________________
૪૪
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૧૩ છે, અન્ય ઉપયોગથી નહિ. વળી કેવલીમાં ક્ષાયિકભાવનું વીર્ય છે, તેથી પોતાનામાં રહેલ અચિંત્ય ક્ષાયિકભાવના વીર્ય વડે ભવોપગ્રાહી કર્મોને આયોજ્યકરણની ક્રિયા વખતે તે રીતે સ્થાપન કરે છે કે જેથી તે સ્થાપન કર્યા પછી ક્રમસર તેના નાશમાં જીવ વ્યાપાર કરી શકે અને તે નાશનો વ્યાપાર તે આયોજ્યકરણ છે. આયોજ્યકરણનું ફળ શૈલેશી અવસ્થા છે.
વળી આયોજ્યકરણથી ઊર્ધ્વમાં શૈલેશીઅવસ્થાકાળભાવી યોગસંન્યાસ નામનો બીજો સામર્થ્યયોગ પ્રગટે છે, એ પ્રમાણે યોગના જાણનારાઓ કહે છે. શૈલેશી અવસ્થામાં યોગસંન્યાસ કેમ છે ? તેમાં ગ્રંથકારશ્રી હેતુ કહે છે –
શૈલેશી અવસ્થામાં યોગોનો સંન્યાસ હોવાને કારણે અયોગ નામના=મન, વચન અને કાયાના યોગોના અભાવ નામના, સર્વસંન્યાસરૂપ સર્વોત્તમ યોગની પ્રાપ્તિ થાય છે અર્થાત્ કર્મબંધનાં સર્વ કારણોના સંન્યાસરૂપ સર્વોત્તમ યોગની પ્રાપ્તિ થાય છે. I૧રા અવતરણિકા:
શ્લોક-૧ની અવતરણિકામાં કહેલ કે યોગના અધ્યાત્માદિ ભેદોને બતાવીને તેના અવાંતર જુદા જુદા ભેદોના પ્રદર્શનથી અધ્યાત્મના વિવેકને ગ્રંથકારશ્રી કહે છે. તેથી એ ફલિત થયેલ કે અધ્યાત્માદિ ભેદોના અવાંતર જુદા જુદા ભેદોનો બોધ કરવામાં આવે તો યોગનો યથાર્થ વિશદ બોધ થાય છે અર્થાત્ યોગનો વિવેક પ્રગટે છે, અને તે વિવેક પ્રગટ કરવા અર્થે અધ્યાત્મના અવાંતર ઈચ્છાયોગ, શાસ્ત્રયોગ અને સામર્થ્યયોગનું સ્વરૂપ અત્યાર સુધી બતાવ્યું. હવે તાત્વિક યોગ મોક્ષયોજનફળવાળો છે અને અતાત્વિક યોગ અનર્થફળવાળો છે, તે બતાવીને શ્રોતાને યોગનો વિવેક કરાવવા અર્થે ગ્રંથકારશ્રી કહે છે – શ્લોક :
तात्त्विकोऽतात्त्विकश्चेति सामान्येन द्विधाप्ययम् । तात्त्विको वास्तवोऽन्यस्तु तदाभासः प्रकीर्तितः ।।१३।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
