________________
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકા/સંકલના રહેલા યોગીને સાશ્રવ યોગ કહેવો જોઈએ. આમ છતાં તત્ત્વાંગપ્રાપક એવા વ્યવહારનયથી=નિશ્ચયપ્રાપક એવા વ્યવહારનયથી, બારમા, તેરમાં ગુણસ્થાનકવાળા યોગીને અનાશ્રવ યોગ સ્વીકારેલ છે.
વળી સાહાય યોગીને ઘણા જન્મને કરનારો એવો સાશ્રવ યોગ હોય છે અને ચરમશરીરીને બારમા ગુણસ્થાનકની પ્રાપ્તિ પૂર્વે સાશ્રવ યોગ હોવા છતાં બારમા અને તેરમા ગુણસ્થાનકમાં નિશ્ચયપ્રાપક વ્યવહારનયથી અનાશ્રવ યોગ હોય છે. શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગમાર્ગના અધિકારી અનધિકારી બે યોગભેદો:
યોગમાર્ગના સાશ્રવ અને અનાશ્રવ બે યોગભેદો બતાવ્યા પછી શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગમાર્ગના અધિકારી કોણ છે અને શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગમાર્ગના અધિકારી કોણ નથી ? તે બતાવવા દ્વારા યોગના બે ભેદોને બતાવેલ છે. શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગના અધિકારી :
(૧) ગોત્રયોગી અયોગી હોવાને કારણે શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગના અનધિકારી છે અને નિષ્પન્નયોગીને યોગની સિદ્ધિ થયેલી હોવાથી શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગના અનધિકારી છે.
(૨) ગોત્રયોગમાં મલિનતા હોવાને કારણે શાસ્ત્રના ઉપદેશ દ્વારા તેમનામાં યોગમાર્ગ પ્રગટ થતો નથી, માટે તેઓ યોગના અધિકારી છે.
સામર્થ્યયોગવાળા યોગીઓને યોગમાર્ગ પ્રકર્ષથી નિષ્પન્ન થયેલો છે, તેથી સામર્થ્યયોગવાળા યોગીઓને અસંગઅનુષ્ઠાનનો પ્રવાહ સતત વર્તે છે, તેથી શાસ્ત્રવચનના બળથી તેમનામાં કોઈ અતિશયતા આવતી નથી, માટે સામર્થ્યયોગવાળા યોગીઓ શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગના અનધિકારી છે. શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગના અધિકારી :
શાસ્ત્રવચનના ઉપદેશથી જેમને યોગમાર્ગની પ્રાપ્તિ થાય અને પ્રાપ્ત થયેલો યોગમાર્ગ શાસ્ત્રના બળથી ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ પામે એવા યોગીઓ શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગના અધિકારી છે.
કુલયોગી અને પ્રવૃત્તચયોગી શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગના અધિકારી છે. જે જીવો યોગીના કુળમાં જન્મેલા છે એવા દ્રવ્યથી કુલયોગીઓ શાસ્ત્રવચન સાંભળીને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
