________________
૯૧
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૨૯ अवलोकनादपि, पावनैः पवित्रैः, तथा तेन प्रकारेण गुणवत्तयेत्यर्थः दर्शनतो योगः= સા , સાધવષ્યવાદ્યો વળ્યુ, (ઉચ્ચતૈ=) ફુગતે ભાર ! ટીકાર્ચ -
મિ ..... (ઉચ્ચત) તે દર્શનથી પણ અવલોકનથી પણ, પાવન પવિત્ર, કલ્યાણથી સંપન્ન પુરુષો સાથે=વિશિષ્ટ પુષ્યવાળા ઉત્તમ પુરુષો સાથે, તે પ્રકારે=ગુણવાનપણારૂપે, દર્શનથી યોગ-સંબંધ, આદ્ય અવંચક= સોગાવંચક, ઈચ્છાય છે=સપુરુષોનો યોગ અવંચક ઈચ્છાય છે. ર૯ ભાવાર્થ -
(૧) યોગાવંચકયોગનું સ્વરૂપ - જે જીવો વિશિષ્ટ પ્રકારના પુણ્યવાળા છે, તે જીવોને ભવથી વિરક્તભાવ થાય છે, તેથી ભવના ઉચ્છેદ અર્થે સંયમ ગ્રહણ કરે છે, ત્યારે નિર્લેપતાનું પરમસુખ અનુભવે છે અને તે વખતે તેઓનું વિશિષ્ટ પુણ્ય પરિપાકમાં વર્તતું હોય છે એવા જીવો કલ્યાણની પરંપરાને પામેલા છે. આવા પ્રકારના ઉત્તમ જીવો આચારથી તો પવિત્ર છે, પરંતુ અવલોકનમાત્રથી પણ પવિત્ર છે અને આવા પવિત્ર જીવોની સાથે ગુણવાનરૂપે દર્શનથી સંબંધ થાય તે આદ્ય યોગાવંચકયોગ છે.
આશય એ છે કે જીવને સંસારમાં અનંતી વખત તીર્થંકરાદિનો યોગ થયો, પરંતુ તેવા ઉત્તમ પુરુષોનો યોગ પણ ગુણને અભિમુખ થવાનું કારણ બન્યો નહિ, તેનું કારણ જીવમાં તેવા પ્રકારની ભાવનલની અધિકતા હતી, જેના કારણે ઉત્તમ પુરુષોમાં વર્તતા ગુણોને ગુણરૂપે જોવાની નિર્મળ પ્રજ્ઞા જીવમાં પ્રગટી ન હતી; પરંતુ જ્યારે જીવમાં ભાવમલ અલ્પ થાય છે ત્યારે જીવ ગુણવાન પુરુષને ગુણવાનરૂપે જુએ છે, અને ગુણવાન પુરુષોના દર્શનથી ગુણવાનના ગુણોને અભિમુખ ભાવવાળો થાય છે. આ પ્રકારે જીવમાં ગુણવાનને જોઈ તેમને અભિમુખ ભાવ થાય છે ત્યારે તે સત્પરુષોનો યોગ જીવને અવંચક થયો કહેવાય.ર૯ll અવતરણિકા :
શ્લોક-૨૯માં યોગાવંચકયોગનું સ્વરૂપ બતાવ્યું. હવે ક્રમ પ્રાપ્ત ક્રિયાવંચકયોગનું સ્વરૂપ બતાવે છે –
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
