________________
૨૬
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૮ ટીકાર્ય :
ચથી ..... મન્નત્વનું છે. જે પ્રમાણે અરુણોદય ત્રિથી અને દિવસથી પણ પૃથફ છે અથવા નથી=અથવા પૃથ નથી, કિંતુ અહીં-અરુણોદયમાં એકરૂપપણું=રાત્રિરૂપ કે દિવસરૂપ એકરૂપપણું, વિવેચન કરવું શક્ય નથી; કેમ કે પૂર્વવરૂપ અને અપરત્વરૂપ અવિશેષ હોવાથી=અરુણોદયનો દિવસના પૂર્વવરૂપે અને રાત્રિના અપરત્વરૂપે અવિશેષ હોવાથી, ઉભયભાગનો સંભવ છે=રાત્રિ અને દિવસના ઉભયભાગનો સંભવ છે.
તે પ્રમાણે મૃતથી અને કેવલજ્ઞાનથી આ પણ=પ્રાતિભજ્ઞાન પણ, ભાવન કરો; કેમ કે તે કાળમાં જ=કેવલજ્ઞાનના પૂર્વકાળમાં જ, તેવા પ્રકારના ક્ષયોપશમભાવી એવા તેનું-માર્ગાનુસારિપ્રકૃષ્ટ ઊહને અનુકૂળ એવા પ્રતિભજ્ઞાનનું, શ્રતપણારૂપે તત્વથી અસંવ્યવહાર્યપણુ હોવાથી શ્રતથી વિભિન્નપણું છે, અને અશેષ દ્રવ્યપર્યાયનું અવિષયપણું હોવાથી અને ક્ષાયોપથમિકપણું હોવાથી કેવલજ્ઞાનથી વિભિન્નપણું છે, અને કેવલજ્ઞાનની અને શ્રુતજ્ઞાનની પૂર્વાપરકોટિનું વ્યવસ્થિતપણું હોવાથી-કેવલની પૂર્વકોટિનું અને શ્રુતની અપરકોટિનું વ્યવસ્થિતપણું હોવાથી, તેવા હેતુ અને કાર્યપણાથી=કેવલજ્ઞાનના હેતુપણાથી અને શ્રુતજ્ઞાનના કાર્યપણાથી, તે બેથી-કેવલજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાનથી, પ્રાતિજજ્ઞાનનું અભિન્નપણું છે. ભાવાર્થપ્રાભિજ્ઞાન શ્રુતજ્ઞાનથી અને કેવલજ્ઞાનથી કથંચિ ભિન્ન અને કથંચિ અભિન્ન :
દિવસ ઊગતાં પહેલાં સવારના અરુણોદય થાય છે, તે અરુણોદય દિવસથી અને રાત્રિથી પૃથક છે અથવા પૃથગુ નથી. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે અપેક્ષાએ અરુણોદય રાત્રિ અને દિવસથી પૃથક છે અને અપેક્ષાએ અરુણોદય રાત્રિ અને દિવસથી પૃથગુ નથી.
કઈ અપેક્ષાએ અરુણોદય રાત્રિ અને દિવસથી પૃથક છે ? અને કઈ અપેક્ષાએ અરુણોદય રાત્રિ અને દિવસથી પૃથફ નથી ? તે સ્પષ્ટ કરવા માટે ગ્રંથકારશ્રી કહે છે –
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
