________________
યોગવિવેકદ્વાત્રિંશિકા/બ્લોક-૨૪
૭૯
પ્રાપ્ત થયો છે અને ક્રિયાવંચક અને ફલાવંચક્યોગ પ્રાપ્ત થયા નથી, છતાં તે અન્ય અવંચકયોગના લાભવાળા છે=ક્રિયાવંચક અને ફલાવંચકયોગના લાભવાળા છે, તેમ કેમ કહ્યું ? તેમાં ગ્રંથકા૨શ્રી હેતુ કહે છે
तदवन्ध्य
તજ્ઞામવત્ત્વાત્ । તેનું અવંધ્યભવ્યપણું હોવાથી—ક્રિયાયંચક અને લાવંચકનું અવંધ્યયોગ્યપણું હોવાથી, તત્ત્વથી તેઓને=આદ્ય અવંચકયોગવાળાને, તેના લાભવાળાપણું=ક્રિયાöચકયોગતા અને ફલાવંચકયોગના લાભવાળાપણું છે. ।૨૪।।
ભાવાર્થ :
*****
શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગના અધિકારી એવા યોગાવંચક યોગવાળા યોગીનું સ્વરૂપ :
કેટલાક જીવો યોગીના કુળમાં જન્મ્યા નથી અને યોગીઓના આચાર પણ પાળતા નથી, તેથી દ્રવ્યથી કે ભાવથી કુલયોગીનું લક્ષણ તેમનામાં નથી. વળી પ્રવૃત્તચક્રયોગીની જેમ તેઓ યોગમાર્ગમાં પ્રવૃત્ત પણ નથી. તેથી શાસ્ત્રથી ઉપકાર યોગ્ય અધિકારી જીવો કુલયોગી અને પ્રવૃત્તચક્રયોગીને સ્વીકારીએ તો તેવા જીવોનો શાસ્ત્રથી ઉપકારયોગ્ય જીવોમાં સંગ્રહ થાય નહિ. આમ છતાં તેવા જીવોમાંથી કેટલાક જીવોને આઘ અવંચકયોગની પ્રાપ્તિ થયેલી હોય છે, અને અન્ય બે અવંચકયોગના લાભને પ્રાપ્ત ક૨વાની અવંધ્યયોગ્યતાને પણ તેઓ ધારણ કરનારા હોય છે. તેથી આવા જીવોને શાસ્ત્રથી ઉપકાર થઈ શકે તેમ છે. માટે તેમનો સંગ્રહ કરવા માટે અહીં કહ્યું કે આઘ અવંચકયોગની પ્રાપ્તિને કારણે=યોગાવંચકયોગની પ્રાપ્તિને કારણે, તેનાથી અન્યક્રયના લાભવાળા= ક્રિયાવંચક્યોગના અને ફલાવંચકયોગના લાભવાળા અવંચકયોગીઓ યોગપ્રયોગના અધિકારી છે.
આનાથી એ પ્રાપ્ત થાય કે કુલયોગી અને પ્રવૃત્તચક્રયોગી તો આદ્ય અવંચકયોગવાળા છે અને અન્ય બે અવંચકયોગ=ક્રિયાપંચકયોગ અને ફલાવંચકયોગને પ્રાપ્ત કરે તેવા પણ છે; કેટલાક અન્ય વળી ક્રિયાવંચકયોગ અને ફલાવંચકયોગને પણ પામેલા છે; પરંતુ તે બંનેથી અન્ય એવા ચિલાતીપુત્ર આદિ જેવા કેટલાક જીવો યોગીકુળમાં જન્મ્યા પણ નથી અને યોગીના આચારો પાળતા પણ નથી; આમ છતાં ગુણવાન યોગીને જોઈને કર્મની લઘુતાને કા૨ણે ગુણવાન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
