________________
૭૪
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૨૨ આગ્રહના અભાવવાળા હોવાને કારણે કોઈપણ દર્શનમાં રહેલા હોય તોપણ યોગમાર્ગને સ્પર્શનારી યુક્તિયુક્ત એવી વાતો અત્યદર્શનની છે એટલા માત્રથી તેના પ્રત્યે દ્વેષ ઉત્પન્ન કરાવે તેવા આગ્રહનો અભાવ હોવાને કારણે, સર્વત્ર યોગમાર્ગને સ્પર્શનારા સર્વ કથનમાં, અષવાળા; અને ધર્મના પ્રભાવને કારણે=ધર્મ સેવવાની વૃત્તિ હોવાને કારણે, પોતાના આચાર પ્રમાણે ગુરુ આદિ પ્રિય છે જેમને તેવા છે; અને ક્લિષ્ટ પાપનો અભાવ હોવાને કારણે પ્રકૃતિથી દયાળુ છે; અને કુશલાનુબંધી ભવ્યપણું હોવાને કારણે-કુશલની પરંપરા પ્રાપ્ત કરે એવી યોગ્યતા હોવાને કારણે, વિનયવાળા છે; અને ગ્રંથિભેદ થયેલો હોવાને કારણે બોધવાળા, અને ચારિત્રનો ભાવ હોવાને કારણે જિતેન્દ્રિય છે. ૨૨ા. ભાવાર્થ:ભાવથી કુલયોગીનું સ્વરૂપ -
(૧) સર્વત્ર અષયુક્ત :- ભાવથી કુલયોગીને કોઈપણ દર્શનની યોગમાર્ગને સ્પર્શનારી યુક્તિયુક્ત વાત સાંભળવા મળે તો તે સાંભળવા પ્રત્યે અભિમુખ થવામાં પ્રતિબંધક એવો સ્વદર્શનનો આગ્રહ હોતો નથી. તેથી ભાવથી કુયોગી સર્વ દર્શનની યોગમાર્ગની યુક્તિયુક્ત વાત સાંભળવા પ્રત્યે અષવાળા હોય છે.
(૨) ગુરુ-દેવ-દ્વિજપ્રિય - ભાવથી કુલયોગી યોગીકુળના ધર્મનું આચરનારા હોવાથી તેઓના ચિત્તમાં વર્તતા ધર્મભાવના પ્રભાવને કારણે પોતાના આચાર પ્રમાણે ગુરુ, દેવ અને વિદ્યાના વ્યાસંગવાળા બ્રાહ્મણો તેમને પ્રિય હોય છે.
(૩) દયાળુ :- ક્લિષ્ટ પાપનો અભાવ હોવાને કારણે ભાવથી કુલયોગી પ્રકૃતિથી દયાળુ હોય છે.
આનાથી એ પ્રાપ્ત થાય કે સંસારની પ્રવૃત્તિ કરાવે અને સંસારમાં પ્રતિકૂળતા વગેરે પ્રાપ્ત થાય તેવી પાપપ્રકૃતિ તેઓને હોઈ શકે, પરંતુ ક્રૂરતા આદિ ભાવો ઉત્પન્ન કરાવે તેવી પાપપ્રકૃતિનો તેઓને અભાવ છે, તેથી તેઓ દયાળુ હોય છે.
(૪) વિનીત :- કુશળની પરંપરા પ્રાપ્ત થાય તેવી યોગ્યતા હોવાને કારણે ભાવથી કુલયોગી સર્વત્ર ઉચિત વિનય કરનારા હોય છે. આથી તેઓના ઉચિત
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
