera vizrAma leneke kAraNa eka udyAnastha kAmadevake maMdirameM jA baiThA / thor3I hI derameM usako vahA~ nidrA A gaI, kyoMkI-calaneke parizramase vaha baDA thakA huA thaa| isI samaya sAgarapotakI putrI, jisakA nAma 'viSA' thA, isI maMdirameM kAmadevakI pUjA karaneko Ai / kAmadevakI pUjA karate hue isane apane yogya varakI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 40 ) yAcanA kI / idhara pUjA karake vaha nikalane lagI, taba isane isa navayuvakako sotA huA dekhA / viSA, isa yuvaka ke rUpa- lAvaNyapara mugdhA huI / isane, baDI huzIyArIse isake pAsa apane pitAkI mudrikAse mudrita patrako kholakara dekhA, to isake AzcaryakI sImA na rahI / patra me likhA thA: - ' isa patra ke lAnevAleko niHzaMka manase viSa de denA / isa kAryameM merI saMpUrNa AjJA hai / ' pahile to isa kanyAko, isa patrake par3hanese bar3A duHkha huA, parantu vicAra kara usane socA ki aise rUpa lAvaNyayukta yuvakako viSa ( jhahara ) deneke liye mere pitA kabhI nahIM likha sakate / vastutaH unake likhanekA Azaya yaha hai ki viSAko (mereko ) de denA, kyoMki unhoMne merehI yogya yaha vara dekhA hai / viSAne turaMta hI isa kalpanAkI siddhike liye eka salIpara apane netrase kAjala lekara 'viSa' kA ' viSA' banA liyA / aura bar3I sAvadhAnI ke sAtha vaha patra jyoM kA tyoM kapaDe meM bAMdha diyA / aura apane ghara calI gaI / - kucha samayake anantara dAmanaka jAgrata huA, aura zaherameM jAkara seThake putra samudradattako vaha patra de diyA / samudradattane patrako paDhakara vicAra kIyA ki pitAjIne likhA hai ki- isa AnevAle AdamIko viSA dedenA / isameM jarA bhI saMdeha nahIM karanA / ' isaliye mujhako cAhiye ki merI bahina - viSAkA lagna isa yuvakake sAtha kara dU~ / basa, vicAra pakkA kara liyA / aura bar3e utsavake -sAtha viSAkA lagna dAmanakake sAtha kara diyA / vivAhake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 41 ) do dina bAdahI yaha samAcAra sAgarapotake karNagocara huA / samAcAra sunatehI usake hRdayameM AghAta pahu~cA / vaha baDA duHkhI hotA huA apane gharakI ora Ate hue rAste meM vicAra karane lagA - 'aho ! maiM jo jo karatA hu~, so to vidhi anyathA hI karatA hai / khaira, yaha merA gRhajamAI huA hai / tathApi isako mAre vinA to maiM nahIM rahU~gA / ' aisA vicAra kara vaha apane gA~va gayA aura sIdhA hI piMgalacANDAlake vahA~ jAkara kahane lagA:-' are cAMDAla ! tUne kyoM usa lar3akeko nahIM kahA:- -' seTha | " cANDAlane " mArA ? saca kaha de / usake prati mujhako dayA AI, isaliye maiMne mArA nahIM / khaira, agara usako mAranAhI hai, to Apa vaha lar3akA mujhako dikhalAiye; aba maiM use mAra DAlUMgA / ' seThane kahA:-' piMgala, Aja zAmako maiM dAmanakako merI gotra devatA ke maMdirameM bhejUMgA, tUne vahA~ usako avazya mAra denA / saMdhyA samaya seThane ghara Akara dAmanaka aura usakI strI - viSAko kahA: - ' are, abhItaka tumane kyA kuladevIkA pUjana nahIM kiyA ? jisake prabhAvase tuma donoMkA saMgama huA hai / ' aisA kaha kara usane una donoMko puSpAdi pUjAsAmagrI ke sAtha pUjAke liye gotradevIke maMdirameM bheje / jaba ve donoM bajArameM hokara gotradevIke maMdiraprati jAne lage, taba seThakI dukAnapara baiThe hue seThake putra samudradattane uThakara una donoMse kahAH - ' yaha pUjAkA samaya nahIM hai / ' aisA kahakara una donoMko kisI eka sthAnapara baiThAye, aura svayaM ve puSpAdi cIjeM lekara gotradevI ke maMdirameM gyaa| maMdirameM to saMketAnu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 42 ) sAra piMgalacANDAla mAraneke liye AyAhI thA / usane samajhA ki yaha dAmanaka AyA / aisA vicAra kara usane jhaTase khaDgadvArA usako hanana kara diyA / jyoMhI yaha bAta zaharameM pahu~cI, tyoMhI hAhAkAra maca gayA / sAgarapotane jisako maravAne ke liye prayatna kiyA thA, vaha to baca gayA, aura usake badale meM apanA lar3akAhI mArA gayA / yaha sunakara sAgarapotako pAravAra duHkha huA / duHkha kyA huA, hRdayameM aisA AghAta pahu~cA, ki jisase usakI mRtyuhI hogai / tatpazcAt kuTuMbI puruSoMne milakara dAmanakako sAgarapotake gharakA mAlika banAyA / dAmanaka aisA dharmazIla thA, ki - yauvanAvasthA meM bhI vaha viSayoM kI icchA nahIM karatA thA / kisI eka dina usane kisI pavitra sAdhuse dharmopadeza sunA / upadezazravaNake bAda usane usa RSise pUchA:- bhagavan / kRpAkara Apa mere pUrvabhavakA vRttAnta sunAiye / " munine usake pUrvabhavakA vRttAnta sunAte hue kahA: ' isI bharatakSetrake gajapuranagarameM sunaMda nAmaka eka kulaputra thA / usakA jinadAsa nAmaka mitra thA / kisI dina ve donoM udyAna meM gaye / vahA~ kaMcanAcArya nAmaka eka AcAryako dekha sunaMda apane mitrake sAtha unake pAsa gayA / AcAryane dezanA dI, usameM AcAryane kahA:' jo manuSya mAMsa khAtA hai, vaha atyanta duHkhoMko bhogatA huA narakameM jAtA hai|' isako suna sunaMdane mAMsabhakSaNa nahIM karanekI pratijJA kI / aura jIvarakSA meM tatpara huA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (43) kucha samayake bAda bar3A bhArI duSkAla paDA / usa duSkAlake samaya meM bahudhA loga mAMsa bhakSaNase gujArA karane lage / eka dina sunaMdakI strIne apane patise kahA:'svAmin / Apa bhI nadI kinAre jAIye, aura jAla DAlakara matsya le Aiye / jisase apane kuTuMbakA poSaNa ho / ' ina bacanoMko sunakara vaha kahane lagAH'he priye ! aisA kArya maiM kadApi nahIM karUMgA / aisA karane meM mahatI hiMsA hotI hai / ' strIne kahA:-' Apako kisI mUMDene bahakAyA mAlUma hotA hai / acchA, tuma dUra hojaao|' isa taraha strIne bahuta tiraskAra kiyA, taba vaha jAla lekara tAlAba para gayA / aura gahanajalameM jAla DAlakara matsya nikAlane kA prayatna karane lgaa| jAlameM phaMse hue matsyoMko taDaphaDAte hue jaba yaha dekhane lagA, taba isako bar3I dayA Ane lagI / aura usa dayAke kAraNa una matsyoMko vApasa pAnImeM dhIrese DAla detA thaa| do dina taka isane isa prakAra prayatna kiyaa| tIsare dina isa taraha karate hue eka matsyakI pAMkha tUTa gaI / usako dekhakara sunaMda atyanta hI duHkhI hone lgaa| vaha apane ghara Akara gharake manuSyoMse kahane lagA:- maiM kabhI bhI jIvahiMsAko nahIM karUMgA, jo narakako denevAlI hai / ' aisA kahakara vaha gharase nikala gayA / kucha kAlataka apane niyamako pAlanakara vaha mraa| vahI tU dAmanaka utpanna huA hai / matsyakI pAMkha toDane ke karmake udayase isa bhavameM terI aMgulI kATI gii|' isa prakAra guruke mukhase apane pUrvabhavako sunakarake sunaMdako vairAgya utpanna huA / usane anazana karake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) samAdhipUrvaka alpa AyuSya pUrA kara deva huA / vahA~se cava kara manuSyabhavameM dIkSA lekara kramase mokSameM jaaygaa|" aba dazaveM aura gyArahave praznake uttara do gAthAoMke dvArA dete hai: dei na niyamaM samma dina pi nivArae dittaM / eehiM kammehiM bhogehiM vivajjio hoi // 26 // sayaNAsaNavatthaM vA bhattaM pattaM ca pANayaM vAvi / hIyeNa dei tuTTho goyama bhogI naro hoi // 27 // apane pAsa vastu hone para bhI jo kisIko na de, aura yadi debhI, to pIchese saMtApa kare, evaM anya koI detA ho, to usakobhI roke / aise karmoMke karanese jIva mogase vivarjita yAni bhogarahita hotA hai| jisa prakAra dhanasAra seTha chAsaTha koDI dravyakA mAlikahone para bhI atyaMta kRpaNa honese bhogarahita huA ( 26 ) tathA, jo puruSa zayana, pATa, saMthArA, Asana, pATA, pAyapUMchaNuM, kambala, vastra, bhAta, pAnI Adi mahAtmAko dene yogya vastu utkRSTa bhAvase santuSTa ho kara detA hai, vaha puruSa he gautama ! bhogavAlA-sukhI hotA hai (27) jaise ki dhanasAra seThane supAtra dAna de kara bhoga sambandhI sukha prApta kiyA [ kahA hai: binataDI svAmI suno, tapa japa kriyA na kIdha / rAga-dveSa pAtaka kiye, gavaM dAnaja dIdha // 1 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) usa seThakI kathA isa prakAra hai:-" mathurA nagarImeM dhanasAra seTha rahatA thA, vaha chAsaTha koTI dravyakA adhipati thA; paraMtu mahA kRpaNa thA / eka kauDI bhI dharmake nimitta detA nahIM thA / dvArapara kisI bhikSAcarako dekhatA, to usa para roSa karatA / yadi koI Akara yAcanAbhI karatA, to usa para kruddha hotA thaa| yAcaka ko dekhatehI uThakara calA jAtA / dharmake nimitta dhana denekI bAtameM kabhI zarIka nahIM hotA thA / apane gharameM kabhI acchI rasoi bhI jimatA nahIM thA / usakI aisI kRpaNatA ke kAraNa usa nagarameM koi manuSya bhojana karaneke pahale dhanasAra seThakA nAma bhI nahIM letA thaa| logoMmeM aisA zaka paDagayA thA ki usakA nAma leMge, to anna bhI nahIM milegaa| usane apane dravyakA tIsarA hissA bAIsa kATI dravya jamInameM gADa rakkhA thA / usako eka dIna khola kara dekhA, to koyaleke sadRza dekhA / basa dekhate hI seThako mUrchA A gaI / vaha jamIna para gira gyaa| thoDI derake bAda saceta huA, usa samaya kisIne A kara kahA kiH- seThajI ! Apake bAIsa koDIke mAlase bhare hue nAva samudra meM DUba gye|' phira kisIne A kara kahA ki-' amuka sthAna para mAlase bharI huI apanI gADI coroMne lUMTa lI' / ityAdi dravyake nAza honekI vAteM suna kara seTha aceta sA ho gayA / rAtri divasa ghUmatA phiratA aura saba loga usakI hAMsI kiyA karate / eka dina dasa lAkha bhAMDa pravahaNase bhara kara seTha dezAntara ko calA / vahAM bhI karmayogase samu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ameM gAja-bIja aura varSA huI / tUphAnase pravahaNa naSTa ho gayA, magara bhAgyayogase eka takhatA hAthameM AyA, jisako pakaDa kara seTha kinAre phuNcaa| vahAMse bhaTakatA huA gharako AyA / manameM vicAra karane lagA kimujhako dravya milA; paraMtu kabhI supAtrameM dAna nahIM diyA, balki dete hueko bhI rokaa| merI lakSmI paropakA. rAdi kisI sukRtameM kAma nahIM aaii| zAstra meM lakSmI kI tIna gati hAtameM kAma! merI lakSma nahIM diyA, ko vaMdana karanA kisa karmake dAnaM bhogo nAzastisro gatayo bhavanti vittasya / yo na dadAti na bhuMkte tasya tRtIyA gatirbhavati // 1 // uparyukta dAna, bhoga aura nAza-aisI tIna gatimese merI lakSmIkI to kevala eka tIsarI gatI hI huI / arthAt naSTa hI ho gii| eka dina vanameM kevalI bhagavAna smosre| seTha unako vaMdana karaneke liye gyaa| vandana kara ke usane pUchA ki-'he bhagavan / kisa karmake udayase maiM kRpaNa huA? tathA merI sarva lakSmI calI gayI isakA kAraNa kyA ?' guru kahane lage ki-' he seTha! bharatakSetrameM do bhAI atyaMta RddhivAn the / unameM bar3A bhAI to sarala cittavAlA, udAra aura gaMbhIra thA aura choTAbhAI raudra pariNAmI pavaM kRpaNa thA / vaha baDe bhAIko bhI dAnAdika dete hue rokatA thA, magara vaha to dAna avazya diyAhI karatA thaa| kAlakramase bar3e bhAIke pAsa dinapratidina lakSmI bar3ha kAraNa kya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) tI hI gaI, aura choTAbhAI dekhatA hI rahA; magara kisIko eka kauDI bhI detA nahIM, jisase lakSmI baDhaneke badale ghaTatI hI gaI / vaha bhAIkI Rddhiko lene ke liye baDe bhAIke sAtha bahuta kalaha karane lgaa| usa kalahake yogase eka dina baDe bhAIne gurukI dezanA zravaNa kara vairAgya pA kara dIkSA lii| kAla karake prathama devalokameM utpanna huA / aura choTAbhAI kRpaNa hone para bhI nirdhana rahA / logoMke dvArA nindanIya ho kara usane tApasI dIkSA le kara ajJAna tapa kiyA aura asurakumAra devoMmeM jA kara utpanna huA / vahAMse cava kara yahA~ tU dhanasAra nAmaka seTha huA hai| aura maiM-baDAbhAI devalokase cava kara tAmaliptI nagarImeM eka vyavahArikake vahAM putra rUpase utpanna huA / aura dIkSA le ghAtikarma kSaya karake kevalajJAna upArjana kara maiM abhI yahAM AyA huuN|' yaha zravaNa kara seTha apane pUrvabhavakA bhAI jAna kara bahuta harSita huaa| phira gurune kahA ki- tU dAna nahIM de sakA, jisase aMtarAya karma upArjana kiyaa| tathA dAna dete hueko rokA, jisase sarva dhana kSaya ho gyaa|' ityAdi bAteM sunakara dhanasAra seThane aisA niyama kiyA ki-'abase maiM jitanA dhana upArjana karUMgA, unameMse cauthA hissA dharmakAryameM kharca kara ddaaluuNgaa| aisI pratijJA yAvajIvake liye karatA huuN| tathA parake doSoMko prakaTa karUMgA nhiiN|' aisA kaha kara zrAvakadharma aMgIkAra kiyA / aura kevalI bhagavAnake pAsa pUrvabhavake aparAdhakI kSamA mAgI / aba seTha tAmaliptI nagarImeM jA kara vyApAra karane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) lgaa| vahAM lakSmI upArjana karake usameMse yahuta dravya dharmArtha sAta kSetroMmeM kharcane lagA / aura aSTamI caturdazIko poSadha bhI karane lgaa| eka dina zUnya gharameM pauSadha le kara kAusaggadhyAnameM rahe / vahAM vyaMtaradevane kopa karake, sarpakA rUpa dhAraNa kara seThako kATA / sArA dina seTha pratimAmeM sthita rahe / vahAM taka vyaMtaradevane aneka prakArake upasarga kiye; kintu seTha kSubhita nahIM hue / seThakI isa prakArakI sthiratA dekhakara vyaMtara santuSTa hokara kahane lagA ki- tuma jo mAMgo so maiM DhU~; ' parantu seThane kucha bhI yAcanA nahIM kI / to bhI vyaMtarane kahA ki-' Apa punaH mathurA nagarImeM jAo, aura tumhAre bhaMDArameM rakkhe hue bAIsa koDI suvarNa jo koyaleke sadRza ho gaye hai, ve tumhAre puNyake yogase suvarNa ho jAyeMge / ' phira saiThane mathurA nagarImeM A kara nidhAna khola kara dekhA to koyaleke sthAna para purvake anusAra suvarNa dRSTigocara huA / vaisehI jalamArgake pravahaNa bhI pAnIkI kamIke kAraNa kahIM kharAbe najIka rUka rahe the, ve bhI kuzalatApUrvaka A pahU~ce / isa prakAra sarva sthalase punaH chAsaTha koDI dravya ekatrita huA / usameMse dAna dene lagA aura bhoga bhogane lgaa| usane kaI jinaprAsoda karAye / isa prakAra sAtoM kSetroM meM acchI taraha dhanakA savyaya karake dharma sambandhI acala kIrti upArjana kI / antameM putrako gharakA bhAra soMpa kara anazana kiyaa| aura antameM kAla karake pahale devalokake aruNAbha vimAnameM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 49 ) cAra palyopamake AyuSya sahita utpanna huA / vahA~ se catra kara mahAvideha kSetrameM manuSyatva pA kara aura dIkSA le kara mokSameM jAyagA "? aba bArahaveM aura terahaveM prazna ke uttara meM kahate haiM: gurudevayatAhRNaM viNayaparo ta sIo ya / na bhageha kiMpi bahuyaM seo purilo jAyae muhio // 28 // aguNoSi Sini dhIreNI kAmI / mANI viDayao ko so jAyar3a dUhI puriyo / 29 // arthAt - jo puruSa guru, deva aura sAdhu mahAtmAkA vinaya karane meM tatpara rahatA hai aura jo AkRtikA zAnta hotA hai, kisIko kaTu vacana nahIM kahatA, arthAt marmayukta, nindAyukta tathA apriya vacana nahIM bolatA, vaha puruSa saubhAgyavanta hotA hai / ( 28 ) jo puruSa guNarahita hone para bhI garvita yAne ahaMkArI hotA haiM, aura guNavanta-dhairyavAn aise tapasvIkI nindA karatA hai, tathA jo mAnI arthAt jAtyAdi madakA karane vAlA abhimAnI hotA hai, evaM jo jinazAsanaviDaMbaka hotA hai, vaha puruSa durbhAgI hotA hai / ( 29 ) jaise rAjadevakA bhAI bhojadeva ukta pApoMke karanese durbhAgI huA / una rAjadeva aura bhojadevakI kathA isa prakAra hai: :-- " ayodhyA nagarIkA somacandra rAjA saumya prakRti vAlA thaa| usa nagara meM devapAla nAmaka eka seTha rahatA 4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) thaa| usalI devadinnA nAmaka strI thii| usake rAjadeva aura mojadeva nAmake do putra the| unameM baDA bhAI sarvako priya evaM subhAgI thA / AThaveM varSameM usane sarva kalAoMko sIkha liyA aura aneka zAstra bhI paDhe, aura yauvanAvasthA prApta hone para kisI kanyAke sAtha svayaMvara lagna kiyA / vaha jahAM kahIM jAtA thA aura jisa kisI cIjakA vyApAra karatA thA, usameM avazya lAbha prApta karatA thaa| yahAM taka ki-yaha putra rAjAko bhI vallabha ho gyaa| aba choTA bhAI jo bhojadeva thA, vaha pahelesehI durbhAgI thA / jaba vaha yauvanAvasthAko prApta huA, taba usake pitAne aneka seThoMke pAsa kanyAkI yAcanA kI; paraMtu usako denekI kisIne icchA nahIM kii| usa samaya seThane kisI eka daridrIko pAMcaso suvarNa mahora de kara usakI kanyAke sAtha lagna karanekA nizcaya kiyaa| usa kanyAke pitAne sonaiyAke lobhase kanyA denA maMjUra kiyA; parantu kanyA kahane lagI ki,-' maiM agnimeM praveza karake jala jAuMgI; magara usa durbhAgIke sAtha zAdI nahIM karUMgI' aisA haTha le kara baitthii| bAda meM vezyA ko dhana de kara usake gharako jAne lgaa| vahAM bhI vezyA aisA ciMtana karane lagI ki, kisI bhI tarahase yaha yahAMse uTha jAve to acchA / vaha jo kucha vyApAra karatA thA, usameM avazya nukasAna hotA thA / mUlagI pUMjI bhI prApta nahIM hotI thii| isa prakAra yadyapi ve donoM sage bhAI the, tathApi donoMmeM mahadantara thA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (51) eka dina koI jJAnI guru vanameM padhAre / unako vandanA karane ke liye seThajI donoM putroMko sAthamaM le kara gye| vandanA karake dharmadezanA zravaNa kI / tatpazcAt seThane pUchA ki 'he bhagavan ! mere donoM putroMmeMse eka mahA subhAgI aura dUsarA mahA durbhAgI huA hai, so kina kina karmAke udayase hue ? / ' __taba guru bole ki:-'he devapAla ! saMsArameM sarva jIva apane 2 kiye hue zubhAzubha karmoke phala bhogate haiM / aba tere putroMkA vRttAnta suna / _ 'isI nagara meM isa bhavase tIsare bhavameM guNadhara aura mAnadhara nAmaka do vaNika rahate the| unameM guNadhara to deva, guru aura sAdhuoMke prati vinIta evaM akrodhI thA, kisIko kaTu vacana nahIM kahatA thA, aura dUsarA jo mAnadhara thA, vaha mahA nirguNI, ahaMkArI aura sAdhuoMkA tathA dhArmika puruSoMkA nindaka thA / mahApuruSoMkA upahAsa karatA huA karma upArjana karatA thaa| kisI dina eka sAdhune mAsakhamaNa tapa kiyA / usa tapake balase deva bhI AkarSita ho kara usa tapasvI kI sevA karane lge| yaha dekha kara mAnadhara usakI nindA karane lagA aura kahane lagA ki-' are yaha pAkhaMDI mAyAvI logoMko vaMcita karane ke liye tapa karatA hai / mahattva pAneke liye kaSTa sahana karatA hai| isa prakAra nindAse eka devatAne rokA bhI, tathApi niMdA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (52) karane lgaa| taba devane krodhAtura hokara capeTA mArA, jisase mRtyu pA kara pahalI narkameM gayA / aura baDA guNadhara nAmaka vaNika mara kara devatA huA / aba vaha narakase nikala kara bhojadeva ( tumhArA putra) huA hai| vaha pUrvakRta karmake yogase durbhAgI hai / aura pahale devalokase cavakara tere vahIM rAjadeva nAmaka putra huA hai, vaha sukRtake yogase subhAgI huA hai / ' isa prakAra gurukI vANIko zravaNa karate hue donoM bhAiyoMko jAtismaraNa jJAna utpanna huA, jisase pUrva ke aba dekhane lage, taba bhojadevane AtmaniMdA karake kucha karmakA kSaya kiyA, aura do bhAI tathA pitA tIlAne milakara kevalI bhagavAnake pAla zrAvakadharma aMgIkAra kiyA / anukramase donoM putra dIkSA le kara aura cAritradharma pAlakara AyupUrNa honepara devalokameM gaye / aura tIsare bhabameM mokSameM jAyeMge / kahA hai: guNa bAle niMde nahIM, te sobhAgI hu~ta / avaguNa bole parataNA, dohaga te pAmaMta // 1 // aba caudahaveM aura paMdrahaveM praznake uttara kahate hai:jo paDhai ciMtai suNe anaM pADhei dei uvaesaM / suyagurubhattijutto mari so hoi mehAvI // 30 // tavanANaguNasamiddhI avamannai kira na yANai eso| sa mariUNa ahanno dummeho jAyai puriso // 31 // arthAt:-jo puruSa jJAna sIkhe, sune, sUtroMke artha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (53) manameM ciMtave, tathA anya puruSoMko jJAna paDhAve, unako dharmopadeza deve aura jo puruSa siddhAMtakI tathA sadgurukI bhakti kare vaha puruSa mara kara medhAvI arthAt buddhizAlI, catura, zAnA aura vicakSaNa hotA hai / jisa prakAra matisAgarakA putra suvuddhi pradhAna buddhimAn huA (30) tathA jo tapasvI jJAnavanta guNavanta puruSa ho, usakI jo puruSa avagaNanA kare, mukhase aisA bole ki-' kucha nahIM, isameM mAla kyA hai ? yaha kucha bhI nahIM jAnatA hai, mUrkha hai ' vaha puruSa adhanya arthAt abhAgyavAn , duSTapApiSTa aura durbuddhivAlA hotA hai, jaise subuddhi pradhAnakA choTA bhAI kuvuddhi ke kAraNa duHkhita huA thA (31) ina do praznoMke Upara subuddhi kubuddhikI kathA kahI jAtI hai| "kSitipratiSThita nagarameM caMdrayazA rAjA rAjya karatA thA / usako matisAgara nAmaka pradhAna thA, jisake putrakA nAma subuddhi thA / vaha choTIvayameM paDha kara prajJAke balase sarva kalAoMmeM nipuNa huA / cAra prakArakI buddhikA nidhAna huA / pradhAnako phira dUsarA putra huA, vaha bhI paDhane yogya huA / taba ise paDhane ke liye pAThazAlAmeM bhejA gyaa| paMDitane isako paDhAne ke liye cAra mAsa paryaMta bahuta udyama kiyA, parantu jisa prakAra karSaNI loga ukhara bhUmimeM bIja boveM aura vaha niSphala jAve, usI prakAra paNDitakA sarva udyama niSphala huA, kyoMki vaha guNavanta va buddhizAlI thaa| jisase logoMne usakA nAma durbuddhi rakha diyaa| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) usa aseMmeM usI gAMvakA rahane vAlA eka vyavahArika seTha, ki jisakA nAma dhannA thA, usane apane cAra putroMkI zAdI kI / una cAra putroMke nAmaH-1 jAvaDa 2 bAhaDa, 3 bhAvaDa aura 4 sAvaDa the| una cAroMkI zAdI hone ke pazcAt dhannA seTha bImAra ho gyaa| taba usane apane cAroM putroMko bulA kara zikSA dI ki 'he putro ! tuma cAroM bhAi paraspara sneha rakha kara sAthameM rahanA; parantu apanI striyoMke vacana suna sunakara alaga mata ho jAnA / kisIne satya kahA hai kiH-- strIne vacane jAye sneha, strIne vacane jAye deha / strIne vacane bAMdhaba laDe, ekaThA rahe to guaDa caDe // 1 // ailI bAta tuma loga mata karanA / kadApi kalaha karake eka dumarese alaga mata honA / alaga rahanese lokame hAMsI hogI / tisa para bhI yadi alaga ho kara rahane kI jarUrata paTe, to tuma cAroM ke liye alaga alaga cAra nidhAna apane ghara ke cAroM kone me cAroMke nAmase rakha choDe haiM, vaha le lenaa|' aisI bAta pitAke mukhase zravaNa kara dutra bole ki-' he tAta : ApakI AjJAke anusAra hI hama vartana kreNge|' tadanantara pitAkA samAdhimaraNa huaa| usakA matakArya karake cAroM bhAI sneha parvaka ikaTThe rahane lage / anukramase cAroM bhAioM ko santAnakI prApti huI / taba striyoM meM laDAI jhagaDe hone lage aura ve saba kahane lagIM ki-'aba alaga raho / ' usa samaya cAroM bhAiyoMne mila Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra nidhAna nikAle / unameMse prathama baDe bhAI ke nidhAnamaMse keza nikale, dUsareke nidhAnase miTTI nikalI, tIsareke nidhAnase bahiyAM va kAgajAta nikale aura cautheke nidhAnameMse suvarNa tathA ratna nikale / isase vaha choTA bhAi to harSita huA aura tIna bhAi ciMtita ho kara kahane lage ki-' pitAne baDAhI pakSapAta kiyA / akAraNa apanese vaira rakkhA / sIrpha eka choTA putrahI vallabha thA, isa liye isakohI sarva lakSmI de dI; parantu yaha anyAya hama sahana nahIM kareMge / cAroM bhAI mila kara yaha lakSmI bAMTa leMge / taba choTA bhAI kahane lagA ki- ' mujhako pitAne jo nidhAna diyA hai, usameMse maiM kisIko kucha bhI na duuNgaa| isa prakAra rAtridina paraspara laDane lage / koi kisokA bacana mAnatA nahIM / phira tInoM bhAioMne jA kara rAjAke pradhAnako saba bAta kahI, paraMtu pradhAnase bhI usakA nyAya nahIM huA, jisase tInoM bhAi zokAkula hue| usa samaya meM pradhAnakA putra subuddhi vahAM AyA / usake sAmane cAroM nidhAnoM ke sambandhameM saba hAla kaha sunaayaa| subuddhine kahA ki-' rAjAkA deza hove, to maiM tumhArA jhagaDA nipaTA duuN|' rAjAne Adeza diyA, tava suvuddhine cAroM bhAioNko ekAMtameM bulAkara kahA ki- tumhArA pitA bahuta catura thA, usane cAroM bhAiko lAkha lAkha TakA denekA kahA hai; kyoMki bar3e bhAI ke nidhAna meM keza rakkhe hue haiM, ataH ghor3e, gau, bheMsa, UMTa Adika jo copada rUpa dhana hai, vaha usako diyA hai / aura dUsareke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 56 ) nidhAnameM miTTI nikalI hai; ataeva usako kSetra jamIna rUpa dhana diyA hai / tIsareke nidhAna meM bahiyAM va khata patrAdi haiM, usase yaha phalita hotA hai ki jitanA dhana vyAju diyA huA hai yAni logoMke pAsa jo lenA hai vaha dhana usako diyA huA hai / aura sabase choTe bhAiko sonA tathA ratna jo ghara meM haiM vaha diye haiM / ' yaha sunakara cAroMne hisAba kara dekhA to sabake hisse meM lAkha lAkha TakekI pUMjI hotI thI / vaha dekhakara cAroM bhAiyoMne rAjAke pAsa jA kara kahA ki-' he svAmin ! subuddhine hamAre jhagar3ekA nipaTArA kara diyA hai ' / yaha sunakara rAjA prasanna huA aura subuddhi loka meM prasiddha huA / aura dUsarA putra logoM meM hAMsIpAtra hokara evaM niMdA pAkara kubuddhiyA ke nAmase lokameM prasiddha huA / usa samaya koI jJAnI guru usa vanake udyAnameM padhAre / unako vaMdanA karaneke liye rAjA tathA pradhAna apane putra sahita tathA anya loga bhI gaye / vaMdanA kara aura dharmopadeza zravaNa kara pradhAnane subuddhi durbuddhi nAmaka donoM putroMke saMbaMdha meM guruse prazna kiyA, taba guru kahane lage ki - ' he pradhAna ! isI nagara meM eka vimala aura dUsarA acala nAmaka do vaNika rahate the; parantu donoMke svabhAva milate nahIM the / unameM se vimalane dIkSA lI, devaguru siddhAMtakI bhakti kI, siddhAnta paDhe, unake arthako jAna liyA, dUsare sAdhuoMko bhI paDhAye, AkhirameM AcArya pada pAye, usa samaya bahuta jIvako dharmopadeza de kara apanA AyuSya pUrNa karake dUsare devalo kameM devatA huA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (57) dUsarA jo acala nAmaka vaNika thA, vaha tapasvI, jJAnI tathA dharmavanta puruSoMkI niMdA karatA va kahatA thA ki-' yaha sAdhu kyA jAnate haiM ? ' isa prakAra sarvakI avajJA karatA thA / jisa pApake kAraNa vaha dUsarI naraka meM gayA / aba vimalakA jIva devalokase cava kara terA subuddhi nAmaka putra huA hai aura acalakA jIva narakameMse nikala kara pUrva bhavameM kiye hue niMdAke pApase yahAM para terA durbuddhi nAmaka putra huA hai / vaha aba bhI saMsArameM bahuta rulegA / ityAdi pUrvabhavakI bAteM sunakara suvuddhine zrAvakadharma aMgIkAra kiyaa| aura kucha dinake bAda dIkSA bhI lI / siddhAMta paDha kara aura cAritra pAla kara pAMcaveM brahma devalokameM utpanna huA / anukramase mokSameM bhI jAyagA / kahA hai: bhaNe bhaNAve jJAna je, pAve nirmala buddhi / deva guru bhakti kare, anukrame pAve siddhi // 1 // aura bhI kahA haiHjiNapavarasurateaM vIraM namiUM visAlarAyatayaM / lahio bAlAboho bhaNaMti nisuNaMti sukkhakaro // 1 // aba solahaveM aura satrahaveM praznake uttara do gAthAoMke dvArA kahate haiM:jo puNa gurujaNasevI dhammAdhammAi jANiuM kuNai / suyadevagurubhatto mari so paMDio hoi // 32 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) mArei khAi pIyai kiMvA paDhieNa kiMca dhammeNa / eaM ciya citato mari so kAhalo hoi // 33 // arthAt -- jo puruSa gurujana yAni vaDiloMkI sevA bhakti karane meM tatpara hotA hai, dharmAdharma arthAt puNyapApakA svarUpa jAnanekI vAMchA karatA hai, tathA jo zruta siddhAMtakA aura devagurukA bhakta hotA hai, vaha kuzala puruSa mara kara paMDita hotA hai ( 32 ) jo puruSa jI - voMko mAre, hiMsA kare, madya-mAMsAdika khAve pIve, mauja majhAha kare aura isa prakAra ciMtana kare ki -' dharma karanekI kyA jarUrata hai ? paDhane paDhAnese kyA phAyadA hai ? vaha jIva mara kara kAhala - mUka- mUrkha hotA hai ( 33 ) jisa prakAra pUrvabhavameM AMbAkA jIva mara kara kuzala huA aura AMbAkA mitra jo lIMbA thA, kuzalake vahAM kumAra' nAmaka sevaka huA / usakI kathA kahate haiM: vaha mara kara -: 66 dhArAvAsa nagara meM vesamaNa seTha rahatA thA, usako kuzala nAmaka putra huA / vaha paDha kara 72 kalAoM meM pravINa huA / aura padAnusAriNI prajJAvaMta huA / aba usa seThake vahAM eka karmakara thA, jo ki kurUpa, durbhAgI, mUka va mukharogI thA / tathApi kuzala usa karmakarake Upara sneha rakhatA thA / kuzala jainadharmakA jAnakAra thA aura dharma kriyAoM ko bhI karatA thA / eka dina kuzala kor3A karaneke liye vanameM gayA | vahAM eka vidyAdharako UMcA uchala kara pIchA nIce par3atA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (59) huA dekhA / usako kuzalane pUchA ki-'tuma uttama puruSa hone para bhI pAMkha rahita pakSIke anusAra kyoM caDate par3ate ho ? ' yaha zravaNa kara vidyAdhara bolA ki-' meM vaitADhayakA vAsI vicitragati nAmaka vidyAdhara hu~ / isa samaya maiM zrIparvatako gayA thA, vahAMse vApisa lauTate hue merA mitra vidhAdhara milA, usako kitaneka zastrake ghAva lage hue dekhe, taba maiMne pUchA ki-tereko yaha kyA ho gayA ? usane kahA ki-merI strIko eka dUsarA vidyAdhara le jA rahA thA, usake pIche jA kara yuddha karake merI strIko le kara yahAM rahA huuN| yuddha meM ghAva lage haiN| ' yaha sunakara maiMne vraNasaMrohaNI auSadhike prayogase usako saja kiyaa| vaha vidyAdhara strI ko kara apane sthAnakako gayA; parantu he bhAi ! vyAkulatAke kAraNa maiM AkAzagAminI vidyAkA pada bhUla gayA huM, jisase gira jAtA hu~ / ' yaha bAta zravaNa kara kuzalane kahA ki-' tumhArI vidyAkA agrima pada yAda kara mujhe kaho' / taba vidyAdharane prathamakA pada kaha sunaayaa| usake anusAra kuzalane padAnusAriNI prajJAke balase samasta paripUrNa AkAzagAminI vidyAke pada kaha sunAye, jisase vidyAdhara harSita aura vismita huA evaM vicAra karane lagA ki-' yaha puruSa prajJA, rUpa aura guNoM karake zreyaskara hai| paropakAra karane meM dakSa hai| aise puruSa virala hI hote haiN|' aisA soca kara kuzalake mAta pitAkA nAma pUcha kara vidyAdhara svasthAnako calA. gyaa| . dasare dina vesaNa seThakA ghara pUchatA huA vidhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (60) dhara vahAM AyA, vahAM para kuzalako devapUjA karatA huA dekha kara vidyAdharane pUchA ki, ' tuma yaha kyA kara rahe ho ?' usane kahA ki-' devapUjA, gurubhakti Adike dvArA zrIjinadharmakA ArAdhana kara rahA huuN|' yaha dekha kara vidyAdharane bhI jainadharma aMgIkAra kiyA aura kahane lagA ki, eka to AkAzagAminI vidyAkA pada yAda kara diyA, yaha upakAra aura dUsarA zrIjainadharma batalAyA yaha upakAra-ye donoM upakAra tumane mujha para kiye jisakA pratyupakAra maiM kisI hAlatameM nahIM kara sakatA / yaha kahakara punaH seThako kahane lagA ki-' mere pitAne eka nimittiyAse pUchA thA ki-' merI putrIkA vara kauna hogA?' nimittiyAne kahA thA ki-'terA putra vidyA bhUla jAyagA, usako jo yAda karA degA, vaha terI putrIkA pati hogA, isa vAste he seTha ! tumhAre putrako mere sAtha vaitADhaya para bhejo to vivAha karA deN| yaha zravaNa kara seThane putrako vaitADhaya parvata para bhejA, vahAM zubhalagnameM vivAha karake phira vidyAdhara, kuzala tathA kuzalakI patnI-ye tInoM zAzvata caityako vaMdana karaneko gaye, sarva caityoMko vaMdana kara caityake maMDapameM aaye| vahAM cAraNazramaNa muniko vAMde / munine vidyAdharako kahA ki tere binoise tumhe jinadharmakI prApti hui hai / usa samaya muniko jJAnavanta jAna kara kuzalane pUchA ki-'he mahArAja ! kisa zubha karmake udayase padAnusAriNI prajJA-atyaMta nirmala buddhi mujhako prApta huI ? aura kumAra nAmaka merA sevaka kisa karmake yogase mukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rogI, mUrkha aura kurUpavAn huA ? evaM usa para mere hRdayama bahuta prema AtA hai isakA bhI kyA kAraNa ? vaha kRpA kara mujhe kahIe / ' munine kahA ki-' isa bhavase tIsare bhavameM tU aura kumAra milakara donoM kulaputra mitra the / ekakA nAma AMbA va dUsarekA nAma lIMbA thA / tuma donoM meM paraspara atyaMta sneha thA / AMvA nirantara gurukI sevA karatA thA, puNya pApa sambandhI vicAra pUchatA rahatA thA aura guruke kahane se usane pAMca varSa aura pAMca mAsa paryaMta jJAnapaMcamI tapa, vidhipUrvaka ekAgracittase kiyaa| usane jJAna aura jJAnavantakI atyaMta bhakti kI, usa puNyase AMbAkA jIva mara kara devaloka devattA huaa| vahAMse cava kara tU vesamaNa seThakA putra huA hai / aura lIMbAkA jIva to nAstikavAdI ho kara, jIvahiMsA karanA, acchA khAnA, acchA pInA, svecchAnusAra ghUmanA, 'paDhanese kyA hogA? dharma karanekI kyA jarUrata ? usakA phala kucha bhI nahIM hai, jo dharma kare so vizeSa duHkhI hove' aisA hI ciMtavana karanA tathA logoMko upadeza bhI aisAhI karanA, yahI usakA kAma thaa| yadyapi donoM mitra the, tathApi svabhAvameM eka dUsareke bIca baDAhI antara thaa| ekahI gAMThameM cAhe bAMdhe ho, lekina jo kAca hai vaha kAcahI kahAvegA aura jo maNi hogA so maNihI kahalAvegA / usI prakAra donoM mitra the, to bhI AMbA dharmakA utthApana karatA thaa| dharmakI niMdA karake vaha narakameM gyaa| vahAMse nikala kara kumAra nAmaka tumhArA sevaka huaa| pUrvakRta karmake udayase vaha mUka, mUrkha, durbhAgI aura kurUpI huA / jaisA nAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (62) vasAhI pariNAma huA aura he kuzala ! tUne jJAnapaMcamIkA tapa kiyA, jJAnavanta gurukI bhakti kI: jisase tU nirmala buddhivAlA huA aura isI kAraNase dharma meM terI bhAvaprajJA hai|' isa prakAra gurukI vANI zravaNa karate hue kuzalako jAtismaraNa jJAna utpanna huaa| pUrvabhava dekhe, usa samaya guruke pAsase zrAvakadharma aMgIkAra kiyA-dezavirati huA aura vahAMse suMdarI nAmaka strI sahita apane gharako gayA, aura vidyAdhara vaitADhaya parvata para apane sthAnakako gyaa| kuzalako ghara Ane ke bAda putra prApti huii| strI bhartAra donoMne paMcamIkA tapa kiyA, vaha pUrNa hone para usako ujhamaNA ( utsava) kiyaa| zrIsaMghakI bhakti kii| tatpazcAt gharakA bhAra putrako supurda kara kuzalane pitA sahita dIkSA lii| gyAraha aMga va caudaha pUrva paDha kara zuddha cAritrakA pAlana kara muktimeM gayA aura lIMbAke jIvane dIrghakAla paryaMta saMsArameM paribhramaNa kiyA / kahA hai:"je nANapaMcami tavaM uttama jIvA kuNaMti bhaavjuaa| uvabhujiya maNuamuhaM pAvaMti kevalaM nANaM" // 1 // aba aThArahavIM va unnIsavIM pRcchAke uttara do gAthAoMke dvArA kahate haiM / savvesi jIvANaM tAsaM Na karei No karAvei / parapIDavajjaNAo goyama dhIro bhave puriso|| 34 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 63 ) kukaDatittaralAve sUara hariNe a vivihajIve a / dhAre nikAle so savakAlaM havai bhIrU // 35 // arthAt - jo jIva sarva prakAra ke jIvoMko abhaya deve, kisIko bhaya upajAve nahIM, trAsa pahuMcAve nahIM, kisIko pIDA upajAve nahIM vaha puruSa hai gautama ! dhairyavanta sAhasika hotA hai| jisa prakAra pRthvI tilaka nagara meM dharmasiMha kSatriyakA putra abhayasiMha nAmaka mahA dhairyavAn huA (34) tathA jo jIva muraghe, tItara, sUara, hariNa pramukha vivizva prakAra ke jIvoMko nirantara baMdhana tADanAdi kare, piMjaremeM rakhe, vaha jIva sadaiva bhIru hotA hai ucATameM rahatA hai / jisa prakAra abhayasiMhakA choTA bhAI dhanasiMha kSatriya bhIru huA || 35 // aba donoM uttara ke viSaya meM abhayasiMha aura dhanasiMha ina donoM bhAiyoMkI kathA kahate haiM / " pRthvI tilaka nagara meM pRthvI tilaka rAjA rAjya karatA thaa| usa rAjAkA sevaka dharmasiMha kSatriya thA, vaha jainadharma meM rakta thA / usako eka abhayasiMha aura dUsarA dhanasiMha nAmaka do putra the; parantu sarvake karma bhinna bhinna honese svabhAva bhI bhinna 2 hote haiM / baDA bhAI to vAgha, siMha, sarpa, zarabha bhUta, preta ityAdika jIvoMse bhI DaratA nahIM thA aura dUsarA choTA bhAI jo dhanasiMha thA vaha to rassIko dekhanese bhI sApa mAna kara DaratA thA / sahaja pattA hilatA dekhe to bhI bhayabhrAnta hotA thA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha kara daMga kara bana gayA, yahAMlA (64) kisI samaya usa nagarake karIba eka siMha AyA jAna kara usa rAstese koI bhI manuSya nahIM nikalatA thaa| taba pradhAnale rAjAke pAsa jA kara vijJapti kI ki-' he mahArAja! siMhake bhayase raste meM koI manupya nahIM cala sakatA hai / usa samaya rAjAne siMhako mAra kara lAnekA bIDA phirAyA, magara kisIne unakA svIkAra nahIM kiyaa| java abhayasiMhane bIDA liyA aura kahA ki-'he mahArAja! ApakA Adeza hove to maiM akelAhI jAkara bihakA vadha karake leAUM / aura logoM ko sukha kara daMgA / ailA kaha kara vanameM gayA, vahAM tihako bulA kara bhAlA mAra kara usakA vadha kiyA aura vApisa A kara rAjAko praNAma kiyA / rAjAne khuza ho kara usako bar3A zirapAva-bahuta vastrAbharaNa diye / punaH ekadA koi eka rAjA, ki jisakI sarahada pRthvItilakake rAjAkI sImAse milatI thI, vaha pRthvI tilakakI AjJAkA ullaMghana karatA huA DAkA pA. DatA thA, gAMvoMko lUTatA thA, usakA nigrahaM karane ke liye rAjAne bIDA phirAyA, vaha bhI abhayasiMhane liyA aura kaTaka le kara duzmana sAmaMtake nagara phuNcaa| aura usa rAjAke pAsa dUta bheja kara kahalAyA ki-hamAre rAjAkI AjJAko mAnya kara, varanA yuddha karanemeM pravRtta hojaao| taba sAmaMtane kahA ki Age bhI kai daphA rAjAkA kaTaka yahAM para AyA thA aura usako maine jIta liyA thA / usako dUtane kahA ki-svAmin ! aba abhayasiMha AyA hai| yaha zravaNa kara sAmaMtane kahA kimukhase baDAi karanese kyA hogA ? siMha hai yA zRgAla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 65 ) hai ? usakI parIkSA to saMgrAmameM phorana ho jAyagI / yaha sunakara dUta vApisa AyA aura abhayasiMhako kahA ki vaha bar3A ahaMkArI hai isaliye vinA yuddha kiye vaha mAnegA nahIM / ava abhayasiMha rAtrI ke samaya gumarItise gaDhako lAMgha kara sAmaMta rAjAke mahelameM ghusa gayA / sAmaMta soyA huA thA use jagA kara kahA ki, uTha ! uTha ! siMha AyA hai usake sAmane A / yaha suna kara sAmaMta bhI uTha kara sAmane AyA / donoMne yuddha kiyA / abhayasiMhane sAmaMtako bhUmi para paTaka kara bAMdha liyA / taba usakI khIne namana karake bharatArakI bhikSA yAca kara patiko chuDAyA / vaha ahaMkArako chor3a kara abhaya-siMhakA sevaka huA / idhara jaba prAtaHkAla huA to abhayasiMhako kaTakameM kisIne nahIM dekhA / jisase sarva sainya cintAtura huA / usa aseMmeM eka manuSyane A kara kahA ki, abhayasiMhane sAmantako jIta liyA hai / aura Apa sarva mahAzayoMko unhoMne bulavAye haiN| tuma loga leza mAtra zaMkAzIla mata honA / usa samaya sainyake sarva loka gAMvameM Aye, unako sAmantane bhojana karA kara sarvako vastrAdikakA zirapAva dekarake khuza kiye / * aba abhayasiMha sAmaMtako sAtha le kara pRthvItilaka nagarako AyA / aura sAmanta sahita jA kara pRthvI tilaka rAjAko praNAma kiyA / usako dekha kara rAjA harSita huA aura vicAra karane lagA ki yaha manuSya hone para bhI 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (66) devazaktiko dhAraNa karatA hai| aisA soca kara abhayasiMhako eka deza pradAna kiyA, aura sAmaMtako bhojana karA kara va zirapAva de kara vidAya kiyaa| vaha bhI rAjAko najarANA de kara va zIkha le kara apane deza ko gyaa| ekadA usa nagarake udyAna meM cAra jJAnake dhAraka zrutasAgara nAmaka AcArya pdhaare| yaha suna kara rAjA parivAra sahita unakI vandanA karaneko gayA / dezanA sunane ke pazcAt dharmasiMhane pUchA ki he mahArAja ! mere putra abhayasiMhane aisA kaunasA puNya kiyA hai ki jisake udayase yaha mahA sAhasika huA hai ? aura choTe puvana kauna kukarma kiye haiM ki jisase vaha mahA bhIrU huA hai ? guru kahane lage ki-isI nagarameM eka pUraNa va dUsarA dharaNa-isa nAmake do AhIra the / unameMse pUraNa tI bahutahI dayAvanta thA, dharmAtmA thA, sarva jIvoMkI rakSA karatA thA, kisIko trasita nahIM karatA thA, aura dUsarA jo dharaNa thA vaha muraghe, tote, tItara, mRga Adi jIvoMko pakar3a kara bAMdhatA thA, satAtA thA, kisIkI sunatA nahIM thA, jisase usako alaga kiyaa| ataH jIvarakSAke puNyase pUraNakA jIva to tere vahAM abhayasiMha nAmaka zUravIra aura bhAgyavaMta putra huaa| nathA dharaNakA jIva bahuta jIvoMko satA kara terA dhanasiMha nAmaka laghu putra bhIrU huA hai| aisI pUrvabhava sambandhI vArtAko zravaNa kara sarvane zrAvaka dharmakA svIkAra kiyaa| dharmArAdhana karake pitA tathA donoM putra mila kara tInoM devalokameM gye|" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (67) aba bIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthA karake kahate haiN| vijA vinANaM vA micchArigae ga gihniuM jo u| avamannai AyariyaM sA vijA niSphalA tasma // 36 // arthAt jo jIva vidyA athavA vijJAna jo kalAdikako mithyA arthAt avinayale grahaNa karanA cAhe arthAt paDhAne vAlA jo AcArya unakA nAma gupta rakhe, unako avagaNanA kare nahIM usa jIvako parabhavameM paDhI hui vidyA maphala nahIM hotI hai-niSphala hotI hai| jaise tridaMDIyAne nApitase vidyA mIkha kara usa vidyAke balase videzameM jA kara tridaMDako AkAzamaM raksA aura gurukA nAma gupta rakkhA, jisase tridaMDa AkAzase gira gayA, aura vidyA niSphala hui| yahAM nApitakI kathA kahate haiN| " gajApura nagarameM koi vidyAvata nApita rahatA thaa| vaha vidyAke balase apanA churA AkAzameM nirAdhAra rakhatA thA; parantu loka use mAnate nahIM the| eka tridaMDI brAhmaNane usakA prabhAva dekha kara vidyA sIkhanekA nizcaya kiyA aura usa nApitakA vaha bAhya ( dikhalAne rUpa) vinaya karane lgaa| usane socA ki kisI yuktise maiM usase vidyA le lUM to ThIka | "amedhyAdapi kAMcanam" yAni apavitra cIjameMse bhI suvarNa lenA caahiye| aisA vicAra kara sadaiva usakI sevA karatA aura bhakti karatA phira usane vidyAkI yAcanA kI, taba usane bhI santuSTa ho kara vidhi pUrvaka vidyA pradAna kii| usa tridaMDIne bhI vidhipUrvaka ArAdha kara vidyA sAdha lii| phira apanA jo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 68 ) tridaMDa thA, use AkAzamaMDala meM rakha kara logoMko kautuka dikhAtA huA ghUmane lg| loga bhI usakI pUjA bhakti karake prazaMsA karane lage / ekadA logoMne pUchA ki he svAmin ! yaha vidyA Apane kisa guruke prasAda se prApta ko hai ? taba usa brAhmaNane lajjAse nAvIkA nAma na diyA aura usake evaja meM himavaMtavAsI vidyAdhara merA guru hai, unake prasAdase, unakI sevA bhakti karanese mujhe yaha vidyA milI hai / isa prakAra gurukA nAma chipAte hI usa brAhmaNakA tridaMDa, jo AkAzameM addhara rahA huA thA, sanasanATa karatA huA AkAzase nIce dharatI para A girA / taba sarva loga hAMsI karane lage aura jaisemAna mahatva vRddhiMgata huA thA, vaisehI balki usase bhI dugunI usakI logoM meM avahelanA hone lagI / jo loga pUjA bhakti karate the unhoMne pUjA bhakti karanA chor3a diyA / isa prakAra jo puruSa vinaya vinA vidyA sIkhate hai, gurukA nAma gupta rakhate haiM, gurukI avagaNanA karate haiM, usakI vidyA niSphala hotI hai / aura bhavAntarameM bhI usake liye jJAnaprApti durlabha hotI hai / " aba ikkIsavIM pRchAkA uttara eka gAthA dvArA kahate haiM / bahu mana AyariyaM viNayasamaggo guNehiM saMjutto / iha jA gahiyA vijjA sA saphalA hoi logaMmi ||37|| www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt jo jIva apane paDhAnevAle AcAryakA bahumAna karatA hai, jo vinayavaMta hotA hai, samagra guNoM karake yukta hotA hai aura isa prakAra jo vidyA prApta kI hotI hai yaha vidyA lokameM saphala hotI hai (37) jisa prakAra zreNika rAjAne apane siMhAsana para cANDAlako baiThA kara vinayake dvArA avanamana nAmaka vidyA sampAdana kI, vaha saphala hui / ataH yahAM zreNika rAjAkI kathA kahate haiN| . "rAjagRhI nagarImeM zreNika rAjA rAjya karatA thaa| usako celaNA nAmaka paTTarANI thii| ekadA rANIko ekathaMbhA dhavalagRhameM rahanekA dohada utpanna huaa| yaha bAta rAjAne abhayakumArako khii| abhayakumArane devatAkA ArAdhana kiyA / devatA pratyakSa Akara khaDA rahA / usake pAsa ekathaMbhA AvAsa karavAyA / usakI cAroM ora cAra vana bnvaaye| una cAroM vanameM sarva Rtuke phalaphUla sadaiva mile, aisA karake rANIko ekathaMbhA AvAsa meM baiThA kara usakA dohada pUrNa kiyaa| __ usa aseMmeM eka mAtaMgakI strIko akAlamai AMbA khAnekA dohada utpanna huaa| usake pati mAtaMgane amagamana nAmaka vidyAke balase rAjAke upavanamase sarva AMbekI DAla namA kara una parase phala le kara strIkA dohada pUrNa kiyaa| rAjAne abhayakumArako kahA ki-'AmravRkSake phala rAvalI bADImeMse kisane liye? usa corako vaMha nikAlanA caahiye|' abhayakumArane baDI kuMArI kanyAko kathA kaha kara vuddhike balase usa mAtaMga corako prakaTa kiyA aura pakaDa liyA / usako rAjAne pUchA ki-'koTake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) bhItara merI vADI hai, usake phala tUne kisa prakAra liye ?' jaba mAtaMgane Dara kara kahA ki-'maiMne vidyAke balase liye|' zreNika rAjAne kahA ki-yadi terI vidyA mujhe deve to. meM tereko kSamA kruuN| mAtaMgane usa bAtako mAnya kiyaa| usa samaya rAjAne apane siMhAsana para baiThe hue hI vidyA sIkhanA prAraMbha kiyA / mAtaMga punaH punaH rAjAko vidyA munAtA magara bAjAko yAda nahIM rhtii| taba abhayakumAra maMtrIne kahA ki-he mahArAja : vidyA to vinaya karanese AtI hai, yaha suna kara rAjAne apane siMhAsanase nIce utara kara mAtaMgakA siMhAsana para baiThAyA / aura khuda mAtaMgake Age do hAtha joDa kara vidyA sIkhaneko baitthaa| taba eka daphe caMDAlane kahI hui vidyA rAjAko mukhAgra ho gai aura saphala hui| isa prakAra vinaya karake vidyA lenese kArya siddhi hotI hai| ___ aba bAisavIM aura teIsavIM pRcchAke uttara do gAthAke dvArA kahate haiM: jo dANaM dAUNaM citi hA kIsa mae dinnaM / hoUNa vi dhaNariddhi acirAvi hu nAsae tassa // 38 // thove dhaNavi hu sattii dei dANaM pavai parevi / jo puriso tassa dhagaM goyama saMmilai pare jamme // 39 // arthAt-jo manuSya dAna de karake pIchese hRdayameM aisI citavanA karatA hai ki-' hA ! are maiMne yaha dAna akAraNa hI kara diyA / ' isa prakAra dAna de kara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (71) pIchese usakA pazcAttApa karatA hai, usake ghara meM lakSmI ikaTThI to hotI hai, magara svalpakAla paryaMta raha kara phira nizcayase calI jAtI hai| jisa prakAra dakSiNamathurAkA vAsI dhanadatta seThakA putra sudhana nAmaka thA, usakI lakSmI nikala kara parAi ho gaI-paragharako calI gaI (38) tathA jo svalpa dhanavAn hote hue bhI apanI zakike anusAra khuda supAtrako dAna detA hai aura dUsare ke pAsase dAna dilAtA hai, usa puruSako he gautama : parajanma yAni bhavAntarameM samyaka prakArase dhana milata hai| jisa prakAra uttaramathurAvAsI madanaseThake vahAM akasmAt bahuta Rddhi. A kara milI (39) ina donoM bolake Upara sudhana aura madanaseThakI kathA kahate haiN| "dakSiNadezamaM dakSiNamathurA nagarI meM dhanadatta nAmaka seTha rahatA thaa| vaha koTidravyakA svAmI thA / usako sudhana nAmaka putra huA / vaha seTha pAMcaso zakaTa kariyANAse bhara kara nokarake sAtha paradezameM becaneke liye bhejatA. vaha vahAM para kariyANAM beca kara punaH dusare naye kariyANe le AtA / vaisehI kucha na kucha mAla samudramArgase bhejatA aura mNgaavtaa| aura kucha vyAju detA thA aura kucha dhana to varake bhaMDArameM rakha choDatA thA / aba uttaramathurAmeM samudradatta nAmaka vyavahAriyA rahatA thA, usake sAtha usa seThako bahuta sneha thA-prIti thii| donoM paraspara eka dUsareke Upara kariyANe becaneke liye bhejate the, usameM bahuta lAbha hotA thaa| ekadA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72) 'dhanadatta seTha dAghajvarase pIDita ho kara devazaraNa huaa| usa samaya usake riztedAroMne usake putra sudhanako usakI pATa para baiThAyA / sudhana gharake kuTumbakA bhAra nirvahane lagA / ekadA sudhana suvarNake pATa para snAna karaneko baitthaa| Age suvarNakI kuMDI pAnIse bhara kara sevakoMne rakhI / snAna kara rahA ki phaurana vaha kuMDI AkAzamArgase calI gaI / snAna karake pAThase nIce paira diyA ki sonekA pATa bhI AkAzamArgase calA gayA / phira devapUjA karaneko devamandirameM gayA, vahAM pUjA kara lI ki-phaurana devamaMdira tathA bimba kalaza Adi sarva adRzya ho gye| dhotIkA samudAya AkAzameM calA gyaa| phira gharameM AyA, taba jahAja samudra meM DUba jAnekA samAcAra milaa| phira bhojana karaneko baiThA / Age suvarNake thAlameM bhojana rakkhA / tathA suvarNamaya battIsa kaTore dAla, kar3hI, zAka pramukhake bhara kara rakhe / tathA battIsa kaTorI cAMdI kI rakhI / ve saba cIjeM bhI AkAzameM calI gai / aura jaba thAla AkAzameM jAneke liye kampita huA, taba sudhanane use pakar3a liyA; magara usakA kevala ekahI TukaDA usake 'hAthameM raha gayA, aura thAla cala gyaa| isa prakAra dekhate dekhate sabhI Rddhi calI gii| karma ke Age kisIkA jora nahIM cala sktaa| usa asameM eka lejadArane Akara kahA ki-merA eka lAkha dravya tumhAre pAla lenA hai vaha de dii| taba nidhAna khola kara dekhA to sarva dravya rAkhake sadRza banA huA dRSTigocara huA / lilase vaha bar3AhI duHkhI huA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 73 ) phira mAtAkI AjJA le kara suvarNake thAlakA Tukar3A sAtha meM rakkhA aura dezAntara meM claa| mArgameM calate hue mahAkaSTase kAyara ho kara eka parvata ke Upara car3ha kara vahAMse pApAta karake maraneko tayyAra huA / use jhaMpApAta karate hue eka sAdhune dekhA / usane jJAnabalase usakA nAma jAna kara use bulAyA ki he sudhanazAha ! tuma sAhasa mata karo, kyoMki parvata parase girakara akAla maraNase terI vyaMtarakI gati hogI / yaha suna kara sudhana bhI usa jJAnI RSike pAsa AyA, RSiko vandanA kI, RSine kahA ki-karma kisIko choDatA nahIM hai / karma se sudarzana seTha, haricaMda kInI mAtaMga veTha / metAraja RSi kADhI dRSTa, karme kInA sahu paga heTha // 1 // ataH he seTha ! jisa lakSmI ke duHkha se tuma maraneke liye tayyAra hue ho vaha lakSmI asAra hai, capala hai, malina hai, anarthakA mUla hai, vidyut ke camakArakI bhAMti hAthameMse calI jAve aisI lakSmIke kAraNa mara kara hIrA jaise manuSyabhavako kauna niSphala kare / ityAdi upadezako suna kara seThane pratibodha pAyA / munike pAsa dIkSA le kara sUtra paDha kara gItArtha huA, avadhijJAna utpanna huA / aisA sudhana RSi vihAra karatA huA uttaramathurA meM samudradatta seTake vahAM gaucarIke nimitta gayA / vahAM apane suvarNapATa, kuMDI, loTA, kaTore, thAla, pramukha sarva dekhe va pichAna liye / suvarNake khaMDita thA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (74) lameM samudradatta seThako jimatA huA dekhA / isa prakAra usa RSiko apane gharameM idhara udhara ghUmatA huA aura vastuoMko dekhatA huA dekha kara seThane pUchA ki-'mahArAja! kyA dekhate ho ?' taba RSine kahA ki-he seTha ! ye pATa, kuMDI,kaTore aura thAla pramukha tumane banavAye haiM, kiMvA tumhAre pUrvajoMne banavAye haiM ?' seThane kahA ki ye saba cIjeM prathamamehI mere gharameM haiM / Rdhine kahA ki, tuma aise khaMDita thAlameM bhojana kyoM karate ho? seThane kahA ki-kyA karUM? ima thAla meM khaMDa cipakatA nahIM / taba RSine kamaramase thAlakA khaMDa nikAla kara thAla uThA kara usake sAtha milA diyaa| vaha khaMDa svayaM cipaka gyaa| thAlako saMpUrNa akhaMDa dekha kara meThake kuTumbako kautuka huA / sAdhu calane lge| nava seThane vaMdana karake pUchA ki mahArAja! yaha kyA bAta hai ? sAdhune kahA ki tU asatya bolatA hai, to maiM tujhe kyA kahuM ? seThane kahA ki-hAM. maiM asatya bolA huM; parantu satya bAta to yaha hai ki, yaha Rddhi mere yahAM ATha varSase Ai hai| . mAdhune kahA ki-'ima Rddhiko maiMne pichAna lI hai| ye saba mere pitAmaha ke samayakI hai; parantu mere pitA mara jAne ke bAda meM usakA mudhana nAmaka putra thA aura mere hAthase yaha Rddhi calI gai / jisase maiMne vairAgya pA kara dIkSA lii| mujhe avadhijJAna utpanna huA hai| jisase maiM yahAM para AyA huN|' seThane kahA ki-'yaha sarva lakSmI tumhArI hI hai, aba ise grahaNa kara sukhI ho / ' sAdhu bole ki-mere dekhate to vaha calI gai, ataH aba maiM usakA upabhoga kaise karUM? seThane pUchA ki he bhagavan! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (75) tumhAre hAthase gai aura hamAre ghara meM Ai, usakA kAraNa kyA ? taba RSi kahane lage ki-pUrvakAlameM zrIpuranagarameM jinadatta seTha rahatA thA, usakI eka padmAkara aura dUsarA guNAkara nAmaka do putra the / uma seThane marane ke samaya nidhAnakA sthAna dikhalAyA ki-amuka sthAnameM dravya rakhA huA hai / phira bar3e bhAine rAtrimeM gupacUpa jA kara nidhAna meMse sarva dravya nikAla liyA / pIchese choTe bhAiko kahA ki, calo nidhAna nikAla kara apane donoM bhAi bAMTa leveM / phira donoM bhAiyoMne jamIna khoda kara dekhA to kucha bhI nahIM milA / taba baDe bhAike kapaTa yogase choTe bhAiko mUcrchA A gai / saceta hone ke bAda phira baDe bhAine choTe bhAiko kahA ki-yaha saba dhana nikAla kara tUhI le gayA hai / aisA kaha kara gADha karma baaNdhe| isa prakAra maiMne vaMcanA kI, jisase mara kara maiM sudhana huaa| aura choTA bhAi mara kara terA madana nAmaka putra huA / maiMne vaMcanA kI jisase merI lakSmI madanake ghara Ai tathA maiMne pUrva bhavameM dAna de kara phira pazcAttApa kiyA thA. jisase merI lakSmI ca hI gai aura madanake jIvane bahuta supAtroM ko dAna diye, dilAye, jisase usako puSkala dhana milaa| yaha bAta suna kara seThako vairAgya utpanna huA aura dIkSA lI, taba sarva lakSmIkA svAmI madana huaa| zrAvakadharma kA pAlana kara aMta meM vaha devaloka meM devatA huA; aura sudhanaRSi mokSa meM gaye" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (76) aba cauvIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiN| jaM jaM niyamaNaidaM taM taM sAhUNa dei saddhAe / dinevi nANu tappar3a tassa thirA hoi dhaNariddhI // 40 // arthAt-jo jo manojJa vastueM apane pAsa hotI haiM, ve saba cIjeM jo puruSa sAdhuko zraddhA karake bhAvapUrvaka detA hai de kara usakI anumodanA karatA hai; paraMtu pazcAttApa viSAda kare nahIM, usa puruSake vahAM vipula Rddhi sthira ho karake rahatI hai| jaise ki zAlibhadra seThake gharameM Rddhi sthira ho karake rahI, battIsa kanyA byAhI, unako nitya naye naye vastrAbharaNa milate the (40) usakI kathA kahate hai| "magadha dezameM rAjagRhI nagarIke karIba zAligrAma nAmaka grAma thaa| vahAM para dhanyA govAlakA saMgama nAmaka putra logoMke bachaDe carA kara peTa bharatA thA / ekadA parvake dina mAtAke pAsa usane khIra kI yAcanA kI; magara ghara meM kucha bhI cIja na thI, ki jisase khIra pakA kara lar3akeko khilAve / mAtA rone lgii| yaha dekha kara paDosaNane dUdha, sakkara va zAlidhAnya lA diye / jisakI uttama khIra pakA kara saMgamako thAlI meM paroma kara mAtA bAhara gi| usa samaya pIchese vahAM mAsakhamaNake pAraNe eka muni padhAre, unako saMgamane baDehI ullAlabhAvase Anandita ho kara vaha sarva khIra baharA dI / ula puNyake yogase rAjagRhI nagarImeM gobhadra seThakI bhadrA nAmaka strIkI kukSimeM vaha utpanna huaa| mAtAko zAlikSetrakA svapna AyA, jisase zAlibhadra aisA nAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 77 ) diyA / jaba vaha taruNa huA, taba battIsa kanyA ke sAtha usakI zAdI kI / gobhadra seTha dIkSA le kara devatA huA / putrake Upara atyaMta sneha thA, jisase gaubhadra seTha battIsa triyoMke va zAlibhadra ke liye nityaprati naye naye vakhAbharaNa bhejate rahate the / ekadA nepAla dezakA eka vyApArI lakSa mUlya ke solaha ratnakambala becaneko lAye, unheM zreNika rAjAne nahIM lIM / parantu bhadrA seThANIne solaha vastra le kara unheM phAr3a kara battIsa TUkaDe kiye / aura battIsa bahUoMko ekeka TUkaDA bAMTa diyA / zAmako sarva putravadhUoMne paga lUcha kara pheMka diye / aba zreNika rAjAkI paTTarANI celaNAne eka ratnakambala leneke liye bahuta Agraha kiyA / zreNikane vyApArIko bulAyA / vaha bolA ki bhadrA seThANIko vikraya se de dI / rAjAne eka ratnakambala leneke liye bhadrA seThAnIke pAsa AdamI bhejA / usako bhadrAne kahA kiye to merI putravadhuoMne paga lUMcha kara pheMka dI haiM / maile Tukar3e par3e hue haiM, cAhiye to le lo / yaha bAta sunakara Azcarya pA kara zreNika rAjA zAlibhadrako dekhaneke liye usake ghara AyA / taba bhadrA seThAnI sAtaveM majale para baiThe hue zAlibhadrako kahane lagI ki - he vatsa ! apane yahAM zreNika AyA hai isa vAste tuma nIce calo / putra samajhA ki zreNika nAmakA koi kariyANA hogA, isaliye mAtAko kahA ki tumahI le jA kara vakhArameM DalavA do, jaba lAbha mile tatra beca DAlanA | mAtAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (78) kahA ki-vaha kariyANA nahIM hai, yaha to apanA rAjA hai / yaha bacana suna kara zAlibhadra vicAra karane lagA ki maiM sevaka huM vaha lvAmI hai / ata eva maiMne pUrNarUpase puNya nahIM kiya / aisA socatA huA nIce AyA aura rAjAko praNAma kiyA / rAjAne goda meM baiThA kara mukhacumbana kiyA / zAlibhadra rAjAke pAsa gamagIna ho gyaa| jisase goda meM uTha kara sAtaveM majale para calA gyaa| bhadrAne rAjAko bhojana karane ke liye prArthanA kii| zreNika snAna karaneko baiThA / snAna karate hue rAjAkI mudrikA kuemeM gira gii| bhadrAna kRpakA pAnI bAhara nikalabAyA / jisameMse aneka prakAra ke apAra tejasvI AbhUSaNa nikalate hue dekhe / una AbhUSaNoM ke mukAbale rAjAko apanI mudrikA nisteja pratIta hone lagI / yaha dekha kara Azcaryacakita ho kara rAjAne dAmIko pUchA ki-ye amUlya AbharaNa kUpameM kahAMse Aye ? taba dAsIne kahA ki hamAre svAmI tathA unakI battIsa striyAM nityaprati naye naye AbhUSaNa pahanate haiN| agale dinake pahane hue AbhUSaNa utAra kara kUpameM DAla dete haiN| ataH hamAre svAmIkA yaha nirmAlya hai| zreNika atyaMta Azcarya pA kara dAna puNyake yaha phala hai yaha socatA huA bhojana kara apane mahalameM gyaa| pIche zAlibhadrane vairAgya pA kara aisA nirdhAra kiyA ki-battIsa striyoMmeMse nityaprati eka eka strIkA parityAga krnaa| aba isI gAMvameM eka dhannA nAmaka seTha rahatA thA / jisake sAtha zAlibhadrakI benakI zAdI huI thii| vaha dhannAko snAna karAtI thI, use rotI hui dekha kara dhannAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 79 ) pUchA ki kyoM rotI hai ? taba usane kahA ki merA bhAI nitya eka eka strIkA parityAga karatA hai aura dIkSA lenevAlA hai / usako dhannAne muskarA kara kahA ki terA bhAI aisA kAyara kyoM ho gayA ? tInahI khiyA~ko ekahI sAtha kyoM chor3a nahIM detA hai ? taba vo bolI ki - bAta karanA to sahaTha hai: parantu karanA ati durlabha hai, Apa eka ko bhI chor3a nahIM sakate haiM / dhannAne kahA ki meM tere mukhase yahI bacana nikalavAnA cAhatA thA / aba kucha sata kahanA / jA. maiMne merI AThoM striyoMkA abhIse tyAga kara diyA hai / yaha suna kara strI pagameM paDI aura manAne lagI ki mahArAja ! maiMne to haMsate 2 kahA thA ataH Apako roSa na karanA cAhiye / ityAdi kaha kara bahuta samajhAyA, magara dhannAne kahA ki mere mukhameMse jo bAta nikala gaI, so nikala gaI. aba vaha palaTegI nahIM / aisA kaha kara vahAMse uThA uTha kara apane sAlA pAsa gayA / use samajhA kara sAtha liyA aura dhannA tathA zAlibhadra ina donoMne mila kara zrImahAvIrake pAsa jA kara dIkSA lii| dIkSA mahotsava zreNika rAjAne karAyA / donoM sAdhu chaTha, aThama, dazama, dubAlasa, mAsakhamaNAdi tapa karate hue zarIra meM atyaMta durbala hue / ekadA zrImahAvIra ke sAtha vihAra karate hue rAjagRhI nagarI meM Aye / pAraNeke liye bhagavAnane kahA ki Aja tumhArI mAtAke hAthase pAraNA hogA / jisase bhadrA ke ghara gaye magara zarIra durbala ho jAnese kisIne pichAne nahIM / vApisa lauTate hue pichale bhavakI mAtA milI / RSiko dekhatehI vaha harSita hui aura usake stanameMse Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUdhakI dhArA bahane lagI, apane pAma mahIkI maTakI thI usakA dAna diyA / sAdhune bhagavAnako pUchA ki-hameM mAtAke hAthase pAraNA na huaa| bhagavAnane kahA kijisake hAthase pAraNA huA vaha zAlibhadrakI pUrvabhavakI mAtA thii| phira donoM sAdhuoMne anazana kiyaa| bhadrAko jaba mAlUma huA taba bahuta pazcAttAya karatI hui battIsa gutravadhuoMko sAtha le kara zreNika gajAke sAtha milakara anazanasthAnakako Ai aura sAdhuoMko vaMdanA kara apane gharako calI Ai / ve RSi sArthasiddha vimAnameM pahuMce, ekAvatArI ho kara mokSameM jAyeMge / ataH jo bhAvapUrvaka supAtrako dAna detA hai vaha dina dina prati naye naye bhogavilAsa prApta karatA hai| aba paccIsavIM aura chabbIsI gAthAkA uttara deDha gAthAke dvArA kahate haiN| pasupakkhimANusANaM bAle jovi hu jo vicchohai pAvo / soaNavacco jAyai aha jAyai tovi No jIvai // 4 // jo hoi dayAparamo bahuputto goyamA bhave puriso| arthAt-jo pApI puruSa gavAdi pazuoMke bAlaka tathA haMsa pramukha pakSioMke bAlaka tathA manuSyoMke bAlakoMkA apane mAtapitAse viyoga karatAhai vaha puruSa anapatya yAni saMtAnase rahita hotA hai| athavA kadApi saMtati hotI hai to bacatI nhiiN| jisa prakAra sidvivAsa nagarameM varddhamAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (81) nAmaka vaNik rahatA thA, use dezala aura dedA nAmaka do putra hue / unameM dezala mahA dayAvAn thA, aura dedAkA hRdaya nirdaya thaa| yuvAvasthA prApta hote dezalakI devInI, aura dedAkI dematI nAmA kanyAoMke sAtha zAdI kI / unameM dezala dharmakaraNI karatA, lakSmI bhI upArja karatA aura sukha bhI bhogatAthA / isa prakAra tInoM puruSArtha sAdhatAthA / aura dedA to kevala lakSmI upArjana karanA aura sukha bhoganA itanAhI kevala sAdhatA thA parantu dharma nahIM karatA thA / mahA lobhI honese dharmakI bAta bhI nahI jAnatA thA anukramase dezalako guNavaMta putra hue| unakI mAtA devInI apane putroMkA pAlana karatI, goda meM baiThAtI, paraspara lar3ate to rokatI / vebhI bAharase A kara zIghra apanI mAtAko late / ekako dekhe, ekake mukhako mAtA cumbana krtii| aisA dekha kara dedA aura dematI apane hRdayameM ciMtAtura hue aura paraspara bAta karane lage ki-apaneko putra nahIM hai, ataH apanA yaha saMyoga, yaha Rddhi, yaha sneha aura yaha jIvita ityAdi sarva kisa kAmake haiM ? kisIne yathArtha hI kahA hai kiH aputrasya gRhaM zUnyaM dizaH zUnyA abAMdhavAH / mUrkhasya hRdayaM zUnyaM sarvazUnyaM daridratA // 1 // aisA vicAra kara putra ke liye aneka deva deviyoMkI mAnatA kii| eka dina satyavAdI yakSakA ArAdhana kiyA / dedA yakSakI pUjA aura upavAsa karake Age baiThA aura kahA ki-jaba mujhe putra doge taba maiM uuNttuNgaa| isa prakAra baiThate hue use gyAraha upavAsa ho gye| taba yakSa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (82) deva pratyakSa huA aura kahane lagA ki-he seTha ! tU kaSTa kisa vAste sahana kara rahA haiM ? kyoMki deva, dAnava, vyaMtara, yakSa, cAhe so ho, parantu koi bhI upArjana kiye hue karmako dUra nahIM kara sakate haiN| he seTha! tUne pUrva janmAntarameM aMtarAya karma bAMdhe hue haiM, usameM merA kucha bala nahIM cala sakatA / isa prakAra yakSane kahA to bhI seTha vahAMse uThA nahIM / taba yakSane kahA ki-kadAcit maiM tujhe putra dUMgA to bhI vaha putra jIvita na rhegaa| taba phira bhI tU mujhe olaMbhA ( upAlaMbha ) degaa| seThane kahA ki eka daphe putra hove aisA kIjiye / phira cAhe so ho / yakSa bhI usa bAtakI hA kaha kara apane sthAnaka calA gyaa| seThane gharameM A kara apanI strIke pAsa bAta khii| strI aura seThane kucha harSa aura kucha viSAda pAte hue pAraNA kiyA / anyadA garbhAdhAna huaa| putraprApti bhI hui, jisakI badhAi suna kara seTha harSita hue / vaha putra dIrghajIvI hove, isa liye use tulAmeM tola kara usakA nAma bhI tolA rakhA / chaTThI, dazoTTaNa pramukha karate hue svajanoMko jimA kara dAna mAna diye / phira yakSako bheTane ke liye balI, phUla pramukha le kara va bAlakako bhI sAtha le kara yakSake bhuvanameM gye| vahAM dvAra baMdha kiye hue the / use kholane ke liye aneka upAya kiye, magara yakSane darzana na diye / taba sarva vApisa gharako loTa aaye| seTa bole ki yakSane kahA thA ki laDakA jIvita na rahegA so zAyada vaisAhI ho jAya! usa prakAra soca karate hue vaha divasa to gayA, magara rA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (83) triko acAnaka bAlaka bImAra ho gayA aura jisa prakAra pavanase dIpaka vujha jAve usI prakAra dekhane 2 bAlaka devazaraNa ho gayA / vaha dekha kara dedA seTa va dematI seThAnI mUrchita ho kara bhUmi para gira gye| thoDI dera ke bAda saceta hue aura bahuta rudana tathA AnaMda karane lage; magara gayA huA putra vApisa AyA nhiiN| phira bar3e bhAi dezalane kahA ki tuma snAna bhojana kara lo| mere laDake haiM ve tumhArehI hai aisA samajho; ataH aba tuma zoka karanA chor3a do / usa samaya unake samIpa hokara cAra jJAnake dhAraka cAraNaRSi cale jAte the, ve unake rudana zravaNa kara vahAM Aye / unako sarva logoMne uTha kara vaMdanA kI / RSine dharmalAbha diyA / punaH dharmopadeza de kara kahane lage ki-he seTha ! tuma zoka mata karo, kyoMki jisa jIvane jaisA karma upArjana kiyA hotA hai vaisAhI phala usako milatA hai / yadi kodarA nAmaka dhAnya boyA hove to usakI upajameM zAla kahAMse mile ? nIMva kA bIja bove aura rAyaNakI AzA kare to vaha kahAMse mile ? ___ seThane pUchA ki-mahArAja ! mere donoM putroMne pUrva bhavameM kisa 2 prakArake karma kiye haiM ? jinake yogase ekako aneka santAna hue haiM aura dUsareko lantAna hai hI nhiiN| taba muni kahane lage ki-he seTha ! isI nagarImeM isa bhavase pichale tIsare bhava meM vilhaNa aura nilhaNa nAmake do kulaputra rahate the, unameM baDA bhAi to baDA dharmAtmA aura dayAvaMta thA, aura choTA bhAi to nitya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (84) vanameM jA kara mRgalI aura unake bAlakakA viyoga karAtA thaa| haMsa, tote, mayUra Adi pakSiyoMko unake bAlakase alaga karatA va pakaDa kara piMjare meM DAla kara becatA thaa| vaisehI manuSyake bAlakoM ko bhI eka gAMvameMse le kara dUsare gAMvameM jA kara bectaathaa| isa prakAra dhanake lobhase pApa karatA thA, usako aisA karanese rokane ke liye bahuta sajanoMne prayatna kiyA, tathApi vaha duSTa karmase pIchA na haTA-durvyasana nahIM choddaa| jisakA jaisA svabhAva hotA hai vaha kadApi svabhAvako nahIM choDatA hai| eka dina usane kisI kSatriyake bAlakako becane ke liye cupakese utthaayaa| magara usake mAta pitAne dekha liyA aura zIghra use pakaDa kara bahutahI pITA aura chedana bhedana kiyaa| usakI vedanAse raudradhyAna pUrvaka mRtyu pA kara pahalI narakameM gayA / baDA bhAi vilhaNa apane bhAikI mRtyu suna kara vairAgya pA kara va anazanavrata le kara samAdhi maraNake anantara saudharma devalokameM devatA huA / vahAMse cava kara terA dezala nAmaka baDA. putra huA hai / usane pUrvabhavameM bhUkhe pyAse para dayA kI thI jisa puNyake yogase usako aneka guNavaMta putroMkI prApti huI hai| aura tilhaNakA jIva narakase nikala kara terA dedA nAmaka choTA putra huA hai| usane pUrva bhavameM manuSya aura tiryacake bAlakoMkA apane mAtApitAse viyoga karAyA thA jisase usako saMtati nahIM hotI hai| aise guruke bacana muna kara donoM bhAioko jAtismaraNa jJAna utpanna huA / jisase pUrvake bhava dekhane meM Aye / taba vairAgya pA kara samakita mUla bAraha vrata aMgIkAra kiye / aura cAraNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (85) muni AkAza mArga meM calate bhaye / dIrghakAla paryaMta zrAvakadharma pAla kara phira donoM bhAioMne dIkSA lI / aura samAdhi maraNase mara kara devaloka meM devatA hue| kahA hai: jIvadayA jinavara kahI, je pAle nara nAra / putra hove zUrA sabala, tehane raMga majhAra // aba sattAisaveM aura aThThAisaveM prazna ke uttara deDha gAthAke dvArA kahate haiM / asUyaM jo bhaNai suyaM so bahiro hor3a parajamme ||42|| ahiM ciya diTThe jo kira bhAsijjA kaha vimUDhappA | so jaccaMdhI jAyai, goyama niyakammadoseNa // 43 // arthAt -- jo puruSa azrutaM yAni anasuneko sunA kahe, arthAt jo bAta kahiMse sunI bhI na ho tathApi aisA kahe ki yaha bAta maiMne sunI hai, isake atirikta jo dUsareke doSako prakaTa kare vaha jIva nizcaya badhira hotA hai ( 42 ) tathA, jo puruSa anadekhI vastuko dekhI kahe, isa prakAra jo mUDhAtmA puruSa dharmakI upekSA karatA huA bhASaNa kare, baha jIva he gautama ! mara kara apane karmake doSase bhavAntarameM jAtyaMdha hotA hai (43) jisa prakAra mahendrapurakA rahanevAlA guNadeva seThakA putra vIrama thA vaha pUrvakRta pApake udayase janmaparyaMta badhira jAtyaMdha trIMdriya sadRza huA, arthAt kAna aura netra rahita mAno driya jaisA huaa| yahAM para vIramakI kathA kahate haiM: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (86) " mahendrapura nagarameM guNadeva nAmaka seTha rahatA thA, usakI gAyatrI nAmaka strI thI / use bahuta dinoMke pazcAt putra huA; parantu vaha karma ke yogase janmAMdha aura badhira huaa| jisase badhAi denA to bAju para rahA, magara usa laDakekA nAma saMskaraNa bhI nahIM kiyA / vaha aMdhabadhira isa nAmase prasiddha huA / usakI bAlyAvasthA vyatIta ho gaI aura yauvanAvasthA prApta hui taba usake mAtapitAne mohake vazIbhUta ho kara jitane 2 maMtra taMtra the ve saba kiye, kucha bAkI na rakhA / vaisehI nimittiyA, jJAnI, jozI, cUDAmaNIyAdika saba siddha puruSoMko puchA, maMDala baiThAye, dIpAvatAra, aMguSTAvatAra, pAtrAvatAra dekhe / tathA grahapUjA zAntikarma karAye, pAdara devatAkI mAnatA kI, yakSa kI sevA kI, kroDIyAko pUchA, putrake mohase aisA koi devasthAna zeSa rahA ki jisa sthAnako usake mAtapitAne pUche va pUje vinA choDa diyA ho; parantu vaha sarva prayAsa jisa prakAra ukhara bhUmimeM boyA huA bIja niSphala hove, usI prakAra niSphala huA / aneka vaidyoMke auSadha bhI kiye, parantu vaha laDakA acchA na huA / AMkhoMse kucha dekhe nahIM va kAnase kucha sune nahIM, jisase bhojana pAna karAnA paDe vaha bhI isArese karAte / mAtapitAne socA ki hamane pUrvabhavameM na mAlUma kaise pApa kiye hoMge ki jisase yaha putrarUpameM sadaivakA zalyahI huaa| aise putrake honekI apekSA na honAhI acchA, aura yaha putra jIvita rahe isakI apekSA mRtyu pAve to bhI acchA / aisA bAra bAra vicAra krte| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (87 ) eka daphe koI jJAnI mahArAja vanameM padhAre, unako vaMdanA karaneke liye saba loga gye| vaMdanA kara baiThe, taba jJAnabalase jAna kara guru bole ki-he guNadeva seTha ! tuma. tumhAre aMdhabadhira laDakeke liye bahuta duHkhI mata ho / kyoMki kiye hue karma iMdrase bhI dUra nahIM ho sakate haiN| apane 2 kiye hue puNya pApa saba koI bhogate haiM, aisI gurukI bAnI suna kara saba loga kahane lage ki, dekho ina muni mahArAjakA kaisA jJAna hai ? kaisA parahitaciMtana hai ? kaisA maitrIbhAva hai ? ityAdi prazaMsA karane lge| phira seThane pUchA ki he mahArAja : kisa pApakarmake udayase mere putrako aMdhatva aura badhiratvakI prApti huI hai ? taba jJAnI guru bole ki isI nagarameM vIrama nAmaka kunabI rahatA thA, vaha mahA adharmI, asatyabhASI, anyAyI, parake doSoMko sunanevAlA, paradoSa prakAzaka, paraniMdA karanevAlA aura kUDe kalaMkakA caDhAnevAlA ityAdi duSTa kokA karanevAlA thA / ekadina gAMvake rAjAke sAtha kisI nikaTavartI rAjyake rAjAko vaira huA / usakA nirantara rAjAko bhaya rahatA thaa| usa samayameM do puruSoMko anyo'nya gupta bAteM karate dekha kara vIramane koTavAlake pAsa jA kara kahA ki, amuka do zakhsa zatru rAjAko yahAM bulAnekI bAteM kara rahe the| yaha bAta zravaNa kara koTavAlane una donoM zakhsoMko pakaDa kara rAjAke samakSa khaDe kiye / rAjAke pUchanese ve kahane lage ki mahArAja ! hama hamAre ghara sambandhI bAteM kara rahe the, hama zapathapUrvaka kahate haiM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com ko baira huA do puruSApAsa jA kara Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 88 ) ki kadApi svapna meM bhI hamane hamAre ThAkurakA burA cintana nahIM kiyA hai / aisI unakI bAta sunakara rAjAne vIramako bulA kara pUchA, taba dhUrta, pApI, duSTa cittavAlA vIrama bolA ki, mahArAja ! yaha bAta bilakula hI saccI hai / maiMne apane kAnase sunI hai / rAjAne bhI usakA kathana satya mAna kara una donoMko daNDita kiye / * , phira eka daphe vIramakA paDosI grAmAMtarako gayA thA, vaha vApisa gharako AtA thA / use mArga meM vIrama milA | paDosIne vIramako apane ghara sambandhI sukha samAdhike samAcAra pUche / taba duSTa vIramane kahA ki, kAmadeva nAmaka vaNika tumhAre ghara meM niraMtara AtA hai, aura tumhArI khI usake sAtha bahuta sneha karatI hai, ramatI hai / yaha bAta suna kara seTha kAmadeva ke Upara kopita huA, aura rAjAke samIpa jA kara saba bAta kahI / rAjAne kAmadevako bulA kara usakA sarvasva lUTa kara daMDita kiyA / vIrama aisA pApa karatA, va asatya bolatA, paraniMdA karatA va logoM ke Upara khoTe kalaMka caDhAtA thA / eka dina kisI kSatriyane usako acchI taraha pITA, jisakI pIDAse bahuta dinoM taka duHkha bhoga kara mRtyu pA kara tere yahAM putrarUpase utpanna huA hai / vaha anasunA va anadekhA janApavAda bolA hai, jisase janmAMdha aura badhira huA hai / yaha jIva bahuta saMsAra rulegA / aisI bAta gurumukha se zravaNa kara mAtapitA dharmakarane meM pravRtta hue / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 89) aura aMdhabadhira kaSTa sahana karatA huA marakara durgatimeM pahuMcA / ThIkahI hai: asamaMjasa bole ghaNuM, parane diye kalaMka / te mUrakha kima chUTaze, pApI huA niHzaMka // 1 // aba gunatIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiM uciTThamasuMdarayaM bhattaM taha pANiyaM ca jo deha / sAhUNaM jANamANo bhupi na jijae tassa // 44 // arthAt-jo puruSa ucchiSTa, jhUTe, bigaDe hue, aise azubha AhAra jo kisI bhI kAmameM na Ave aise bhAta pAnI jAna bUjha kara sAdhu munirAjako detA hai, usa puruSako khAyA huA anna hajama hotA nahIM arthAt ajIrNakA roga hotA hai (49) jisa prakAra zrIvAsupUjyasvAmIke putra maghavAkI putrI rohiNI thI vaha pUrvabhavameM dugadhA nAmase prasiddha huI, kuSTAdika rogase pIDita huii| ataH usane aneka bhavake pahale kaDUA tuMbA baharAyA thA, usa kI kathA kahate haiM: " caMpAnagarImeM zrIvAsupUjyasvAmIkA putra maghavA nAmaka rAjA rAjya karatA thA / usako sadAcAriNI aura suzIlA lakhamaNA nAmA rANIthI / usako ATha putra hue| Upara eka rAhiNI nAmA putrI hui / vaha mAtApitAko Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90) atyaMta vallabhAthI, ataH usake janmake samaya rAjAne bahuta dAna mAna diye / vaha baDI huI aura cosaTha kalAeM siikhii| rUpavaMta, lAvaNyavatI, saubhAgyavatI aura guNavatI huii| use yauvanAvasthA prApta hui dekha kara rAjA ciMtana karane lagA ki-isake yogya vara mile to acchA / ataH svayambara maMDapa racAyA jAya / yaha laDakI manojJa varako pasaMda kara le to phira pazcAttApa na ho / aisA vicAra kara svayaMvara maMDapa racAyA / kuru, kauzala, lATa, karNATa, gauDa, vairATa, medapATa, nAgapura, cauDa, drAviDa, magadha, mAlava, sindhu, nepAla, DAhala, koMkaNa, saurASTra, gurjara, jAlaMdhara Adika cAroM dizAoMmeMse rAjakumAroMko bulaaye| sarva rAjA svayaMvarameM A kara baiThe / usI samaya rohiNI rAjakumArI bhI snAna vilepana karake, kSIrodaka-zvetavastra pahana kara hIrA, motI, mANikake AbharaNase alaMkRta ho kara mAno devaloka meMsehI utara kara Ai ho aisI apsarAke sadRza surUpA rohiNI pAlakhImeM baiTha kara sakhiyoMke vRMdase pariveSTita ho kara vahAM aayii| vahAM pratihArI dAsIne rAjakumAroMke nAma, gotra, guNa, bala, deza, gAma, sIma pRthak 2 varNana karake kaha sunAye va samajhAye / aMtameM rAjakumArIne nAgapurake vItazoka rAjAke azoka nAmaka kumArake kaMThameM varamAlA Aropita kii| yogya vara pasaMda karanese sarva ko harSa huA / pitAne vivAha kiyaa| dUsare sarva rAjAko hAthI, ghor3e, vastra, bhojana aura taMbola de kara sabako sammAnita kiye / saba apane 2 sthAnakako gaye / tathA azokakumArako bhI suvarNa motIke AbharaNa pramukhake dAna-mAna de kara rohiNI sahita nAgapurako Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 91 ) pahuMcAyA / vahAM vItazoka rAjAne bhI zubha dina ko nagarameM praveza karanekA mahotsava kiyA / kucha dinoMke bAda azokakuMvarako rAjyAsana para baiThA kara vItazoka rAjAne dIkSA lI / aba azoka rAjAko rAjya saMpadA tathA rANI sameta sukha bhogate hue gajendrake sadRza ATha putra hue aura cAra putrIeM huI ! ekadina rAjA-rAnI donoM sAtaveM maMjala para gokha meM lokapAla putrako goda meM le kara baiThe the / usa arse meM koI eka strI chAtI pITatI, vilApa karatI, rotI huI aura putrake guNa bolatI daivako olaMbhA detI hui nikalI / use dekhakara rohiNIne rAjAse pUchA ki, he svAmin ! yaha kisa kisamakA nATaka kara rahI hai ? rAjAne kahA, he rAnI ! tU dhana, yauvana, rAjya, maMdira, bharatAra, prAsAda, aura putrAdikase pUraNa ho kara ahaMkAra mata kara / yadvA tadvA mata bola | rAnI bolI, svAmin ! rosa mata karo / mujhe kucha ahaMkAra nahIM hai / maiMne aisA nATaka kabhI dekhA na thA, jisase Apako pUchA hai / rAjAne kahA ki dekha, tereko bhI maiM rudana karanA sIkhAtA huM / aisA kaha kara rAnIkI goda meM se bAlakako le kara donoM hAthoMke dvArA gavAkSake bAhara jhUlAte hue nIce DAla diyA / yaha dekha kara sarva loga kolAhala karane lage; paraMtu rohiNIke manameM kucha bhI dukha na huA / putrako paDate hue nagaradevatAne pakaDa kara siMhAsana para baiThAyA / yaha dekha kara saba loga harSita hue aura rAjA kahane lage ki he rohiNI ! tU dhanya - kRtapuNya hai / jisase tU duHkhakI bAta bhI nahIM jAnatI hai / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 92) ekadaphe zrIvAsupUjyasvAmIke suvarNakuMbha aura rUpakuMbha nAmaka do ziSya-sAdhu cAra jJAnake dhAraka, chaha, aTThama tapa karate hue vahAM Aye / rAjA-rANI-putra pramukha sarva parivAra vaMdana karaneko gaye / gurune dharmalAbha dekara dharmadezanA dii| phira rAjAne pUchA, he bhagavan ! merI rohiNI rANIne kyA tapa kiyA hai, ki jisake yogase vaha duHkhakI bAta bhI nahIM jAnatI hai ? / phira merA bhI usake Upara atyaMta sneha hai usakA kAraNa kyA hai ? isake alAvA isake putra bhI bahuta guNavaMta hue haiM usakA hetu bhI kyA hai ? so kahiye / guru kahane lage ki-he rAjan ! isI nagara meM dhanamitra seThakI dhanamitrA strI thI, usako kurUpiNI durbhAgiNI aisI durgadhA nAmaka putrI huI / vaha jaba yauvanAvasthAko prApta huI taba pitAne usakA vivAha karane ke liye eka koTidravya denekA nizcaya kiyA, tathApi kisI raMka jaise manuSyane bhI usake sAtha zAdI karanekA mana nahIM kiyaa| usa aseM meM eka zrISeNa nAmaka corako mArane ke liye rAjakarmacArI loga vadhasthala prati le jAte the, use chuDAyA aura apane ghara meM rakhakara usake sAtha apanI putrIkI zAdI kara dii| vaha cora bhI durgadhAke zarIrakI durgaMdha sahana na honese rAtrike samaya gupacUpa bhAga gayA / taba seTha kheda karatA huA kahane lagA ki-karmake Age kisIkA jora nahIM calatA hai| putrIko kahA-tU gharameM raha aura dAna puNya kara / vaha putrI dAna karanekI icchA karatI paraMtu usake hAthakA dAna bhI koi letA nahIM / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 93 ) eka dina jJAnI muniko durgaMdhA sambandhI bAta pUchane se unhoMne kahA ki - girinAra parvatake pAsa giri nagarIneM pRthvIpAla rAjA rahatA thaa| usakI rAnIkA nAma siddhimatI hai | ekadA rAjA rAnI donoM vanameM krIDA karaneko gaye ! usa aseMmeM guNasAgara nAmaka eka muni mAsakhamaNakara pAraNAke dina gaucarI karaneko nagara meM jAte the / unheM dekhakara rAjAne bhaktipUrvaka vaMdanA namaskAra karake rAnIko kahA ki yaha jaMgamatIrtha hai unako nirdoSa AhAra pAnI de kara lAbha uThAo / rAnIkI icchA na hote hue bhI unako vApisa lauTanA pdd'aa| rAnI manameM vicAra karane lagI ki isa mUMDane A kara merI krIr3Ama vighna DAlA / jisase krodhita hokara eka kaDuA tumbA sAdhuko vaharAyA / sAdhune vicAra kiyA ki yaha AhAra jahAM kahIM maiM paraDhUMgA vahAM aneka jIva mara jAyeMge / aisA socakara khuda hI vaha kaTutuMbakA zAka khAgaye aura kaTu tumbA ke viSa prayogase zubha dhyAnameM mRtyu pAkara devalokameM devatA huA / pIchese rAjAko yaha bAta avagata huI / rAjAne rAnIko gharase bAhara nikAla dI / rAnIko jaMgala meM bhaTakate hue sAtaveM dinako kuSTa roga nikalA | jisase atyaMta pIDita huI aura antameM marakara chaTThI narakameM gaI / vahAMse marakara tiryacameM utpanna huI, puna: naraka meM gaI / isa prakAra sAtoM narkameM kramazaH duHkha bhogakara sarpiNI, U~TaNI, murdhI, zRgAlinI, sUyarI, ghirolI, uMdarI ( muzI ), jalo, cAMDAliNI, rAsabhI pramukha ke avatAra usane lie / ekadA gAyake janma meM marate samaya navakAra maMtra sunakara seTha ke ghara meM durgaMdhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (94 ) putrIrUpa utpanna huI / vahAM nikAcita karma bhogate hue svalpa karma zeSa rahe, taba jJAnIkI dezanA sunanese jAtismaraNa jJAna utpanna huA / pUrvake bhava dekhe / taba durgadhAne hAtha joDakara pUchA ki-mahArAja ! isa duHkhase mukti hove aisA upAya batalAiye / gurune kahA ki-isa duHkhakoM miTAnevAlA rohiNI tapa karo / usa tapakA vidhi maiM batalAtA hu so dhyAna dekara suno| sAta varSa aura sAta mAsa paryaMta rohiNI nakSatrake dina upavAsa krnaa| zrIvAsupUjyakI pUjA karanA / tapa tapate hue zubha dhyAna karanA / usake prabhAvase acchA hogaa| AgAmI bhavameM rAjAkI rAnI hogii| vaha sukha bhoga kara zrIvAsupUjyake tIrtha meM mokSameM jAyagI / tapa pUrNa hone para ujamaNA karanA / zrI jinaprAsAda karAnA, zrIvAsupUjyajIkI ratnamayI pratimA karAnA / unako suvarNa va motIke AbharaNa karAke caDhAnA / tathA snAna, vilepana, kuMkuma, kapUra Adi sugaMdhI dravyase pUjA karanA / zrIsaMghakI bhakti karanA / amArI pravartAvanA / dInajanoMko duHkhase mukta karanA / svAmI vAtsalya, saMghapUjA karanA, siddhAMta likhAnA / isa tapa ke karanese sugaMdha rAjAke bhAMti sarva duHkha naSTa ho jAyaMge / taba durgaMdhAne pUchA ki-sugaMdha rAjA kauna huA hai / usakA vRttAMta khiye| gurune kahAH-siMhapura nagara meM siMhasena rAjA rAjya karatA thA / usakI rAnIkA nAma kanakaprabhA hai, use eka putra huA jo atyaMtahI durgaMdhayukta thA, jisase vaha sabako apriya huaa| ekadaphe usa nagarImeM padmaprabhA svAmI mamogare / vahAM kuTuMba parivAra saha jA kara rAjAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 95 ) dvikara joDa vaMdanA - namaskAra karake pRcchA kI ki he bhagavan ! merA putra durgaMdha huA usakA kAraNa kyA ? usane pUrvabhavameM kaise 2 karma kiye hoMge ? tava bhagavAna. kahane lage ki, nAgapura se bAraha yojanakI dUrI para nILa parvata meM eka zilA ke Upara mAsopavAsI sAdhu dharmadhyAna karate the / vahAM usa sAdhuke prabhAva se AheDIko zikAra nahIM milatA thA, jisase AheDIne sAdhuke Upara roSa karake usako upadrava karanekA nizcaya kiyaa| jaba mAsa maNa pUrNa huA taba sAdhu gAMva meM eSaNArtha padhAre / pIchese vyAdhane Akara usa zilAke nIce kASTa DAlakara agni jalAyA | sAdhu bhI gocarI karake phira usa zilA para Akara baitthe| usako nIce se tApa paritApa dene lagA / sAdhune zubha dhyAnArUDha hokara samabhAvapUrvaka uSNa parisaha sahana kiyA aura kevalajJAna pA kara ve mokSameM gaye / idhara vaha vyAdha duSTa karmase kuSTa rogI huA / marakara sAtarvI naraka meM gayA / phira sarpa hokara pAMcavIM tarakameM gayA / punaH siMha ho kara cauthI naraka meM gyaa| bAda meM citraka ho kara tIsarI naraka meM gayA | phira mArjAra ho kara dUsarI narakameM gayA / tatpazcAt ulUka ho kara prathama naraka meM gyaa| isa prakAra bhavabhramaNa karatA huA ekadA daridrI govAla huA / pazupAlanakA vyavasAya karatA huA nAghorI zrAvakake pAsase navakAra maMtra sIkhA | ekadA vanameM vaha so gayA thA usa samaya dAvAgni jalatA huA usake Upara A girA / jisase vaha mara gayA / marate samaya navakAra maMtrakA smaraNa kiyA jisake prabhAva se terA putra huA / usakA durgadhI zarIra karmake doSase huA hai / isa prakAra pUrvabhava Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (96) sunatehI usa durgadha kumarako jAtismaraNajJAna utpanna huaa| duHkhakI smRtiM honese bhayabhIta huaa| taba bhagavaMtamo vaMdana kara pUchane lagA ki-maiM isa doSase kaise mukta houMgA ? usakA upAya kahie / taba jinezvarane kahA, rohiNIkA tapa kara, jisase sarva prakArase nirAbAdha hogaa| phira usa rAjaputrane rohiNI taya kiyA / jisase usakA zarIra sugaMdhamaya huA / ataH he durgadhA ! tU bhI yaha tapa kara / usake prabhAvase sugaMdha kumarakI taraha tere sarva duHkha naSTa hoMge / aisA zravaNa kara usa durgaMdhAne rohiNI tapa aMgIkAra kiyaa| vidhipUrvaka zubha dhyAnase tapasyA va AtmAkI niMdA karate hue durgadhIko jAti smaraNa jJAna utpanna huaa| jisake yogase pUrvabhava smRtigocara huA, taba to phira bhI adhika rUpase tapa karane lgii| Ayu pUrNa honese zubhadhyAna pUrvaka mRtyu pA kara devalokameM devatA rUpase utpanna huI / vahAMse cava kara yahAM caMpA nagarImeM maghavA rAjAkI putrI huii| usakA nAma rohiNI rakkhA gyaa| usake sAtha terI zAdI hui / usane bahuta dAna diyA hai ataeva vaha tumhArI paTTarANI hui hai| usane pUrvabhavameM rohiNI tapa kiyA hai jisake prabhAvase duHkha kyA cIja hai ? vaha bhI nahIM jAnatI hai| usane ujhamaNA ( utsava ) kiyA hai jisase vaha RddhivaMta huI hai / phira he rAjana : isa siMhasena rAjAne apane sugaMdha kumarako rAjyapATa de kara dIkSA lii| sugaMdha rAjA rAjya karatA huA va jainadharmakA pAlana karatA huA samyaktayA dharmakRtya karake mRtyu pA kara devalokameM gyaa| vahAMse cava kara puSkalAvatI vijayameM puMDaragiNI nagarImeM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ( 97 ) vimalakIrti rAjAke vahAM arkakIrti nAmaka rAjA cakravartipaNe utpanna huA / vahAM rAjya pAlakara va jitazatru sAdhuke pAsa dIkSA lekara yahAMtU azoka nAmaka rAjA huA hai / terI rANI aura tU-donoMne mila kara pUrvabhavameM ekamana ho kara yahI rohiNI tapa kiyA thA, ataH terA sneha usake Upara bahuta hai / punaH rAjAne pUchA ki he svAmin! merI strIko ATha putra aura cAra putrIeM huI ve usake kaunase puNyodayase huI ? taba guru bole ki-he mahAbhAgya ! unameMse sAta putra to pUrvabhavameM mathUrAnagarIne eka agnizarmA brAhmaNa bhikSuka rahatA thA, usake vahAM putra rUpase utpanna hue the| ve daridrIkulameM utpanna hue, jisase sAtoM putra bhikSA mAMganeko jAtethe, parantu unako koI apane sthAna para baiThane nahIM detA, jahAM jAte vahAM bAhara nikAla dete / isa prakAra ve putra gAMvagAMvameM bhramaNa karate va bhIkha mAMgate hue ekadA pATalIpurameM gye| vahAM unhoMne eka vADImeM rAjA evaM pradhAnake putrako aneka amUlya AbharaNa pahana kara khelate hue dekhe, jisase manameM Azcarya pAye / taba bar3e bhAine kahA ki, dekho vidhAtAne kaisA aMtara kiyA hai ? ye lar3ake vAMchita sukha bhogate haiM aura hamane bhikSA mAMgate hue ghara'gharameM bhaTakate haiN| yaha suna kara choTA bhAI bolA ki, yaha upAlama apane kisako deveM ? unhoMne pUrvabhavameM puNya kiye haiM, jisake phala ve bhogate haiM, aura apane puNyahIna haiM jisase ghara ghara bhIkha mAMgate phirate haiN| vahAMse ghUmate 2 vanameM gye| vahAM eka sAdhu munirAja kAusagga dhyAnameM sthita the / unake pAsa jA kara khaDe rahe / sAdhune bhI kAusagga 7 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 98 ) . pAra kara va dayAvaMta ho kara unako dharmadezanA dI / yaha suna kara sAtoM bhAiyoMne vairAgya pA kara dIkSA lI, cAritra pAla kara devalokameM gye| vahAMse cava kara tere vahAM putrarUpase utpanna hue haiM / aura AThavAM putra jo vaitADhaya parvata para bhallaka nAmaka vidyAdhara thA, vaha naMdIzvara dvIpameM zAzvata jinapratimAkI pUjA, yAtrA aura dharmakA sevana karatA thA; vaha mRtyu pA kara saudharma devalokameM deva huA / vahAMse cava kara terA lokapAla nAmaka AThavAM putra huA hai / jisako sAtavIM maMjalase tUne girAyA aura devatAne bacAyA thA / aura jo terI cAra putraeM haiM, ve pUrvabhavameM vaitADhaya parvatameM vidyAdhara rAjAkI putriyAM thii| anukramase yauvanAvasthAko prApta huI, taba ekadA bAgameM krIDA karaneko gaI, vahAM sAdhuko dekhe / sAdhune unako kahA ki-he kumArikAo! tuma dharma kro| taba unhoMne kahA, hamase dharmakaraNI nahIM hotii| phira sAdhune kahA, tumhArA AyuSya svalpa rahA hai, ataH dharmakaraNImeM pramAda mata kro| yaha suna kara una putriyoMne pUchA ki, hamArA AyuSya kitanA bAkI rahA hai ? sAdhune kahA, ATha prahara zeSa rahA hai / putriyAM kahane lagI, itane alpa kAlameM kyA puNya kareM ? munine kahA, AjahI zuklA paMcamI hai ataH jJAnapaMcamIkA tapa kro| aisA karanese tuma sukhI ho jAogI / kahA hai kiH je nANapaMcamivayaM uttamajIvA kuNaMti bhAvajuyA / uvabhuMja aNuvamasuhaM pAvaMti kevalaM nANaM // aisA upadeza suna kara una putriyoMne gharameM A ka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (99) mAtapitAke Age bAta khii| AjJA le kara, guruke darzanase AjakA dina saphala mAna kara devapUjA kI, puNyakI anumodanA kI aura paJcakhANa lekara apanI AtmAko kRtArtha maanaa| ve cAroM putrieM ekahI sthAnameM baitthiithiiN| usa aseMmeM vidyutpAta huA, jisase cAroM putrieM mRtyu pA kara devatA huii| vahAMse cava kara terI putrieM huI haiN| kevala ekahI dina tapa karanekA yaha phala huaa| yaha bAta sunatehI rAjA, rAnI aura unake putra-putriyoM ko jAtismaraNa jJAna utpanna huaa| pUrvake bhava yAda Aye, jisase vairAgya pA kara zrAvakadharma aMgIkAra kiyA aura apane gharako aaye| phira ekadaphe vAsupUjya bhagavAn A kara smosre| unako rAjA tathA rohiNI rANI parivAra sahita vaMdanA karaneko gye| vahAM prabhukI dezanA suna kara gharako Aye aura putrako rAjyapATa dekara, sAta kSetroMmeM dhana lagA yA aura cAritra aMgIkAra kara, donoM mokSameM gaye / kahA hai : rohiNI paMcamI tapa taNAM giruvAM e phala jANa / duHkha na hoya sukha hoya sadA bole kevalI vANa // 9 // aba tIsavIM gAthAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiM : mahughAya aggidAhaM aMkaM vA jo karei pANINaM / bAlArAmaviNAsI so kuTThI jAyae puriso // 45 // arthAt-jo puruSa madha aura madhapuDA girAve, mahupA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) lakA AraMbha kare, tathA agnidAha yAni dAvAnala prakaTAve athavA prANiyoMko aMkita kare laMchita kare, pazuoMko DAma de, tathA sUkSma vanaspatikAyakA vinAza kare, kUNI vanaspatiko chede, bhede, toDe, moDe, khUTe, cuTe, vaha puruSa bhavAMtarameM kuSTa rogI hotA hai / jisa prakAra goviMdaputra gosalIyA madha Adi saMcita karane ke hetu pApa karake padma seThakA putra gorA nAmaka vaNik mahA kuSTI huA (45) usa gosalakI kathA kahate hai : . "peThANapura nagarameM goviMda nAmaka gRhastha rahatA thaa| usakI gaurI nAmA strI thI, usakA gosala nAmaka putra mahA durvyasanI thaa| akelA vanameM jo kara lakaDIse madhapuDeko girAtA / jahAM sasalAdika jIva vizeSa rahate, vahAM dAvAnala prakaTAtA-agni jalAtA; bela, gau; va ghoDeko aMkita karatA, komala naye paudo va kuMpalako chedatA, unmUlana kara DAlatA, aise kRtyoMko karatA huA dekha kara logoMne usake bApako olaMbhA diyA, taba bApane use zikSA dI, paraMtu vaha saba rAkhameM DAlanekI taraha niSphala gi| vaha putra mAtapitAko bhI khedakA kAraNa huA / dharmakI to bAta bhI vaha nahIM jAnatA thA / usa aseMmeM usake mAtapitA devazaraNa hue| taba to vaha gosala niraMkuza hAthIkI bhAMti ucchRkhala ho kara phirane lgaa| eka dina nagarake upavanomeM jA kara nAriMgAdikake vRkSoMko unmUlana kara diye / usako koTavAlane dekhaa| bAMdha kara rAjAke pAsa le AyA / rAjAne usakA sarva dhana le kara choDa diyaa| phira bhI eka dina guptarItyA rAjAke bA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 101 ) gameM jA kara aneka prakArakI komala vanaspatiko kATa DAlI / usako vanapAlakane dekhA, taba khUba pITa kara usako rAjAke pAsa le gayA aura vanapAlakane vijJapti ko ki mahArAja ! isane tumhArI vADIkA vinAza kiyA hai / rAjAne usake donoM hAtha kaTavA DAle, jisase mahA duHkhI huA / punaH usane bahutahI pazcAttApa kiyA, kahA hai : mAya bApa moTA taNI zIkha na mAne jeha / karmavaze paDiyA thakAM pachI pastAye teha // 1 // phira vaha gosala AtmaniMdA karatA huA mRtyu pA kara usI nagara meM padmaseThake vahAM gorA nAmaka putra huA / vaha janmasehI rogI va galatakuSTI huaa| usake nakha aura nAka baiThe hue, bhrakuTIke keza saDe hue aura dAMta gire hue the, nirantara makkhiyAM ganaganATa karatI huI zarIrake Upara baiThIhI rahatI thI / durgaMdha to itanI nikalatI thIM ki kisIse sahana nahIM ho sakatI / pitAne aneka auSadha kiye para vaha sarva vyartha gaye / kaSTa naSTa na huA aura rogakI zAnti na huI / ekadA damasAra nAmaka jJAnI muni usa nagarake vanameM padhAre / unako vaMdanA karaneke liye baMgaravAsI janako : jAte hue dekha kara padmaseTha bhI usake sAtha gayA / vahAM sAdhu munirAjane dharmadezanAmeM kahA ki-jIva apane kiye hue karmake vazIbhUta ho kara duHkhI hotA hai / yaha zravaNa kara padmaseThane pUchA ki he bhagavan ! mere putrane kaunase pApa kiye haiM ? gurune usako pUrvI goviMdakA sarva vRttAnta' sunA kara kahA ki vaha gorsale mara kara terA putra huA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (102) hai| padma seThane ghara A kara apane putrako kahA kitUne pUrvabhavameM bahuta pApa kiye haiN| vaha sunatehI use jAtismaraNa jJAna utpanna huA | phira munirAjake pAsa Aye / unako vaMdanA karake va pApakI niMdA karake usane anazana kiyA / mRtyu pA kara prathama devalokameM devatA huaa|" aba ekattIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiM : gomahisakharaM karahaM aibhArArovaNeNa pIDei / eeNa pAvakammeNa goyamA so bhave khujjo // 46 / / arthAt-baila, bheMsa aura UMTAdike Upara lobhase atibhAra AropaNa kare aura unake jo puruSa ukta jIvoMko pIDA kare, vaha jIva niSkevala isI pApakarmake udayase nizcayase he gautama ! khujo yAni kUbaDA hotA hai / jisa prakAra dhanAvaha seThakA putra dhanadatta pUrvabhavameM aneka jIvoMke Upara bhAra vahana karA kara kRbaDA huA (46) yahAM dhanadatta aura dhanazrIkI kathA kahate haiN| "bhUmimaMDana nagarameM zatrudamana nAmaka rAjA rAjya karatA thaa| vahAM dhannA nAmaka seTha rahatA thA, usakI strIkA nAma dhIrU thaa| kirAyekA pezA (vyavasAya) karake AjIvikA calAtA thaa| usane apane yahAM poTha, UMTa, rAsabha aura mahiSoMkA saMgraha kiyA thA / vaha seTha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 103 ) lobhake vazIbhUta ho kara abola prANiyoMke Upara unakI zaktise adhika bhAra bharatA thA aura bahuta kirAyA le kara nirvAha karatA thA / ekadina koI munirAja gaucarIke nimitta usake gharako Aye / unako strI bharatAra donoMne mila kara bhAvase dAna diyA / jisake yogase zubhakarma upArjana karake vaha usI nagarImeM dhanAvaha seThake yahAM dhanadatta nAmaka putra huA / vaha vaNijakalA jAnatA thA parantu pUrvabhavameM jIvoMke Upara atyaMta bhAra bharatA thA, jisake yogase kUbaDA huA / usI nagarImeM dhanaseTha rahatA thA, vaha mara kara usake vahAM putrI rUpameM utpanna huA / usakA dhanazrI nAma rakhA / vaha kanyA bahuta rUpavaMta aura guNavaMta thI / yauvanavayako prApta hone para pUrvabhava ke snehase vaha dhanadatta kUbaDAke sAtha zAdI karanA cAhatI thI / punaH usI dhannA seThako eka dUsarI putrI hui thI, parantu karmake yogase vaha kubaDI thI / ekadA usake pitA ke samakSa kisI nimittiyAne kahA ki jo manuSya terI putrI dhanazrI ke sAtha zAdI karegA vaha baDA vyavahArI hogA / aisI bAta suna kara dhanapAla nAmaka kisI seThane dhanazrIkI yAcanA kI / dhanazrIke pitAne usa bAtako mAnya kiyA tathA dUsarI jo kUbaDI laDakI thI vaha dhanadattako denekA / nizcaya kiyA / aura donoM kanyAoMkI zAdIkA muhUrtta ekahI lagnameM liyA / aba dhanazrIne pUrvabhava ke snehavazAt dhanadatta kUbaDeke sAtha vivAha karanekI vAMchAse manorathapUraka nAmaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 104 ) kisI yakSakA ArAdhana kiyaa| yakSane saMtuSTa ho kara mAMga, mAMga,' aisA tIna daphe kahA / dhanazrIne kahA ki jisa prakAra merA pati dhanadatta hove aisA Apa upAya kIjiye / taba yakSane kahA ki-tere pitAne donoM putriyoMkA ekahI dina ekahI lagnameM vivAha karanekI icchA kI hai, usa samaya maiM dRSTibandhana karUMgA, tUne dhanadattake sAtha pANigrahaNa karanA, phira jaba vaha terA pANigrahaNa karake tujhe apane gharako le jAyagA, taba moha dUra hogA / aisA kaha kara yakSa adRSTa ho gyaa| aba vivAhake dina donoM vara sAthahI vyAhane ko Aye / yakSane sarvako mohita kiyaa| donoM vivAha karake apane 2 gharako aaye| taba dhanadatta to dhanazrIko atyaMtahI surUpA dekha kara harSita huA aura dhanapAla apanI parigrahitA strIko kubaDI dekha kara udAsa ho kara manameM vicAra karane lagA ki-yaha kaisI iMdrajAla ho gai ! mativibhrama kaise ho gayA ! yaha bAta rAjAne sunI aura gAMvalogoMne bhI jAnI / logoMke samUha mila kara bAteM karane lge| phira donoM vara khIke liye paraspara kalaha karate hue rAjAke pAsa gaye / rAjAne unako vApisa apane 2 gharako bheja diye / aura dhanazrIko bulA kara ekAntameM pUchA ki, dhanadatta kUbaDA hai, vaha tereko priya na hogA, ataH sacamuca kaha ki-tU kisake sAtha vyAhI hai ? yaha zravaNa kara dhanazrIne rAjAke pAsa yathAtathya bAta kaha dI ki-maiMne mohake vaza ho kara avazya isa dhanAva hake putrake sAtha zAdI karaneke liye hI yakSakA ArAdhana kiyA thA, vaha saMtuSTa huA, usake sAnidhyase maiM dhanadaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (105) take sAtha byAhI huM aura merI kabaDI bahinako yakSane dhanapAlake sAtha byAhI hai| aba jaisA yukta hove vaisA karie / devatAne jo kiyA vaha anyathA kisa taraha ho sakatA hai ? ataH mujhe yaha kabaDAhI bharatAra rhnediijiye| phira rAjAne kaI sajanoMko bulA kara sarva vRttAMta kaha sunAyA / ve bhI saba samajha kara gharako cale gaye / ekadina usa nagarake vanameM dharmaruci nAmaka AcArya cAra jJAnake dhAraka A kara samosare / unako vaMdanA karaneke liye saba loka gaye, usake sAtha dhanadatta bhI apanI bI sahita gayA / muniko vaMdana kara dhanadasane pUchA ki he bhagavan ! kisa karmake yogase maiM kavaDA huaa| aura kisa karmake yogase merI strI dhanazrIkA mere Upara bahutahI sneha hai ? tathA kisa zubhakarmake yogase mujhe bahuta lakSmI-sukha-saubhAgya milA hai ? so mere para kRpAvaMta ho kara kahie / guru bole ki-he dhanadatta ! tU pUrvabhavameM dhannA thA aura dhanazrIkA jIva dhIrU nAmA terI strI thI, tUne baila va rAsabhAdikake Upara bahuta bhAra bharA thA, jisase tU kubaDA huA, ora bhAvase sAdhuko dAna diyA, jiptake yogase lakSmIkA yoga akhaMDa rhaa| gatabhavameM tuma donoM skhI bharatAra the, jisase tumhArA sneha bhI akhaMDa rahA hai| aisI bAta sunanese donoMkA jAtismaraNa jJAna utpanna huA / pUrvabhava dekhe / phira samyaktva mUla bAraha vrata aMgIkAra karake muniko vaMdanA karake gharakA phuNce| anukramase dharma pAlate hue, supAtrako dAna dete hue Ayu pUrNa karake devaloka devatA hue|" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (106 ) aba battIsaveM praznakA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiN| jAimao umattamaNo jIve vikiNai jo kayagyoya / so iMdabhUi mariuM dAsattaM vaccae puriso // 47 // arthAt-jo jIva jAtimada kare, ahaMkAra kare yAni jAti kulAdikake madase madonmatta-unmatta hove tathA jo manuSyAdika jIvoMko bece aura kRtaghna hove arthAt anyake kiye hue upakAroMko bhUla jAve, paraniMdA kare, AtmaprazaMsA kare, anya prazaMsanIya vyaktike guNoMko prakaTa na kare kisI guNavAnakI prazaMsA na kare, anyake avidyamAna doSa kahe, vaha manuSya nIcagotrakarma upArjana karatA hai| aura hai iMdrabhUti ! he gautama ! vaha puruSa mara kara dAsatva ko prApta hotA hai, jisa prakAra hastinApurameM somadatta purohita padabhraSTa ho kara-mara kara DuMbaputra huA (47) usakI kathA kahate haiM : " kuru dezake hastinApura nagarameM somadatta nAmaka purohita rahatA thA / usako aneka manorathoMke pazcAt eka balabhadra nAmaka putra huaa| vaha brAhmaNa jAtike madase dUsare logoMko tRNa samAna ginatA thA / nagarameM calate hue rAstemeM pAnI chAMTa kara cltaa| rAjaputrakA sparza hotA to to snAna karatA, prAyazcitta kara letA / isa prakAra brAhmaNoMke atirikta itara jAtiyoMke Upara dveSa dhAraNa karatA aura unakI niMdA karatA huA kevala apanI jAtikIhI prazaMsA karatA thaa| loka . usakI bahuta hAMsI karate, parantu usako jarAbhI lajA nahIM AtI / isa prakAra vartana purohita nAmaka putra hubhAna ginatA yAputrakA sparza jANoM ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2009) karake vaha putra apane mAtapitAkobhI atyaMta khedakA kAraNabhUta huA / usake pitAne use kahA ki he vatsa ! lokavyavahArahI acchA hai, karmake vaza brAhmaNa bhI hIna jAtiko prApta karatA hai, ataH kisI jIvake liye jAti zAzvata nahIM hai / isa vAste mada nahIM karanA aura yadi karanA to kevala itanAhI ki jisase loka hAMsI na kare / ityAdi zikSA usakA pitA detA thA, parantu vaha mAnatA nahIM / unmatta hAthIkI taraha khumArImeM jAtikA abhimAna karatA hI raitA / usakA pitA jaba devazaraNa huA taba rAjAne, purohitakA putra ahaMkArI thA isa liye, ayogya jAna kara usake pitAke pada para sthApita nahIM kiyA / dUsareko purohita pada pradAna kiyA / isa bhAMti madake karanese yahAMhI padabhraSTa huA aura lokameM hAMsI huI / logoMne usakA brahmadatta aisA nAma rakkhA / padavIke jAnese nirdhanI ho gayA / kRtaghnI huA / taba gaueM, baila Adi beca kara udarapUrti karane lagA / saba loka usakI niMdA karane lage / ekadina gauMoMko ghAsa DAlatA huA dekha kara kisI ne usako kahA kihe brahmadatta / ye tRNa, ki jinako tU svahastase uThA rahA hai. una saba tRNoMko mAtaMgIne pairoMke nIce kucale hue hai, jisase tereko doSa nahIM lagatA hai kyA ? aneka rItise loka usakI hAMsI karane lage, krodhita ho kara gAMva choDa kara calA gayA / rAstA bhUla gayA / vahAM para DuMboko dekha kara kara ke hanane lagA, taba DuMbane kopa karake brahmadattake peTameM churA mArA, jisase vaha mRtyu pA kara DuMbAke vahAM putra isa prakAra jisase vaha calate hue Akroza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) rUpase utpanna huaa| vaha bhI kAnA,kurUpa, kAlA aura durbhAgI huaa| vaha rAjAlogoMkA dAsatva karatA aura manuSyako zUlI 'para caDhAkara vadha karanekA kArya krtaa| vahAMse mRtyu pA kara pAMcavI narkameM nArakI huaa| vahAMse nikala kara matsya huA / vahAMse punaH narakameM gyaa| isa prakAra aneka bhavabhramaNa karake jaba manuSyagatimeM utpanna hotA taba bhI nIca kUla meM hI utpanna ho kara dAsatva karatA / paka samaya vaha ajJAnatapake balase jyotiSI devameM utpanna huaa| vahAMse cava kara padmakhaMDa nagara meM kuMdadaMtA nAmakI vezyA ke vahAM putra rUpase utpanna huaa| usakA nAma madana rakkhA / vahAM bahuttara kalA sIkhA / paropakArI, dakSa, dayAlu, lajjAlu, gaMbhIra, sarala, priyavAdI aura satyavAdI huA / jaise uttama guNa usameM the vaisehI garvabhI nahIM karatA / jaba loka use gaNikAkA putra kaha kara bulAte taba duHkhI ho kara socatA ki, maiMne pUrvabhavameM pAe kiye haiM, jisase vidhAtAne mereko gaNikAke vahAM janma diyaa| jisase maiM itane guNoMkA dhAraka hone para bhI nAtihIna huA huN| athavA amRtamaya jo caMdramA hai vaha bhI kalaMkita hai tathA ratnAkara jo samudra hai vaha aneka ratnoMse bharapUra hone para bhI usakA pAnI khArA hai, isI prakAra jahAM guNa hote haiM vahAM doSa bhI hote hI haiN| ekadA usa nagarameM kevalI bhagavAn padhAre / unako vaMdanAke liye madana gayA / vaMdana kara usane pUMchA ki-hai bhagavan ! meremeM kucha uttama guNa hone para bhI maiM kisa karmake udayase hIna jAtimeM utpanna huA hu~ ? bhagavAnane pIThale bhavoMkA svarUpa kaha sunAyA aura kahA ki tUne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 109 ) jAtikulakA mada kiyA tathA paraniMdA kI, jisake pApase gaNikA ke vahAM utpanna huA / taba madanane kahA ki he bhagavan ! yadi meremeM yogyatA ho to mujhe dIkSA dIjiye / kevalajJAnIne use yogya samajha kara dIkSA pradAna kI / sAdhu samAcArI siikhaaii| phira duSkara tapakarake va anazana karake devatA huA / anukramase karma kSaya karake mokSasukhako prApta kiyA / "" aba tetIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthA ke dvArA kahate haiM viNayavihINo carittavajjio dAnaguNavikatto ya / maNasA ya daMDajutto puriso dariddijjo hoi || 48|| arthAt - jo puruSa vinaya karake hIna hotA hai tathA cAritravarjita evaM dAna guNase viyukta hotA hai yAni dAnaguNarahita hotA hai tathA manodaMDa, vacanadaMDa aura kAyadaMDa ina tIna daMDoM karake yukta yAni manase ArttadhyAna rodradhyAna citave, evaM vacanase durvacana bole, logoMko kubuddhi deve, aura kuceSTA kare, aisA puruSa mara kara daridrI hotA hai // 48 // - jaise hastinApura meM subaMdhu seThakA manoratha nAmaka putra avinIta va avirati dazA meM huA / isakA niSpuNya aisA nAma jisakI kathA kahate haiM / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mara kara daridrI rakkhA gayA thA / www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (110) " hastinApura nagarameM arimardana nAmaka rAjA rAjya karatA thA / usa gAMvameM subaMdhu nAmaka seTha rahatA thaa| usakI baMdhumatI nAmaka bhAryA thA, use bahuta manorathake pazcAt eka putra huA, ataeva usakA manoratha aisA nAma rakkhA / vaha jaba baDA huA taba usakA pitA use devagurUko namaskAra karaneko kahate, parantu vaha stabdha ho khaDA rahatA, praNAma nahIM karatA / usako zAlAmeM paThanArtha bhejA, vahAM bhI eka harapha nahIM sIkhA / pitAne baDoMkA vinaya karanekI zikSA dI to bhI kisIkA vinaya nahIM karatA / ataH jisakA jo svabhAva hotA hai vaha kisI prakAra miTatA nhiiN| ekadina usakA pitA use guruke pAsa le gayA / guruko kahA ki-isako pratibodha dIjiye / gurune manorathako kahA ki-he vatsa! vrata-paJcakkhANa-niyama karanese bahuta phala hotA hai / ataH terI icchAke anusAra kucha niyama le / manorathane kahA ki-merese niyama palate nhiiN| gurune kahA ki-aisA hai to phira tU dAna denekA vyasana rakha, manorathane kahA, maiM dAna bhI nahIM kara sktaa| tatpazcAt isakA pitA mara gyaa| manoratha baDA hI kRpaNa thA jisase usake gharameM koi bhikhArI bhI yAcanA karaneko nahIM aataa| ekadina vaha ekAkI grAmAntarako jA rahA thA, use mArgameM cora logoMne mAra DAlA, pAsameM jo kucha dhana thA, vaha saba cora le gaye / mara kara daridrIke kulameM jA kara putrarUpase utpanna huaa| vahAM niSpuNyaka aisA nAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (191 ) rakhA / baDA huA, taba logoMke DhoroMko cAratA, hala kheDatA, logoMkI sevA karatA, dAsa ho kara rahatA, mahinata majadUrI karatA, aura zIra para boja vahana karatA, to bhI peTa bharanA durlabha hotA / ekadaphe dhana kamAneke liye dezAntarako calA, vahAM lakSmI prApta karane ke aneka upAya kiye, paraMtu karmayogase daridrIhI rahA / aba vahAM eka SaNmukha nAmaka deva thA, usake Upara logoMkA bahuta vizvAsa thA, usake samakSa dhanaprAptike liye upavAsa karake baiThA / sAtaveM dina deva pratyakSa ho kara bolA ki-tU upavAsa kisa vAste kara rahA hai ? taba daridrIne kahA ki-lakSmIke liye karatA hu~ / devatAne kahA ki-lakSmIkA milanA tere bhAgyameM nahIM hai / daridrI bolA ki-taba to maiM yahAM hI maranA cAhatA huuN| aisI usakI haTha jAna kara devatAne kahAprabhAtameM yahAM suvarNakA mora nRtya karegA, vaha nityaprati eka piccha suvarNakA choDa degA, vaha tU le lenA / aisA kaha kara deva adRzya huaa| prAtaHkAlameM suvarNakA eka pIcha milA, isa prakAra nitya prati eka pIcha lete 2 ekadA daridrIko kubuddhi utpanna huI aura vicAra kiyA ki, isa jaMgalameM kahAM taka rahe ? ataH isa morako pakaDa kara ekahI sAtha usake sarva pIcha le lUM / aisA soca karake mayUrako pakaDa liyA, ki zIghrahI mayUrakA kAga ho gayA, aura devatAne A kara daridrIko lAtakA prahAra kiyA, jisase vaha gira gyaa| zurUse mayUra ke jitane pIcha liye the ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (112) ve sarva kAgake pIcha ho gaye / kahA hai ki " buddhiH karmAnusAriNI utAvala kIje nahI kIdhe kAja viNAsa / mora sonAno kAgaDo karI huo gharadAsa // 1 // phira vaha khudahI khudakI niMdA karatA huA jhaMpApAta karaneke liye parvatake Upara caDhA, vahAM eka sAdhuko dekhA, taba manameM vicAra karane lagA ki maiM inako dhanaprAptikA upAya pUrcha / aisA citana karake unako vaMdanA kI, taba 'RSine kahA ki tUne devakA ArAdhana kiyA, vahAM morakA kAga huaa| jise aba tU yahAM jhaMpANata karaneko AyA hai / yaha zravaNa kara Azcarya pA kara vicAra kiyA ki dekho isa RSikA kaisA jJAna hai ! phira sAdhuko kahane lagA ki mahArAja ! mujhe dhanaprAptikA upAya batalAiye / jJAnIne kahA ki tUne pUrvabhavameM kisI niyamakA pAlana nahIM kiyA hai, vinaya nahIM kiyA hai aura kisIko dAna bhI nahIM diyA hai, jisake yogase tU daridri huA hai / esI bAta sunate hue jAtismaraNa jJAna utpanna huA, jisase pUrvake bhava dekhe / taba vairAgya pA kara dIkSA lii| phira acchI taraha saMyamArAdhana karake devalokameM devatA huA " aba cottIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate hai jo puNa dAi viNayajuo caarittgunnsyaainno| __ so jaNasayavirakAo mahaDio hoi logaMmi // 49 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha-jo puruSa cAi yAni tyAgI hotA hai, dAtAra hotA hai, vinayayukta hotA hai aura cAritrake guNase yukta hotA hai, vaha puruSa seMkaDoM sajana logoMmeM vikhyAta hotA hai arthAt mahaddhikoMmeM prasiddha hotA hai / jisa prakAra sAketapura paTTanameM svalpa RddhikA dhAraka dhanamitra seThakA puNyasAra nAmaka putra huaa| usane pUrvakRta puNyake yogase ghara meM cAra nidhAna dekhe, so rAjAne le liye aura phira use vApisa de diye / usakI kathA kahate haiM : " sAketapurameM bhAnu mitra rAjA rAjya karatA thaa| vahAM dhana mitra nAmaka seTha rahatA thaa| use dhana mitrA nAmA bhAryA thii| donoM sukhamaya jIvana nirgamana karate the / ekadA dhanamitrA strIne rAtrike samaya sote hue svapnameM ratnoMse bharA huA suvarNakA pUrNa kalaza mukha meM praviTa hotA huA dekhA / phira jAgRta hokara patike samakSa bAta kahI, bharatArane vicAra kara kahA ki-tujhe koi mahAbhAgyazAlI putra hogA / yaha sunakara strI atyaMta harSavaMta huii| anukramase pUrNa mAsa hone para putrakA prasava huaa| vadhAi dene vAloMko pAritoSika diyaa| putrakA puNyasAra nAma rkkhaa| vayake sAthahI sAtha rUpa aura guNakI bhI vRddhi hone lgii| sarva kalAoMko sIkhA, yauvanavayameM eka vyavahArikI dhanyA nAmaka kanyAke mAtha vivAha kiyaa| ekadA puNyasAra rAtrike samaya sukhanidrAmeM soyA huA thA, usa samaya lakSmIdevIne A kara kahA ki-he 8 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 114 ) puNyasAra ! maiM tere gharako aauNgii| phira svapnameM gharake cAroM kone meM ratnoMse bhare hue suvarNake kalaza rUpa cAra nidhAna dekhe / taba puNyasArako mAlUma huA kidevIne jo kahA thA vaha satya huA, parantu yadi kisI durjanake vacanase rAjAko yaha hAla vidita ho jAyagA to anartha hogA, ataeva pahalese maiM khuda hI rAjAko yaha hAla nivedana kruuN| aisA soca karake rAjAke pAsa nidhAnakA svarUpa khaa| yaha dekhaneke liye rAjA khuda puNyasArake vahAM aayaa| bhaMDAra dekhakara vismita huaa| vahAMse uThavA kara apane bhaMDArameM sarva dravya bheja diyaa| phira dUsare dina bhI prabhAtake samaya puNyasArane cAra bhaMDAra dekhe, aura rAjAke pAsa jA kara bAta khii| vaha bhI rAjAne puNyasArake vahAMse maMgavA kara apane bhaMDArameM sthApita kiye / punaH tIsare dinako bhI usI anusAra cAra bhaMDAra dekhe aura rAjAke samIpa jA kara jAhira kiyA ki mahArAja! mere yahAM usI prakAra aura bhI cAra bhaMDAra Aye hue haiN| taba rAjAne unako bhI apane bhaMDArameM rakhavAnekA hukama kiyaa| taba pradhAna bolA ki mahArAja! Age Apane jo do nidhAna maMgavA kara bhaMDArameM rakhavAye haiM so yahAM para mNgvaaiye| rAjAne bhaMDAra khulavA kara dekhA to usameM nidhAna nahIM the, taba rAjAne kahA ki-ye to jisake puNyayogase nidhAna Aye the usIke vahAM raheMge, mere pAsa rahane vAle nhiiN| maiM lobhAdhIna ho kara yahAM lAyA, magara merA vaha prayAsa vyartha huaa| phira rAjAne usa bhaMDAragata sarvadravya puNyasArako Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (995) de kara nagarazeThakA pada pradAna kiyaa| vastra, mudrikA Adi pahanAye, aura baDe bAje gAjeke sAtha saparivAra puNyasArako ghara phuNcaayaa| phira puNyasArakA mahatva dinapratidina vRddhiMgata huaa| apanI lakSmIse puNyakArya sAdhatA rahatA thA, parantu gAMThameM nahIM bAMdhatA thaa| ekadA usa nagarake udyAnameM sunaMda nAmaka kevalI bhagavAn smosre| unako rAjA saparivAra tathA puNyasAra seTha bhI apane mAtA, pitA, strI aura anya manuSyoMke sAtha vaMdana karaneko gye| vaMdanA namaskAra kara baitthe| kevalIne dharmopadeza diyaa| phira dhanamitra seThane pUchA ki-he bhagavan ! mere putrane pUrva bhavameM kaise puNya kiye haiM ki-jinake prabhAvase yaha lakSmI, rAjyamAna, saubhAgya va mahattvako prApta huA ? taba gurune kahA ki-pUrva kAlameM isI nagarameM dhanakumara seTha thA, usane guruke samIpa jA kara bAisa abhakSya aura battIsa anaMtakAyake niyama liye, supAtroMko dAna diyA, deva, guru aura vaDiloMkI bhakti evaM vinaya kiye, zrAvaka dharma pAlana kiyA, vRddhAvasthA meM dIkSA lI, siddhAntoMkA paThana kiyA, tapazcaryA kI, kSamA upazamAdika aneka guNoMko dhAraNa kiye, aura prAMte anazana le kara AyuSya pUrNa karake tIsare devalokameM iMdra sAmAnika devatA huaa| vahAM deva sambandhI bhoga bhoga kara. vahAMse cava kara puNyake prabhAvase terA putra huA hai| pUrva puNyake yogase vaha lakSmI mahattvAdikako pAyA hai| yaha bAta sunakara puNyasArako jAtismaraNa jJAna utpanna huaa| pUrvake bhava dekhe.| phira kuTuMba sahita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 116) zrAvaka dharma aMgIkAra karake apane gharako aayaa| nitya devapUjA karatA, navakArakA jApa karatA, guruvaMdana karatA aura dAna detA / phira ekadA apane putrako yogya jAna kara usako gharakA bhAra supurda kiyA aura apane seTha pada para sthApita kiyaa| pazcAt puNyasArane sunaMda nAmaka guruke pAsa dIkSA lI / niraticArapaNe cAritradharmakA pAlana kara devatA huaa| vahAMse cava kara punaH manuSya janma pA kara mokSa sukha saMpAdana kregaa|" jiNa pUje vaMde guru bhAve dAna diyaMta / puNyasAra jima tehane Rddhi aciMti hu~ta // 1 // aba peMtIsavIM va chattIsavIM pRcchAkA uttara doM gAthAoMke dvArA kahate haiM / vIsatthaghAyakArI sammamaNAloiUNa pcchito| jo marai annajamme so rogI jAyae puriso // 50 // vIsattha rakkhaNa paro Aloia saba pAvaThANo ya / jo marai annajamme so roga vivanjio hoi // 51 // arthAt---jo manuSya vizvAsaghAta karatA hai aura samyak manase arthAt zuddha manase zuddha AloyaNA nahIM letA, vaha puruSa mara kara anya janmameM yAni bhavAntarameM rogI hotA hai (50) tathA jo puruSa vizvAsIkI rakSA karane meM agra hotA hai aura apane kiye hue pApasthAnakoMko zuddha manase AlocatA hai, vaha bhavAntarameM roga vivajita hotA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (117) hai-nirogI hotA hai (51) ina donoMke Upara aTTaNamallakI kathA kahate haiN| "ujjayanI nagarImeM jitazatru rAjA rAjya karatA thA / usake pAsa aTTaNamalla nAmaka mahAmalla thaa| idhara sopArA nagara meM siMhagiri nAmaka rAjA thA, vaha prativarSa mallayuddha karavAtA, mallayuddha meM jo koi jItatA usako bahuta dhana detA thA / aTTaNamalla dUsare malloko jIta kara vahAMse zirapAvameM bahuta dhana le AtA thaa| ekadA siMhagiri rAjAne socA ki-ujayanIkA malla A kara prativarSa jIta jAtA hai yaha acchA nahIM hai, ata: usakA kucha upAya kreN| phira eka balavAn mAchIko dekhakara rAjAne usako apane pAsa rakha kara mallayuddha siikhaayaa| malIdA khilA pilA kara puSTa kiyaa| phira mallamahotsavake dina aTTaNamallane A kara yuddha kiyA usako taruNa mAchIne parAjita kiyA / rAjAne mAchiko dravya diyA / aTTaNa vApisa lauTA / usane soraTha dezameM eka mahA balavAn phaliha nAmaka kolIko dekhA, usako kucha dhana denA nizcita karake ujjayanImeM le gyaa| vahAM use mallavidyA sIkhAi / punaH sopArA nagarameM parIkSAke samaya le AyA, vahAM sabhAmeM mallamahotsava sambandhI vAjitra bAjate, zaMkha pUrate, baMdijana jaya jaya bolate, phalihamalla aura mAchImalla ye donoM paraspara jhUjhate, nAcate, hasate, eka dUsareko muSTiprahAra dete aura girate hue apane 2 sthAnaka prati gye| vahAM aTTaNamallane phalihamallako pUchA ki-tereko yuddha karate hue kahiM aMgameM pIDA hui ho to kaha / usane yathArtha kaha diyA, ki amuka 2 aMgameM darda hotA hai / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (118 ) taba aTTaNamallane phalihamallako abhyaMgasnAna karAke isakA zarIra tAjA kara diyA / yaza vistarADa kara mAra gayA, aura phaliyuddha aba rAjAne mAchImallako pUchA ki-tere aMgameM kahAM darda hotA hai ? magara mAre zaramake mAchIne yathArtha bAta na kahate hue aMgameM darda honekI bAta ko chupAyA / phira dUsare dina sabhAmeM saba logoMke samakSa donoM mallayuddha karane lge| vahAM mAchImalla thaka gayA, aura phalihamalane usakI grIvA maroDa kara mAra ddaalaa| jisase phalihamallakA yaza vistRta huA, aura pAritoSika bhI milaa| isa prakAra aTTaNamallake Age vaha yathAsthita svarUpa kaha kara sukhI huA, aura mAchImallane yathAsthita svarUpa na kahA, jisase duHkhI huaa| isa dRSTAMtako zravaNa kara jo koi guruke pAsa satya kaha kara AloyaNA letA hai, vaha aTTaNamalla phalihamallakI taraha sukhI nIrogI hotA hai aura jo koi guruke pAsa AloyaNa lete hue satya bAta nahIM kahatA vaha mAchImallakI taraha rogI ho kara duHkhI hotA hai| kahA hai: pApa Alove ApaNuM guru Agala niHzaMka / nIrogI sukhIyA huve nirmala jehavo zaMkha // 1 // aba seMtIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate hai lahu hatthayAi dhutto kUDatulAkUDamANabhaMDehiM / vavaharai niyaDi bahulo sohINaMgo bhave puriso // 52 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 119 ) arthAt jo dhUrta, hastAdi lAghavase jhUThe to va jhUThe mApase tathA kuMkuma kapUra majITha bhelasela karake De kariyAkA vyavasAya yAni vyApAra karatA hai, evaM nikRtibahula arthAt mAyAvI ho kara bahuta pApa karatA hai vaha puruSa bhavAntara meM yadi manuSya hotA hai to bhI hIna aMgavAlA hotA hai / jisa prakAra Izvara seThakA putra datta nAmaka thA, vaha pUrvabhavameM kUDe tola, kUDe mApa aura kUDe kariyANekA vyApAra karanese pApake pariNAmase hastAdika aMgase hona huA / usakI kathA isa prakAra hai: - CC kSitipratiSThita nAmaka nagara meM paDhAye, unakI vipula nAmaka seTha rahatA thA / usakI premalA usako cAra putra hue, una cAroMko zAdI kii| seTha khuda vRddha huA, usake ghara meM dravya hone para bhI lobhake vaza aneka vyApAra karatA, parantu lakSmI kisIko detA nahIM, kisIko dAna denekA to svapnameM bhI usako vicAra nahIM AtA thA / Adideva Izvara nAmaka strI thI / eka dina seTha jima kara gavAkSameM baiThA thA, usa samaya cauthe putrakI strI, jo ki atyaMta guNavatI thI aura jo supAtra meM dAna denekI icchA rakhatI thI, vaha strI bartana dhone ke liye ghara ke bAhara cokameM baiThI huI thI; usa arse meM ATha varSakI umrakA koi navadIkSita sAdhu iryAsamiti zodhate hue gaucarIke liye seThake vahAM AyA / unheM dekha kara khIne kahA celA kharI savAra dharmiNi vAra na jANIe / tuma lo anathI AhAra amha ghara vAsI jImIe // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (120) celAne kahA ki-maiM anyatra bhikSAke liye jAuM ? vahUne kahA-jisa prakAra ucita samajheM vaisA kareM / phira sAdhu bhI usa kRpaNakA ghara choDa kara anya gharameM AhAra leneke liye gyaa| gavAkSameM baiThe hue seThajIne yaha saba bAta suna kara vicAra kiyA ki-ina donoMke vacana milate hue nahIM haiM / usa samaya bahUko bulA kara pUchA ki-do prahara hue tisa para bhI tumane celAko aisA kyoM kahA ki prAtaHkAla hai ? phira celAne kahA ki hama Darate haiN| taba tumane kahA ki hamAre gharameM saba vAsI anna jimate haiM, apane gharameM to sarvadA nayIhI rasavatI banAi jAtI hai, aura sarva kuTuMba tAjI rasavatI khAte haiM, paraMtu ThaMDI rasoi to koi khAtAhI nahIM hai / tisa para bhI tumane celAko aisA kahA isakA kAraNa kyA ? yaha zravaNa kara bahU bUMghaTa karake lajjAvatI ho kara kahane lagI ki-he tAtajI ! suno, maiMne celAko kahA ki-tumane savArameM yAni bahuta zIghra choTIvayameM dIkSA kyoM lI ? taba celAne kahA ki 'dharmiNi vAra na jANIe,' so maiM DaratA huM, kyoMki saMsAra asAra hai, Ayu asthira hai, usakA bhaya lagatA hai, ataeva samaya kyoM gumAveM ? kyoMki jIvitavya vIjalIke jhabakArake sadRza hai / phira maiMne kahA ki-hamAre gharameM vAsI jimate haiM, jisakA tAtparya yaha hai ki hamane gata bhavameM dAna puNya kiye haiM jisake yogase Rddhi milI hai, parantu isa bhavameM dAna puNya kucha karate nahIM hai jisase nayA kucha upArjana nahIM hotA hai, isa liye vAsI bhojana karate haiN| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 121) yaha bacana zravaNa kara bahUko mahA buddhivAlI jAna kara seTha harSita huA aura kahane lagA ki-merI yaha vadhU sarva putravadhuoMmeM choTI hai, paraMtu buddhikI apekSAse sarvameM agrasara hai, ataH usako maiM mere kuTuMbameM baDI karake sthApatA huN| ataeva AyaMdA mere sarva kuTumbI janoMko cAhiye ki-usako pUcha karake kAmakAja kareM, aisI maiM AjJA karatA huN| isake atirikta seThako usI dinase dAna denekI buddhi bhI huii| kucha samaya vyatIta honeke pazcAt seThako pAMcavA putra huA / usakA datta aisA nAma rakkhA, parantu usako hAtha paira nahIM the, hInAMga thA / usako jaba yauvana vaya prApta huA taba loka usakI hAMsI karane lage / vaidyoMne tela mardanAdi aneka upacAra kiye, parantu jisa prakAra durjana para kiyA huA upakAra vyartha jAtA hai usI prakAra seThane aneka upacAra kiye, bahuta dravya kharca kiyA, paraMtu putrakA kucha bhI ArAma nahIM huaa| ekadA do munIzvara bhikSAke liye Aye, unako vaMdanA kara seThane pUchA ki-mahArAja! merA putra acchA hove aisA koi auSadha batalAiye / gurune kahA-jIvako roga do prakArake hote haiM, eka dravyaroga va dUsarA bhAvaroga / unameM pahale dravyarogakA pratIkAra to vaidya jAnatA hai, aura dUsare bhAvarogakA pratIkAra hamAre guru jAnate haiN| ve isa samaya isI gAMvake bAhara vanameM padhAre hue haiM, unako pUcho / yaha bAta suna kara seTha bhI vanameM gayA / vahAM guruko vaMdanA kara pUchane lage ki-mahArAja ! merA ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (122) datta putra aMgahIna hai, vaha kisI prakAra acchA nahIM hotA hai, usakA kAraNa kyA ? tathA dravyaroga va bhAvaroga kise kahate haiM? taba guru bole ki-rAga dveSa karake azubha karma upArjana kare use bhAvaroga kahate haiM, aura una karmoMkA udaya hotA hai taba jo phala vipAka bhoganA paDatA hai use dravyaroga kahate haiM / bhAvarogake naSTa honese dravyaroga bhI naSTa hotA hai / tapa, saMyama, dayA kAyotsargAdika kriyAke karanese bhAvaroga miTatA hai, bhAvarogake jAnese dravyaroga bhI jAtA hai| tere isa putrane pUrvabhavameM vyApAra karate hue logoMko vaMcita kiye the, kRDe tola va kUDe mApa rakha kara logoMko dhokhA diyA thA, sarasa nIrasa vastuoMkA bhela saMmela karake becA thaa| isa prakAra agaNita pApa kiye the; parantu eka daphA sAdhuko dAna diyA thA, usa puNyake yogase tere vahAM putrarUpase utpanna huA hai| usane jAna bUjha kara phUDa kapaTa chalabheda karake mugdha logoMko vaMcita kiyA thA, jisake yogale hAtha rahita huA hai / aisI bAta guruke mukhase zravaNa kara seTha aura datta-donoMne mila kara zrAvakadharma aMgIkAra kiyaa| dattane niyama le kara kapaTako choDa diyA / navakAra maMtra kA smaraNa kiyaa| mRtyu pA kara devaloka meM gayA, ataeva he bhavyo ! kisIko bhI mata Thago aba aDatIsavIM aura gunacAlIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiM : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 123 ) saMjamajuANa guNavaMtayANa sAhUNa sIlakaliANaM / mUo avaNNavAe Na TuMTao padahiyANa // 53 // arthAt - jo jIva, saMyamayukta kSamAdi guNavaMta, zIlayukta aise sAdhu mahAtmAkA avarNavAda bolatA hai-niMdA karatA hai vaha jIva bhavAMtara meM mUka yAni avAka hotA hai tathA jo jIva apane pAUMse sAdhuoMko lAta mAratA hai vaha jIva bhavAMtara meM laMgaDA hotA hai (53) jisa prakAra viTapavAsI devazarmA ke putra agnizarmAne mahAtmAkI niMdA kI, jisase vaha mUka huA aura sAdhuko dhappe va lAtoMke prahAra kiye jisase usI bhavameM usako devatAne zikSA dI / vahAMse mara kara narakameM gayA / bhavAMtara meM hInakulameM pAsaDa nAmaka ThUMThA huA / usakI kathA isa prakAra hai / "baDode nagarameM devazarmA nAmaka brAhmaNa, joki caudaha vidyAkA nidhAna thA, rahatA thA / usako agnizarmA nAmaka putra huA, baha aneka zAstroM meM pAraMgata huA / jyautiSazAmeM bhI nipuNa huA, jisase apane manameM bahuta garva karane lagA / dharmavaMta, guNavaMta aura cAritryavaMtakI niMdA karatA, unake doSa bolatA / usake pitAne zikSA dI ki he vatsa ! ' jAtikulakA mada mata kara / samajhadAra manuSya garva nahIM karatA hai aura kisIkI niMdA nahIM karatA hai / ' ityAdi bahutakucha samajhAyA parantu jisa prakAra dUdhase dhone para bhI kAga ujjvala nahIM hote usI prakAra usane apane svabhAvako nahIM choDA / parivArase pariveSThita www.umaragyanbhandar.com ekadA aneka sAdhuke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (124 ) jJAnI guru vahAM padhAre / unako vaMdanA karane ke liye nagaravAsI loga gaye / una gurukA mAhAtmya dekha va suna kara agnizarmA kupita huA aura logoMko kahane lagA ki isa pAkhaMDI mahAtmAkI pUjA bhakti karanese kyA lAbha ? yaha vedatrayIse bAhara hai| ekadA vaha brAhmaNa aneka brAhmaNa logoMke dekhate hue guruke sAtha vAda karaneke liye AyA aura kahane lagA ki-tuma kSudra, apavitra aura nirguNa ho, tisa para bhI logoMke pAsa pUjA karavAte ho, isakA kAraNa kyA ? vedake jJAtA aise pavitra brAhmaNoMko dAna de, unakI . pUjA kare vahI jIva svargameM jAtA hai| hama loga yajJa karake chAga jaise jAnavaroMko bhI svargameM bheja sakate haiN| isa prakAra bolane lagA / usako eka ziSyane kahA ki-tU pahale mere sAthahI vivAda kr| maiMhI tere praznoMkA uttara detA hu~, suna le| prathama tU yaha kahatA hai ki tuma zUdra ho, hama hI brAhmaNa haiM, yaha terA kathana ayukta hai, kahA hai ki: brAhmaNo brahmacaryeNa yathA zilpena zilpikaH / anyathA nAmamAtraH syAdiMdragopastu kITavat // 1 // arthAt-brahmacarya pAle use brAhmaNa kahanA caahiye| jisa taraha ki zilpIke guNoMse zilpaka kahalAtA hai| yadi brahmacarya na ho to iMdragopa kITake samAna nAmakAhI brAhmaNa samajhanA cAhiye / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phira tU kahatA hai ki-tuma azauca ho, yaha bhI asa. tya kahatA hai| pAnI Dhola kara snAna karake apakAya jIvoMkI virAdhanA karanese kucha zaucatva nahIM hotA hai| yadi snAna karanese zaucatva hotA ho to pAnI meM rahanevAle maccha kaccha sarva sadaiva snAnahI karate haiN| ve saba tere kathanAnusAra pavitra hone cAhiye; parantu manaHzuddhike vinA zaucatva nahIM hotA hai, manaHzuddhikohI zauca kahA hai / purANameM kahA hai: cittamaMtargataM duSTaM tIrthasnAnai zuddhayati / zatazo'tha jalaidhautaM surAbhAMDamivAzuci // 1 // kiMca satyaM zaucaM tapaH zaucaM zaucamindriyanigrahaH / sarvabhUtadayAzaucaM jalazaucaM ca paMcamam // 2 // cittaM rAgAdibhiH kliSTamalIkavacanairmukhaM / jIvahiMsAdibhiH kAyo gaMgA tasya parAGmukhI / / 3 / / arthAt:--jisakA aMtaHkaraNa duSTa hai, vaha puruSa snAnase zuddha nahIM hotaa| prathama satyarUpa zauca, dUsarA taparUpa zauca, tIsarA iMdriyanigraharUpa zauca, cauthA sarva bhUtapara dayArUpa zauca aura jala zauca to antima pAMcavAM zauca hai| tathA jisakA citta rAgAdikase kliSTa hai, asatya vacana volanese jisakA mukha apavitra hai, tathA jIva hiMsAdikase kAyA jisakI apavitra hai aise puruSako gaMgA bhI pavitra nahIM kara sakatI / arthAt gaMgA bhI unase parAGmukha rahatI hai| punaH kahA hai kiShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (126 ) AtmA nadI saMyamatoyapUrNA satyAvahA zIladayAtaTormI / tatrAbhiSekaM kuru pAMDuputra! na vAriNA zuddhayati cAntarAtmA / / ___arthAt-zrIkRSNa kahate haiM ki-he pAMDurAjAke putra arjuna! saMyama aura puNyarUpa jalayukta aura satyarUpa jisakA pravAha hai, tathA zIla aura dayArUpa jisake taTa haiM aisI AtmArUpa nadI hai, usake bhItara tU abhiSeka kr| arthAt usameM snAna kara; paraMtu jalake dvArA aMtarAtmA kadApi zuddha nahIM ho sktaa| punaH tUne kahA ki-tuma nirguNa ho, yaha bhI terA kathana ayukta hai| kyoMki kSamA, dayA aura kriyA pramukha aneka guNa bhI hamAremeM pratyakSa dRSTigocara hote haiM, to phira hama nirguNI kaise ? kahA hai cittaM zamAdibhiH zuddhaM vadanaM satyabhASaNaiH / brahmacaryAdibhiH kAyA zuddhA gaMgAMbhasA vinA // 1 // bhAvArtha:-kSamAdikake dvArA citta zuddha hotA hai. brahmacaryAdikake dvarA kAyA zuddha hotI hai| isa prakAra gaMgAke jala vinAhI pUrvokta sarva zuddha hotA hai, parantu unameMse koI bhI padArtha gaMgA jalake dvArA zuddha nahIM ho skte| punaH tU kahatA hai-tuma logoMke pAsa pUjA karAte ho, yaha terA kathana bhI asatya hai; kyoMki kahA hai ki pUjAM hyete janAH svasya kArayaMti na jAtucita / svayameva janaH kiMtu guNaraktaH karoti tat / / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (127) bhAvArtha-jo loga hamArI pUjA karate haiM ve svayameva-apanI icchAsehI-guNa dekha karake karate hai, kyoMki jana hai vaha guNaratna yukta hai arthAt manuSya mAtra guNoMkI pUjA karate haiM isameM koI Azcarya kI bAta nahIM hai / aura tUne no yaha kahA ki-brAhmaNakI pUjA karanevAlA svarga meM jAtA hai, yaha bhI asatya hai, kyoMki brAhmaNa jo apavitra, abrahmakA sevana karanevAlA, khetI karanevAlA, gharameM gau, mahiSI Adi pazuoMko rakha kara unakA pAlana karanevAlA tathA jo nirdayI hotA hai usakI pUjA karanese svargakI prApti nahIM hotI hai / punaH tUne kahA ki-hama yajJameM chAgakA vadha karake use svargameM bheja sakate haiM-aise hama puNyAtmA hai, vaha bhI terA kathana asatya hai, kyoMki terehI zAstrameM kahA hai kiH yUpaM chitvA pazUna hattvA kRtvA rudhirakardamam / yathaivaM gamyate svarga narake kena gamyate // 1 // arthAt -yUpako cheda kara, pazuoMko mAra kara, bhayaMkara hiMsAse rudhirakA kardama karake manuSya yadi svargameM jAve to phira narakameM kauna jAyagA ? isa prakAra yukti prayuktike dvArA sarva nagaravAsI logoMke dekhate hue ziSyane agnizarmA brAhmaNako parAjita kiyaa| jisase brAhmaNa krodhAyamAna ho kara apane gharako calA gyaa| phira rAtriko akelA vanameM jA kara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 128 ) isa prakAra sarva sAdhu nidrA meM the taba lAtoMke prahAra kiye, muSTiyoM ke prahAra kiye, use vanadevatAne pITA va pakar3a liyA / phira usake donoM pairoMko kATa DAle / jisakI vyAdhi se pIDita ho kara cillAtA huA logoMne prAtaHkAlako dekhA, usakA svarUpa sarva lokoMko vidita huA / taba sarva usakI niMdA karane lage sAdhuoMkI avajJA karake, vaha pApiSTa mara kara pahalI naraka meM jA kara nArakI paNe utpanna huaa| vahAMse nikala kara kisI daridrIke vahAM pAsaDa nAmaka putra huaa| vahAM pUrvakRta karma ke doSa se vaha mUka huA, ThUMThA huA, janmatehI mAtA mara gaI, aura jaba vaha ATha varSakA huA taba usakA pitA devazaraNa huA, dAsatva karake logoMkA udarapoSaNa karane lagA / sarva logoMko apriya ho kara phira bhI saMsAra meM bahutahI paribhramaNa karegA | aba cAlIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiM jo vAha nissaMso chAudyApi dukkhiyaM jIaM / sIyaMtagata saMdhi goyama so paMgulo hoi // 54 // arthAt - jo puruSa niHzaMkatayA kiMvA niHstRza yAni nirdaya ho kara vRSabhAdika jIvoMke Upara adhika bhAra bhara kara unase kAma le, jisase chAta yAni aMga jinake TUTa gaye haiM, udvAta arthAt jinakA zvAsa uMcAhI rahatA hai aura zarIrakI saMdhi jinakI duHkhita hai aise duHkhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 129 ) vRSabha karmakarAdika jIvoMko jo duHkhI kare, vaha jIva hai gautama ! mara kara paMgu hotA hai / jisa prakAra sugrAmavAsI hallukarmaNIkA putra karmaNa nAmaka thA, usane pUrvabhavameM baila aura hAlIko bhUkhe va pyAse rakkhe, jisase vaha paMgu huaa| jisakI kathA yaha hai "sugrAma nAmaka grAma meM eka hallu nAmaka karSaka rahatA thaa| vaha dayAvaMta aura saMtoSI thaa| cArA pAnIkA samaya hotA taba hala calAnevAle halluko va bailoMko chor3a kara cArA pAnI detA, kadAca cArA pAnI hAjara na hotA to khuda bhI jimatA nahIM, aisA niyama kiyA huA thA / usakI hemI nAmaka strI thI, vaha sarala cittavAlI thI, use karmaNa nAmaka putra huA, vaha pUrvakRta karmake udayase rogI va paMgu huA / vaha jaba bar3A huA, taba khetoMkI ciMtA karaneke liye baila para baiTha kara khetoM meM jAne lagA / vaha baDAhI lobhI thA jisase apane pitAkI apekSA tInaguNI bhUmikI khetI karAtA, hallu aura bailoMko samaya ho jAne para bhI chuTTI nahIM detaa| cArA pAnIkI ciMtA bhI karatA nahIM / jisake kAraNa prathama varSa meM jo dhAnya utpanna hotA thA isase Ageke varSoMmeM kamatI kamatI utpanna hone lagA, jisase kramazaH vaha nirdhana ho gayA / to bhI vaha pApakarma karanese haTA nahIM / ekadA jJAnI guru padhAre, unako vaMdanA karaneke liye nagaravAsI janoM ke sAtha ye pitA putra bhI gaye / pitAne guruko pUchA ki he mahArAja ! kisa karmake yoga se yaha merA putra rogI, paMgu va nirdhana huA hai ? taba gurune 9 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 130 ) kahA ki usane pUrvabhava meM khetI karate hue bhUkhe va pyAse bailoMse kAma liyA hai / unakI saMdhi meM prahAra kiye hai, mAre haiM, aMtameM pazcAttApa karane se vaha manuSyatva pA kara terA putra huA hai / aisI gurukI bAnIko zravaNa kara halakSetra ke pApakI AlocanA karake pitAne dIkSA lI aura karmaNane zrAvakadharma aMgIkAra kiyA, Ayu pUrNa karake donoMneM devalokake sukha prApta kiye " / aba ekatAlIsavIM va beyAlIsavIM pRcchAkA uttara do gAthAke dvArA kahate haiM / saralasahAvo dhammikamANaso jIvarakkhaNaparo ya / devagurusaMghabhatto goyama sa surUvayo hoi // 55 // kuDilasahAvo pAvapio jIvANaM hiMsaNaparo a / devagurupaDiNIo accattaM kurUvao hoi // 56 // arthAt - jo puruSa chatradaMDakI bhAMti sarala svabhAvI hotA hai aura dharmameM jisakA citta hotA hai tathA jo manuSya jIvakI rakSA karanemeM tatpara hotA hai tathA deva guru va dharmakI bhakti karanemeM tatpara rahatA hai vaha jIva he gautama ! rUpavAn hotA hai ( 55 ) tathA jo jIva svabhAvase kuTila hotA hai tathA pApapriya hotA hai arthAt pApakarmameM jisakI rUci hotI hai, jIvahiMsA karane meM tatpara tathA deva aura guruke Upara dveSa rakkhe aura devagurukA pratyanIka hotA hai vaha puruSa mara kara atyaMta kurUpavaMta hotA hai ( 56 ) jisa prakAra pATaNa nagara meM devasiMha seThakA putra jagasuMdara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (131) sarva logoMko priya aisA rUpavaMta huA, aura usIkA dUsarA bhAI asuMdara thA vaha kAlA, kUbaDA durbhAgI, duHsvara laMbakaMTha, baDe udaravAlA aura kurUpa huaa| ina donoM bhAiokI kathA kahate haiN| " pATaNa nagarameM devasiMha nAmaka dhanavaMta seTa rahatA thA, usakI bhAryAkA nAma devazrI thA / vaha sarala aura snehAlu thI / usane ekadina adhikAMza rAtri atikrama hui taba eka AmravRkSako, zAkhA pratizAkhA va puSpase bharA huA AkAzase utaratA huA aura apane mukhameM praveza karatA huA svapnameM dekhA / phira jAgrata ho kara apane patiko svapnakI bAta khii| patine suna kara strIko kahA ki tereko phalavaMta guNavaMta AmravRkSakI taraha aneka jIvoMke AdhArabhUta aisA putraratna hogA / yaha sunakara strI harSavaMta hui / anukramase pUrNa dina hone para lakSaNavaMta putrakA janma huaa| isake pitAne utsava manAyA, kuTuMbako jimAyA, vastrAdikakA dAna diyaa| guNake anusAra jagasuMdara aisA usakA nAma rakhA / seThakA vaMchita kArya siddha huaa| zAlAmeM paDhA, kalAeM sIkhA, vinaya, viveka, cAturya, audArya, gAMbhIrya, dhairyAdika guNavaMta huaa| vaha yauvanavayako prApta huA taba aneka kanyAoMke sAtha usakA pANigrahaNa huA / jainadharmako aMgIkAra karake vaha deva-gurU-saMghakI bhakti karane lagA, dAna de puNyabhaMDAra bharane lgaa| dIna duHkhIkA uddhAra karane lgaa| isa bhAMti kumAra ati guNavaMta huA / i / anukramapitAne utsava manAyA anusAra ekadA devazrIne zeSarAtrimeM davadagdha vRkSa mukhameM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (132) praviSTa hotA huA svapnameM dekhA / burA svapna jAna kara bharatArako yaha bAta na kahI / anukramase kAlA, cIpaDA, daMtAlA, tuccha karNavAlA, jisakI chAtI va peTa sthUla, bAhu choTI, jAMgha laMbI, zarIrameM roma adhika, durbhAgI, duHsvara aise putrakA prasava huA / logoMne usakA rUpa dekha kara asuMdara aisA nAma diyA / vaha putra mUrkha dharmahIna huA / 'pApameM kUDA aura koI na kahe rUDA' aisA durbhAgI huaa| jisase usako koi kanyA detA nahIM / dravya dene lagA tisapara bhI koi kanyA deneko kabUla na huaa| dekha kara pApameM kUDA ArAyA detA nahIM / taba pitAne kahA ki he-vatsa ! tUne pUrvabhavameM puNya nahIM kiyA hai, jisase tU aisA kurUpa huA hai, aura vAMchita nahIM pAtA hai; ataH aba tU dharmakaraNI kara / aisI zikSA dI, tathApi dharma karanekI usakI icchA nahIM huii| ekadA usa nagarameM cAra jJAnake dhAraka aise suvrata nAmaka AcArya A kara smosre| unake pAsa devasiMhane putra sahita jA kara vaMdanA kI / gurune dharmopadeza diyA, yaha sunakara jisa prakAra meghagarjanAse mayUra harSita hotA hai usI prakAra saba harSita hue / dezanAnaMtara seThane pUchA ki-he bhagavan / mere do putra haiM, unameM eka baDA putra guNavaMta saubhAgI aura puNyazAlI huA aura dUsarA laghuputra duSTa durbhAgI pAparUci bUrA huA / ataH unhoMne kaise 2 puNya pApa kiye hoMge ? so kahiye / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (133) guru kahane lage ki 'he seTha ! isI nagarameM isa bhavase pUrvake tIsare bhavameM eka jinadatta nAmaka vaNik rahatA thA, vaha sarala svabhAvI tathA jIvarakSA karane meM sarvatra prasiddha huaa| isake alAvA deva, guru aura saMghakI bhakti karane meM bhI agrasara thA jisase sabaloga usakI prazaMsA karane lge| phira usI nagarameM eka zivadeva nAmaka vaNik mahAmithyAtvI rahatA thA, vaha deva, guru aura saMghake Upara dveSa rakha kara unakI haMsI karatA thA, manameM kUDa kapaTa rakhatA thA, vaha yadyapi jinadattakA mitra thA, tathApi jIvahiMsA karatA thaa| __ vaha mithyAtvI mara kara pahalI narakameM gayA aura jinadatta zrAvaka mara kara pahale devaloka meM devatA huA / vahAMpara devalokake sukha bhoga kara AyupUrNa karake terA jagasuMdara nAmaka baDA putra huA aura zivadattakA jIva narakase nikala kara terA asuMdara choTA putra huA hai| vaha devaguruke Upara dveSa rakhatA thA, nirdayI thA, jisase kurUpa huA hai / aba bhI dharmadveSI hai, ataH bahuta saMsAra bhramaNa kregaa|' isa prakAra gurumukhase pUrvabhava sambandhI vArtA zravaNa karanese jagasuMdarako jAtismaraNa jJAna utpanna huA, jisase vaha harSita huaa| bahuta kAla paryaMta zrAvakadharmakA ArAdhana kara aMtameM dIkSA le kara mokSasukhako prApta hujA / " ____ aba teMyAlIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate hai| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (134 ) jo jaMtuM daMDakasarajjukhaggakutehiM kuNai veyaNAo / so pAvai nikkaruNo jAyai bahu veyaNA puriso // 57 // arthAta-jo puruSa yaMtra, lAThI, daMDa, kAza, rajju, khaDga, aura bhAlA Adika zastrake dvArA anya jIvoMko vedanA kare, vaha pApI nirdayI puruSa janmAMtarameM ati vedanA pAtA hai (57) jisa prakAra mRga nAmaka gAMvake vijayarAjAkI mRgA rANIkA loDhA nAmaka putra thA, vaha pUrva bhava meM aneka gAMvoMkA adhipati thA taba usane aneka logoMko atyaMta duHkhI kiye, jisase usi bhavameM ise jalodara, kuSTi pramukha solaha mahAroga utpanna hue / mara kara pahalI narakameM gayA / vahAMse loDhAke bhavameM napuMsaka huaa| pAMcoM iMdriyoMse rahita atyaMta 'vedanAko sahatA huA mahA duHkhI huA, jisakI kathA kahate hai: " isI bharatakSetrameM mRga grAmameM vijaya nAmaka rAjA thA / usakI mRgAvatI nAmaka rANI thI / unako saMsAra sukha bhogate hue bahuta kAla vyatIta huA / ___ ekadA zrImahAvIra tIrthakara vihAra karate va bhavya jIvoMko pratibodha dete hue zrIgautama svAmI pramukha aneka sAdhuoMke parivArase pariveSTita vahAM smosre| devatAne tIna gaDhakI racanA kI va Age phUla pagara bhre| bAraha pariSada mila kara paramezvarako bAnI zravaNa karane lgii| isa samaya eka jAtyaMdha va kuSTarogI puruSa jisake hAtha, paira, nAka, aMgulI pramukha aMga saba gala gaye the, jo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (135 ) duHsvara, durbhaga huA thA vaha puruSa logoMse niMdAtA huA vahAM samosaraNameM AyA / use dekha kara gautamasvAmIne paramezvarase pRcchA kI ki he bhagavan ! yaha jIva kisa azubhakarmake yogase mahA duHkhI huA hai ? bhagavAnane kahA, isane pUrvabhavameM aneka pApakarma kiye haiM jisase duHkhI huA hai| punaH gautamasvAmIne prazna kiyA ki-he mahArAja ! isa jIvase bhI adhika duHkhI aisA koi jIva hogA ki jise dekha kara loga dugaMcchA kareM, niMdA kareM, nikAla deveM? bhagavAna bole ki-he gautama ! isI gAMvake rAjAkA putra jagatameM atyaMta duHkhI hai, kyoMki vaha badhira, paMgu va napuMsaka hai / hAtha, paira, AMkha, kAna, nAka, bhrakuTI, mukha inameMse koi bhI avayava unako nahIM hai| usakI ATha nADI aMtargata vahatI hai, ATha nADI bAhara vahatI hai, ATha nADI rudhirakI aura ATha rAdhakI vahatI hai| mahA durgaMdhita usakA zarIra hai, sadaiva lomake dvArA AhAra letA hai| vaha yahAMhI narakakA duHkha bhogatA hai / vaha zravaNa kara gautamasvAmIko kautuka utpanna huA, taba use dekhane ke liye kahane lage ki-he svAmin ! yadi ApakI AjJA hove to maiM use dekha AuM ? prabhune AjJA dii| gautamasvAmI rAjAke ghara Aye / rAjA rANI donoM harSita hue| rANI bolI:-mahArAja! Aja hamAre Upara anugraha kiyaa| zrIgautamajI mRgAvatI prati bole ki-maiM tumhAre putrako dekhanA cAhatA huuN| taba rANIne apane cAra putra jo guNavaMta the unako bulA kara gautamasvAmIko batalAye, zrIgautamane dharmalAbha diyaa| phira rANIne kahA ki-Aja anugraha kiyaa| taba zrIgautamane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 136 ) mRgAvatIko kahA ki tumhArA jo putra zilAke sadRza hai use dekhane ke liye maiM AyA hu~ / rANI bolI ki-he bhagavan ! usa putrako to koi na dekhe usa prakAra hamane dharatIke bhItara gupta rakkhA hai, so Apako kaise mAlUma huA ? zrIgautama bole ki hamAre svAmI zrImahAvIra sarvajJa haiM, unake kahanese vidita huA / taba rANIne kahA ki-he bhagavan ! kSaNa bhara Thahariye, bhojanake samaya vastrAbharaNako choDa kara choTI gADImeM AhAra DAla kara guhAmeM maiM jAuMgI, taba Apako bhI saMga le jA kara dikhaauNgii| tatpazcAt rANI gADI le kara zrIgautama svAmIke sAtha guphAmeM gai / vahAM gautama svAmise kahA ki-he bhagavan ! yahAM ugra durgaMdha hai, ataH muhapattise mukha nAka bAMdha kara bhItara Aiye / vahAM jA kara guphAkA dvAra kholA taba vahAM para aisI durgaMdha Ane lagI ki khAyA huA anna bhI bAhara nikala jAve / rANIne darI bichA kara va usake Upara AhAra rakha kara loDhAko Upara le aaii| usane AhAra saMjJAse romake dvArA AhAra lenA zuru kiyA, zIghrahI vaha AhAra rAdha ho kara nikalane lgaa| aisA duHkha dekha kara rANIko vaMdana karAke zrIgautamasvAmI zrImahAvIrake pAsa lauTa Aye aura kahane lage ki-jaisA duHkha Apane kahA, vaisAhI maiMne dekhA, ataH aba kahiye ki usane aisA kaunasA baDA pApa kiyA hogA ki jisase vaha utanA duHkhI ho rahA hai ? prabhu kahane lage ki-he gautama ! zatadvAra nagarameM dhanapati rAjAko vijayavarddhana nAmaka maMtrI thA, usako Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (937) pAMcaso gAMva mile, jisakI samhAlake liye eka rAThoDako . adhikArI karake bhejaa| vaha rAThoDa raudra pariNAmI, kSudra buddhi va mahA pApakarmI thA, vaha pAMcaso gAMvakI ciMtA karatA adhika kara letA, naye kara baiThAtA, logoMke zira kuDe kalaMka caDhA kara va anyAya karake unheM daMDita karatA usane logoMko nidravya kiye / kamatI jyAdA bAta karake logoMko pITatA, bAMdha kara prahAra kare, satAve, isa prakAra pApa karma karatA rahA, jisase isI bhavame usako kAsa, zvAsa, jvara, dAha, kukhazUla, bhagaMdara, harasa, ajIrNa, cakSuvedanA, karNavedanA, puMThazUla, khasa (pAmA), kuSTi, jalodara, vega aura vAyu ye solaha mahAroga utpanna huye jinake dvArA ati upadravako prApta hokara Arta raudra dhyAna dhara kara mRtyu pA kara pahalI narakameM gyaa| vahAM chedana, bhedana, tApa tADanAdi aneka kaSTa sahana kiye| phira vahAMse nikalakara vijayarAjAkA putra huA hai| aura vaha napuMsaka, duHkhI, ati vedanAse pIDita hai / usane pApake udayase eka bhavameM atyaMta duHkhakA anubhava kiyA hai|" __aba 44 vIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiN| jo satto viyANatto moAvei baMdhaNAu maraNAu / kAruNNapuNNahiyao No asuhA veyaNA tassa // 58 // ____ arthAt-jo puruSa pIDA yukta aise jIvoMko sAMkala baMdhana rUpa vedanAse va mRtyuse mukta karAtA hai Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 138 ) jisakA hRdaya dayAse pUrNa hai usa puruSako bhavAMtara meM koibhI asuhAmaNI aisI vedanA nahIM hotI ( 58 ). jisa prakAra supratiSThita nagara meM caMdana nAmaka seTha. mithvAtvI thA, pazcAt vaha dRDha pratijJAvaMta zrAvaka huA, usakA putra jinadatta thA, vaha sabako abhISTa vallabha huA / aura atyaMta sukhI huA / usa caMdana seTha aura jinadattakI kathA kahate haiM " supratiSThita nagarameM caMdana nAmaka vyavahAriyA rahatA thA vaha mithyAtvI thA paraMtu pariNAmase bhadraka thA / usakI vAhiNI nAmaka strI thI / ekadA zAnta, dAnta guNoMke dhAraka, dharmavanta, kriyAvaMta aise do sAdhu usake gharako Aye / vahAM prAzuka upAzraya jAna ve seThakI AjJA lekara usameM rhe| una sAdhuoMkI saMgatise seTha tathA usakI strIne jainadharma pAkara vrata - pratyAkhyAna - niyama liye | tathA sAdhuke saMsargase seThakI gotradevIbhI samyakadRSTi vAlI huI / aba vaha sAdhu vihAra karake anyatra gaye / seTha apanI strI sahita pahale vratakA ArAdhana karane lagA, parantu gRhastharUpa vRkSakA phala jo putra, vaha seThako nahIM thA jisase seTha seThAnI donoM ciMtAtura rahate the / putrake liye kuladevIkI ArAdhanA karane ke liye kaMku, kapUra, caMdana aura puSpake dvArA kuladevIko pUje, bhUmipara zayana karatA, tapasyA karatA / isa prakAra karate hue kuladevI prasanna hui | pratyakSa Akara kahane lagI ki he seTha ! jo tU - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (139) yAce vaha maiM tujhe duuN| taba seThane putrakI yAcanA kii| gotradevIne ciMtana kiyA ki prathama to isa seThane sAdhuke samIpa pahalA vrata aMgIkAra kiyA hai usakA vaha yathArtha pAlana karatA hai yA nahIM ? dharma meM dRDha hai yA nahIM ? jisakI parIkSA karuM / aisA manameM vicAra karake devI kahane lagI ki-he seTha! tU yadi jInekI icchA karatA hai to eka jIvako mAra kara mujhe balidAna de, to maiM tereko putra duuNgii| aura tU aisA na karegA to strI bharatAra donoMkA kuzala nahIM hai| yaha zravaNa kara seThane kahA ki-tU yaha kyA kaha rahI hai ? kyoMki jo acchA AdamI hai vaha kiye hue niyamakA bhaMga kadApi nahIM karatA, aura maiMne to prANAtipAtakA niyama liyA hai| ataH putrake vinA kAma cala jAyagA, parantu niyamakA khaMDana maiM nahIM kruuNgaa| yaha suna kara devI kopa karake seThakI strIkI coTI pakaDa kara use talavArase mArane lgii| strI bhI rudana karatI hui kahane lagI ki-are devi ! merI rakSA karo! rakSA karo!! to bhI devIne usa strIkA mastaka kATa ddaalaa| punaH seThako bhI kahane lagI ki-tereko bhI isI prakAra kATa ddaaluuNgii| phira kahA ki-are duSTa ! durbuddhi ! apane kulakramAgata jIvaghAta karanekI va bali denekI jo prathA calI AtI hai usakA tUne niyama kyoMkara liyA ? ataH aba putrakI bAta dUra rahI, parantu tere jIvanakAbhI saMdeha hai, isa vAste haTha-kadAgrahako chor3a aura mujhe balidAna de! aise devIke kaTu vacana sune, tathApi seTha kSubhita nahIM huaa| aura devIke prati kahane lagA ki-maranA to eka daphe haihI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (140) ataeva pIche maranA isakI apekSA pahalehI mAra DAla, parantu maiM nirdayI ho kara jIvaghAta na karUMgA / aisI seThakI dRDhatA dekhakara devI harSita huI aura seThako, usakI strIko jIvita dikhAkara kahane lagI ki-he seThajI! tereko dhanya hai, tU mahA sAhasika aura puNyavaMta hai| terA pahalA brata zuddha hai yA nahIM, usakI maiMne parIkSA kii| aisA karate hue terA jo aparAdha huA hai usakI tU kSamA kara, tU merA saccA svadharmI bhAi hai, ataH meM tere para upakAra karUMgI / tU zrIjinezvarakI bhakti kara, ki jisase tereko yogya putrakI prApti ho / usakA jinadatta nAma rkhmaa| aisA kaha kara gotradevI adRzya ho gi| kucha dina vyatIta honeke bAda seThakI khIne putrako janma diyA / jisakI vadhAi milI, jisase seThane baDA mahotsava karake usakA jinadatta aisA nAma rakkhA / zAlAmeM paDhakara sarva kalAoMko sIkhA / dharmameM niSNAta huaa| yauvanavaya meM baDe kulakI yogya kanyAke sAtha zAdI hui / vaha jinadatta pitAko vallabha hai, nIrogI hai, nityaprati devapUjA karatA hai| ekadA vanameM jJAnI guru padhAre, seThane putra sahita unake pAsa jAkara vaMdanA kii| dharmopadeza zravaNa kara caMdana seThane pRcchA kI ki-he bhagavan / merA jinadatta putra nIrogI, mahAsukhI aura sarvakA prItibhAjana kisa karmake yogase huA hai ? so kahiye / taba guru bole kimaiM jo kahu vaha sAvadhAna ho kara suno / isI nagarameM dharaNA nAmaka vaNika rahatA thA, usake vahAM jinadattakA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 141 ) jIva 'sAdhAraNa' isa nAmakA putra thA / ve pitA putra donoM dayAvaMta the, usameM sAdhAraNa to niSpApa vyavasAya karatA thA / mRga, chAga, tittara, cIDiyAM Adiko baMdhanamukta karAtA / baMdhIvAna janokoM apane gharakA dravya de kara chuDAtA thA, marate hue prANIko chuDAtA thA / devaguru dharmake saMsargameM dharmaraMgameM bhIMjA huA rahatA thA, zrIzatrujaya tIrthakI usane yAtrA kii| Ayu pUrNa karake devalo - kameM vaha devatA huA / jinameM dharaNAkA jIva to tuma ho aura sAdhAraNakA jIva tumhAre vahAM jinadatta putra huA hai vaha hai / mahA dhanavaMta, nIrogI va sukhI huA, yaha sarva pUrva puNyakA prabhAva jAnanA / aise guruke mukhakI bAnI zravaNa kara donoMko jAtismaraNa jJAna utpanna huA / pUrvake bhava dekhe / vairAgya utpanna huA, taba dIkSA leneko tatpara hue| gurune kahA ki - aba tumhArA AyuSya bahuta bAkI hai, aura bhogAvalI karma bhI bahuta hai, isaliye tuma savizeSa zrAvakadharma karo / yaha suna kara pitA putra donoM guruko vaMdanA karake gharako Aye / aneka prakArake puNya kiye, sukRta kiye, dAna diye aura vrata le kara donoM devalokameM devatA hue| vahAMse cava kara manuSya janma pA kara mokSameM jAyaMge / aba peMtAlIsavIM pRcchAkA uttara eka mAthAke dvArA kahate haiM / jayA mohodao to annANaM khu mahAbhayaM / komale viyaNijjaM tu tathA egiMdiyattaNaM // 59 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (142) bhAvArtha:-jaba jIvako tIvra mohakA udaya tathA ajJAna yAni samyagjJAnakA abhAva hotA hai, taba vaha paMciMdriya jIva ho, to bhI usako jisameM mahAbhaya hai aisA, tathA tuccha, asAra aura vedanIyarUpa aisA ekeMdriyatva prApta hotA hai / yaha nizcaya jAna lenA / jisa prakAra mahIsAra nagarameM mohaka nAmaka dhanavaMta thA, vaha atyaMta kRpaNa ho kara lakSmI va kuTuMba para bahuta mUrchA rakhatA thA / mRtyu pA kara vaha pakeMdriyameM utpanna huA / dIrghakAla paryaMta vaha saMsArameM ruulegaa| yahAM mohaka gRhasthakI kathA kahate haiM: mahIsAra nagarameM mohaka nAmaka koi gRhastha rahatA thA / usakI strIkA nAma mohinI thA / isake pitAkI upArjita lakSmI bahuta thI / lakSmIkA moha * apAra thA / rAtridivasa sAvadhAna rahatA thA ki-zAyada merA dhana koi le jAya ? aisI ciMtA karatA huA gupta rItyA jamInake aMdara nidhAna rakkhA / phira vahAMse uThA kara dUsare sthAnameM saMcaya kiyaa| isa prakAra lakSmIko rakhaneke liye aneka upAya karatA, rAtriko sotA bhI nhiiN| ati kRpaNa ho kara sArA dina dhanake liye ciMtA hI kiyA karatA peTapUrNa bhojana bhI letA nahIM / moTe va gaMde kapaDe 'phntaa| kisIko dAna bhI nahIM detA, kisIko dhana dhIratA bhI nahIM / lobhake vaza riztedArako va guNavaMtako bhI na pichaantaa| ___aba seThakI strI mohinIko putra huaa| usakA lakSaNa aisA nAma diyA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aba vaha putra pitAse viparIta guNavAlA huA / jagat meM kahAvata hai ki "jaisA bApa vaisA beTA hotA hai"| yaha bAta satya hai, tathApi isa jagaha to pitA nirvivekI aura kRpaNa hone para bhI putra vivekI aura udAra huaa| sAta kSetra meM dhanakA savyaya karatA, yaha dekha kara usakA pitA bahuta duHkha pA kara duHkhI hone lagA aura kahane lagA ki-he vatsa / dhana kucha phokaTa nahIM milatA hai / yaha to mahA duHkhase upArjana kiyA huA hai / yaha zravaNa kara putra kahane lagA ki-he pitAjI ! dhana puSkala hai tuma ciMtA mata kro| taba pitAne kahA ki-he vatsa ! pAnIse bharA huA sarovara bhI pazuoMke pI jAnese sUka jAtA hai / taba putrane kahA-jaba taka apanA puNya prabala hai, taba taka kadApi dhana khUTegA nahI / uktaM caH jai suputa to dhana kA saMce, jo kuputa to dhana kA saMce / acala riddhi to dhana kA saMce, jo cala riddhi to dhana kA saMce // 1 // lacchI sahAva cavalA tattha cavalaM ca rAyasammANaM / jIvovi tattha cavalo uvayAravilaMbaNA kIsa // 2 // ataH jisa prakAra kRekA pAnI, upavanake puSpa, aura gaukA dUdha lete hue bahuta hotA hai vaise hI dAna dete hue lakSmI vRddhiMgata hotI hai / ityAdi putrane samajhAyA, tathApi seTha dhanakA moha choDatA nahIM aura manameM yaha socatA rahA ki-yaha merA putra mUrkha hai / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (144 ) ekadA kamare meMse cora loka dhana le gaye / yaha suna kara seThako mUrchA A gai, vaha rone lagA, jimaneko bhI baiThA nhiiN| taba putrane kahA ki-yaha lakSmI alAra aura capala hai, ataeva tuma bhojana krlo| isa prakAra bahuta samajhA kara bhojana kraayaa| dUsarI sAla meM seThakI strI mohinI mara gai / taba seTha, strIke mohavaza jisa prakAra vajrake prahArase manuSya huHkhI hotA hai. isI prakAra atyaMta duHkhI huA / usake guNoMko yAda kara karake rudana kiyA karatA, jimatA bhI nhiiN| isa duHkhase seTha mara gayA; parantu putra sujJa thA, saMsArakA svarUpa jAna kara zoka nahIM karatA aura vicAra karatA ki-mere pitAkI mRtyu mohake kAraNase hui hai, ataH jo moha hai vaha binA viSa mRtyu hai| yaha moha tridoSake binA sannipAta hai, yahi moha na ho to jIva sarvadA sukhI hI hotA hai / phira viveka jo hai vaha vinA sUrya ke prakAza hai, dIpakake vinA ujAlA hai, ratnake binA kAMti hai, puSpake vinA phala hai, ataH viveka baDI bAta hai, / aisA vicAra rakhatA huA vivekI ho kara dharma karane lgaa| ekadA usa nagarameM zrutakevalI padhAre, unako vaMdanA karake lakSaNane pRcchA kI ki-mahArAja! mere pitA mara kara kahAM gaye hoMge ? guru bole ki-he vatta! terA pitA dhana kuTumbakA moha karake ajJAnake vaza ekendriya pRthvIkAyameM utpanna huA hai| phira bhI apakAya, teukAya, vAukAya aura vanaspati kAyameM bahuta saMsAra bhramaNa karegA / yaha bAta suna kara vairAgya pA kara lakSaNane dIkSA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 145 ) kI / dIkSA bhalI bhAMti ArAdha kara svargAdika sukhoMko prApta kiye / "" aba cheMtAlIsavIM aura seMtAlIsava pRcchAkA uttara kahate haiM / na ya dhammo na ya jIvo na ya paralogutti na ya koi / risipi no mannai mUDho tassa thiro hoi saMsAro // 60 // dhammavi atthi loe atthi adhammovi atthi savvannU / risiNovi atthi loe jo mannai soppa saMsArI // 61 // I arthAt-dharma nahIM hai, jIva hai, koI RSIzvara nahIM hai, isa mAnatA hai usake liye saMsAra nikaTa nahIM hotA (60) nahIM hai, paraloka nahIM prakAra jo nAstika puruSa atyaMta bar3hatA hai mokSa tathA lokameM dharma hai, adharma bhI hai, sarvajJa bhI hai, aura lokameM RSi bhI hai, isa prakAra jo jIva mAne vaha jIva bahula saMsArI nahIM hotA, alpa saMsArI ho kara zIghra mokSameM jAtA hai ( 61 ) jisa prakAra rAjagRhI nagarI meM eka paMDitake pAsa zUra dUsarA vIra nAvaka do ziSyoMne zikSA pAI / unameM se zUra to dharmamArgakA utthApana karane se yahAM bhI duHkhI huA / aura phira bhI saMsAra meM bhramaNa kregaa| kusaMgati ke kAraNase nAstikavAdI huA, aura vIra to sadgurukI saMgatise jAnakAra huA / dharmamArgako sthApita karatA huA, vahIM 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (146) mahattva pA kara svalpa kAlameM mokSa pAvegA / unakI kathA isa pralArakI haiN| " rAjagRhI nagarI meM eka zUra va dUsarA vIra, ye do gRhastha rahate the / ve donoM zakhsa choTI vayameM ekahI guruke pAsa paDhe, paraMtu pIchese zUrako nAstika logoMkI saMgati huI / manuSya apane samAna saMgativAle manuSyake milanese AnaMda pAtA. hai / jisase duHsaMgase baDAkadAgrahI huA, vaha uddhata ho kara dharmakA utthApana karane lagA, apanI buddhimattAke Age dUsaroMko tRNavat samajhane lagA, loga sukhake arthakI bAta kaheM to usebhI mAnatA nhiiN| ekadaphe cAra jJAnake dhAraka sudatta nAmaka guru padhAre, unako dharmArthI loga aura vIra Adi sarva vaMdana karaneko gaye, aura zUra mahA ahaMkArI ho kara gurukA mAhAtmya suna kara manameM IrSyA karatA huA vahAM AyA / guruko kahane lagA ki tuma logoMko? phijula kyoM phusalAte ho ? yadi tumhAremeM zakti hove, to mere sAtha vAda kro| yaha suna kara gurujIkA eka ziSya use kahane lagA ki'are mUrkha ! sarvajJake samAna mere guruke sAtha tU vAda kaise kara sakegA ? maiMhI tere ahaMkArako naSTa kara duuNgaa| aura tereko uttara dUMgA; paraMtu sabhA, sabhApati, vAdI, aura prativAdI, ina cAroMse yukta caturaMga vAda kahA jAtA hai, ataH aisA caturaMga vAda hove to maiM karUM / ' zUrane bhI maMjUra kiyA / phira dUsare dina prAtaHkAlameM caturaMgakA sthApana honese vAda karanA prAraMbha kiyA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 147) zurane kahA ' zarIra meM jIva aisI koI cIja nahIM hai, aura jIva nahIM hai to dharma bhI nahIM hai, dharma nahIM to paraloka bhI nhiiN| jisa prakAra gAMvake vinA sIma nahIM, strI vinA putra nahIM, usI prakAra jAna lenA / ataH pRthvI, pANI, AkAza, agni aura vAyu ina pAMca mahAbhUtoMke saMyogase AtmA hotA hai / jisa prakAra dhAvaDI, mahuDe, guDa aura pAnIse madazakti utpanna hotI hai vaisehI jAna lenaa| AkAzakusumavat ora kucha bhI nahIM hai| to phira jIva kahAM hai ki jisako sukhI banAnekI vAMchA kI jAve ? vartamAna kAlake hastagata sukhako choDa kara saMdehayukta bhaviSyat kAlake sukhakI vAMchA kauna kare ? tathA sukha duHkha sarva karmake yogase hote haiM, yaha bAta bhI ayukta hai| kyoMki eka pASANa nitya caMdana va puSyake dvArA pUjA jAtA hai aura eka pASANake Upara nitya viSThA DAlI jAtI hai aba kahie ki pASANane kaunasA acchA yA burA karma kiyA hai ? isI prakAra prANImAtrake liye bhI sukha duHkhakA kAraNa kucha bhI nahIM hai / tapa japa kaSTa kriyA jo kucha kiye jAte haiM ve saba klezarUpa vyarthahI samajhane caahie'| aba ziSya ukta bAtakA uttara detA hai| 'he zUra ! tU jo kahatA hai ki jIva nahIM hai to maiM pUchatA hUM ki meM sukhI huM, maiM duHkhI huM, ina bAtoMkA jAnakAra kauna hai ? caMdana lagAnese jaise AnaMda hotA hai aura kaMTaka laganese duHkha hotA hai aura usakA jAnanevAlA to jIvahI hai, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 138 ) yaha bAta to pratyakSa dekhI jAtI hai / yadi tere kathanAnusAra jIvahI nahIM hai to pitA pramukha vaDiloMke nAma kahanA bhI tere liye vyartha hai / tathA kopa, prasAda, zoka, kSudhA, tRSA, tRpta pIDita Adi bAtoMko anumAnase jAnate haiM ataeva jIva hai / phira tUne kahA ki paMca mahAbhUta haiM vahI AtmA hai yaha bhI asatya hai, kyoMki pAMca bhUta to jaDa haiM, ataH jo jaDa haiM ve caitanya kase ho sakate haiM ? vAluko pIlanese usameMse tela nahIM nikala sakatA tathA tUne jo zubhAzubha karma kucha bhI nahIM haiM isa bAta ke Upara pASANakA dRSTAMta diyA vaha bhI ayukta hai / kyoMki eka sukhI eka duHkhI eka cAkara eka ThAkara // ityAdi acche bure jo dvaMda haiM ve saba karmake yogase hI haiM ataeva tapa saMyamarUpa dharma saphala hai, niSphala nahIM / dharma ke phala yahAM hI dekhe jAte haiM isa vAste dharma bhI hai paraloka bhI hai aura sarvajJa bhI hai / unake kahe hue zAstrake yogase caMdra, sUrya grahaNa pramukhako jAna sakate haiM ataH tU kadAgraha choDa / " ityAdi aneka uttara pratyuttara de kara zUrako niruttara kiyaa| taba rAjAne ziSyakI prazaMsA kI aura zUrako rAjAne kahA ki 'he pApI ! tU pitAko bhI nahIM mAnatA hai aura sabako utthApatA hai, aisA kaha kara rAjAne roSa lA kara zUrako pakaDA / usako ziSyane chuDAyA / taba rAjA phira kahane lagA ki dekho isa ziSyameM dayAkA guNa kaisA hai ? yaha nirIha hai, saccA sadAcAra kahatA hai / aisA kaha kara zUrako apane nagara meMse Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 149) nikAla diyA aura dUsarA jo vIra thA vaha to sanmAgaMmeM calatA huA, dharmakI sthApanA karatA huA tathA puNya hai, pApa hai, vItarAga deva haiM, susAdhu guru haiM ityAdi kahatA thA / use rAjAne sammAnita kiyaa| mara kara vaha devatA hogaa| aMtameM mokSa sukhako prApta karegA / aura zUra nAstikavAdI ho kara saMsAramaM bahuta kAlaparyaMta bhramaNa kregaa|" aba uDatAlIsavIM pRcchAkA uttara eka gAthAke dvArA kahate haiHjo nimmalanANacarittadaMsaNehiM vibhUsiasarIro / so saMsAraM tari siddhipuraM pAvae puriso // 62 // ___ arthAt-jo puruSa nirmala jJAna, cAritra aura darzanake dvArA vibhUSita zarIravAlA hotA hai vaha puruSa saMsAra samudrakA pAra pA kara mokSa sukha pAvegA (62) jisa prakAra abhayakumAra jJAnAdikakA ArAdhana karake mokSa sukha pAyeMge / usakI kathA isa prakAra hai: __ "magadha dezameM zreNika rAjA rAjya karatA thaa| usakA putra evaM pradhAna abhayakumAra thA / vaha cAra buddhikA nidhAna thA, apane pitAke rAjyako vRddhiMgata karatA thaa| use rAjA rAjya dene lagA, parantu usane pApake bhayase rAjyakA svIkAra nahIM kiyA / ___ ekadA zrIvIraprabhu A kara samosare / unako abhayakumArane vaMdanA karake pUchA ki-he svAmin ! aMtima rAjarSi kauna hogA ? prabhune kahA udAyina rAjA hogaa| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 150 ) aba, zreNika rAjyako choDa kara dIkSA nahIM letA thA jisase abhayakumAra socane lagA ki yadi maiM mere pitAke Agrahase rAjya laMgA to merese bhI dIkSA nahIM lI jA sakegI, ataH mereko rAjya se koI matalaba nahIM hai, magara mere pitAne merese jo yaha vacana liyA haiM ki merI AjJA ke binA anyatra kahIM na jAnA / usakA kyA upAya karanA usakI cintA abhayakumAra karane lagA / isa arse meM mAgha mahIne ke kisI dinako saMdhyA ke samaya celaNA rANIne sarovara ke taTa para eka sAdhuko kAusagga dhyAnameM rahA huA dekhA / taba rANI vicAra karane lagI ki yaha RSi rAtri ke samaya ThaMDI kaise sahana karegA ? isI vicAra meM ghara A kara rAtriko zayyAmeM sogaI / vahAM apanA hAtha khullA ( soDake bAhara ) raha gayA, aura jAgRta ho kara dekhA to hAtha ThaMDA lagA, usa samaya sAdhu yAda A gayA / aba zreNika rAjA socane lagA ki merA aMteura mujhe anukUla nahIM hai / zeSa rAtriko abhayakumArane Akara juhAra kiyA, use zreNikane kahA ki aMteurako jalA do / aisA kaha kara svayaM rAjA zrIvIra bhagavaMtako pUchane ke liye gayA / pIchese abhayakumArane vicAra kiyA ki aMteura meM to celaNAdika mahAsatiyAM haiM, ataH Aga lagAnA ucita nahIM / aisA vicAra kara eka purANI hastIzAlAko Aga lagA kara abhayakumAra zrIvIraprabhuke samosaraNa prati calA / vahAM zreNikane zrIvIra prabhuko pUchA ki merI bI celaNA satI hai kiMvA asatI ? prabhune Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahA ki-ceDA mahArAjAkI sAtoM putrIyAM satI haiN| yaha zravaNa kara zreNika vApisa lauTA, gAMvameM Aga jalatI huI dekhii| rAste meM abhayakumAra milA, use rAjAne pUchA ki aMteurako Aga lagAI ? abhayakumArane kahA ki-hA svAmI ! Aga lagAI / taba zreNikane kopa karake kahA ki-tU kyoM na jala gayA ? aba tU merese dUra jaa| taba abhayakumArane kahA ki-maiM ApakA yahI Adeza cAhatA thA / zItala AgameM praviSTa ho kara maiM kAryasAdhana kruuNgaa| aisA kaha kara samosaraNameM jA kara zrIvIraprabhuke pAsa dIkSA lI / rAjA zreNika phira samosaraNa prati calA / zreNikake Aneke pahale hI abhayakumAra dIkSA le kara sAdhusamudAyameM jA kara baiThe the| unake pAsa jA kara rAjAne vaMdanA kI, aparAdhakI kSamA yaacii| abhayakumAra jJAna, darzana, cAritra, tapa pAla kara sarvArthasiddha vimAnameM pahuMce / ekAvatArI ho kara mokSameM jaayeNge|" isa prakAra 48 pRcchAke uttara paramezvarane kahe / jaM goyameNa puDhe taM kahiyaM jiNavareNa viireg| bhavA bhAvei sayA dhammAdhammaphalaM payarDa // 63 // aDayAlIsA puccho tarehiM gAhANa hoi causahI / saMkheveNe bhaNiyA goyamapucchA mahatthAvi // 64 // arthAt-jo kucha puNyapAeke phala zrIgautamasvAmIne pUche, unake uttara zrImahAvIra svAmIne diye| vaha he Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 152 ) bhavyajano ! tuma bhAvase sadaiva dharma adharmake phalako prakaTa vicAro, dharma ArAdho (63) aba isa zAstrameM prabhotta. rakI gAthAkI saMkhyA kahate haiM / 48 praznottaroMkI 64 gAthAeM huii| aisA zrIgautamapRcchA rUpa jo graMtha yadyapi vaha mahA artha rUpa hai tathApi yahAM saMkSepase kahA (64) (r)(r)(r)(r)(r)(r)(r) @ gautamapRcchA samAptA / 0933332993 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ONA sarasvatI graMthamAlA ke sthAyI grAhaka nahIM hue haiM to kahanA hogAkiApa apUrva avasara kho rahe haiN| pratyeka pustakakI bhASA sarala aura sabake samajhane yogya hotI hai| abataka nimnalikhita pustakeM prakAzita ho cukI haiM: 1 viveka vilAsa, AcAraH paramo dharmaH kA par3hAne vAlI apUrva pustaka hai / mUlya 2 // 2 rASTrabhASA-hindI, hindI bhASA ke virodhiyoM kI dalIloM kA mu~ha tor3a uttara diyA gayA hai / mUlya / 3 sudhAra, sudhArake prathama aMga samAja sudhAra para svatantra rUpase likhI gaI hindI meM yaha sabase pahalI pustaka hai / muu.|| 4 kinnarI, yaha eka khelane yogya nATaka hai| mUlya 2 5 kalyANI, yaha eka sAmAjika upanyAsa hai| upanyAsa paThanIya hai / mUlya 2 // 6 baikiMga aura karansI, vyApAra viSayaka eka mahatva pUrNa graMtha hai| mUlya 4 7 striyA kI svatantratA, mUlya 1 eka paise ke posTakArDa dvArA sthAyI grAhaka banane kI sUcanA de dene se graMthamAlA ke saba graMtha unakI sevA meM pauna mUlya meM bheja die jAeMge aura Age bhI saba graMtha unheM tIna cauthAI mUlya meM mileMge / patA: mainejara, sarasvatI graMthamAlA-belanagaMja, AgarA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhitya kA zrRMgAra! jAgRti kA dvAra!! rASTrIyatA kA aprakaTa dharmAbhyudaya rotta___ sacitra mAsika patra / yadi Apa ko hindI sAhitya ke khyAta nAmA lekhakoM ke lekhoM tathA pratibhAzAlI kaviyoM kI manomugdha kArI kavitAyeM par3hane kA bhAva hai, yadi Apako ghara baiThe udyoga tathA vyApAra, zikSA, vijJAna, sAhitya, samAja aura dharma sambandhI jAgRti kA hAla jAnanA hai to dhamAbhyudaya ke grAhaka bana jAiye / isakA Aloka-vicAra laharI, madhukara, vizvavArtA, aura mahilA mandira, kauna nahIM par3hanA cAhegA / pratyeka aMkameM bhAva pUrNa citra hote haiM / grAhaka banane ke lie zIghratA kIjiye, vArSika mUlya kevala 3) ru. hai| mainejara-dharmAbhyudaya, belngNj-aagraa| sarasvatI priMTiMga presa, belanagaMja-AgarA / hindI, aMgrejI, gujarAtI Adi bhASAoM meM kisI taraha kI pustakeM, samAcAra patra, noTisa, nimatraMNa patra, ciTThI patrI, phoTo, Adi jo kucha bhI chapavAnA ho, usake liye Apa aura kahIM na jAkara yadi hamAre hI presa meM AvaMge to Apako samaya para zuddha aura sundara chapAI dekara saba taraha se santuSTa kareMge / ekavAra anubhava kara dekhiye| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bI thazale alcobito bike Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com