________________
૬૨
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૧૮ પામેલા છે અને તેઓને જો નિરુપક્રમ કર્મ ન હોય તો ઉત્તર ઉત્તરના યોગને પ્રાપ્ત કરીને તે જ ભવમાં અનાશ્રવ યોગને પ્રાપ્ત કરીને ક્ષપકશ્રેણિ પ્રાપ્ત કરે છે, તે ભવમાં મોક્ષમાં જાય છે.
જે યોગીને અવશ્ય વેદનીય એવું નિરુપક્રમ કર્મ વિદ્યમાન છે, તેથી ઉત્તરઉત્તરના યોગની વૃદ્ધિ કરીને તે ભવમાં મોક્ષમાં જતા નથી, તેઓ સાપાયયોગી છે, અને તેવા યોગીનો સાશ્રવયોગ તે ભવમાં અનાશ્રવયોગનું કારણ બનતો નથી. તેથી તેઓ આ ભવમાં ચારિત્રને પાળીને અવશ્ય દેવભવાદિને પામે છે, અને જ્યાં સુધી નિરુપક્રમ કર્મ ભોગવાઈને પૂરું ન થાય ત્યાં સુધી દેવ-મનુષ્યાદિ ઘણા ભવોને કરનારો સાશ્રવયોગ તે યોગીમાં વર્તે છે, તેથી જ્યારે તે સાશ્રવયોગી તે કર્મોને ભોગવીને અનાશ્રવયોગ પ્રાપ્ત કરશે ત્યારે ક્ષપકશ્રેણિને પ્રાપ્ત કરીને તે ભવમાં મોક્ષે જશે.
જે યોગીને નિરુપક્રમ કર્મ નથી અને દેશવિરતિ ગુણસ્થાનકને પામેલા છે, તેથી અધ્યાત્માદિ યોગો તેમનામાં પ્રગટેલ છે, તેવા યોગી દેશવિરતિના પાલન દ્વારા શક્તિનો સંચય થશે ત્યારે તે ભવમાં અવશ્ય ચારિત્ર ગ્રહણ કરશે, અને ચારિત્રની પ્રાપ્તિ પછી પણ નિરુપક્રમ કર્મ નહિ હોવાને કારણે તે યોગી ઉત્તર-ઉત્તરના સંયમસ્થાનના પ્રતિબંધક સોપક્રમ કર્મને અવશ્ય તોડીને અનાશ્રવ યોગને પ્રાપ્ત કરીને ક્ષપકશ્રેણિ માંડશે, અને મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરશે.
વળી જે યોગીને પાંચમું આદિ ગુણસ્થાનક ભાવથી પ્રાપ્ત થયું છે, છતાં સોપક્રમ ચારિત્રમોહનીય કર્મ નથી, પરંતુ નિરુપક્રમ ચારિત્રમોહનીય કર્મ છે, તે યોગીનો સાશ્રવયોગ ઘણા જન્મને કરનારો છે, અને તેવા યોગીઓ જો યોગમાર્ગથી પાત ન પામે તો દેવ-મનુષ્યાદિ કેટલાક ભવો કરીને મોક્ષમાં જાય, અને માર્ગથી ભ્રષ્ટ થાય તો ઘણા કાળ પછી પણ ફરી માર્ગ પ્રાપ્ત કરીને મોક્ષમાં જાય.
એક જન્મવાળો અનાશ્રવયોગ છે તે યોગીની પાછળની ભૂમિકામાં છે, છતાં તે યોગી જ્યારે આદ્યભૂમિકામાં છે, ત્યારે તો તેને પણ સાશ્રવયોગ છે અને તે યોગી અનાશ્રવયોગને પામીને તે જ જન્મમાં મોક્ષમાં જાય છે અને તેવા યોગીનો પૂર્વનો સાશ્રવયોગ ગ્રહણ કરીને બહુજન્મવાળો સાશ્રવયોગ છે, તેનો અર્થ શ્લોકનો કરવાનો નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
