________________
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકા/બ્લોક-૮
ર૫ અવતરણિતાર્થ :
આ જ ભાવત કરે છે કેવલજ્ઞાનરૂપી સૂર્યના પૂર્વકાલીન અરુણોદય જેવું પ્રાભિજ્ઞાન છે, તેથી મૃતથી પૃથર્ પણ છે; અને પ્રાતિજજ્ઞાનને છઠ્ઠા જ્ઞાનરૂપે માનવાનો પ્રસંગ નથી, એ જ ભાવન કરે છે – શ્લોક :
रात्रेर्दिनादपि पृथग्यथा नो वाऽरुणोदयः ।
श्रुताच्च केवलज्ञानात्तथेदमपि भाव्यताम् ।।८।। અન્વયાર્થ:
થા=જે પ્રમાણે રાત્રેર્વિના=રાત્રિથી અને દિવસથી પણ અળવ= અરુણોદય પૃથક્ નો વા=પૃથફ છે અથવા પૃથર્ નથી, તથા તે પ્રમાણે રૂમ =આ પણ=પ્રાતિભજ્ઞાન પણ, મૃતાવ્ય વનજ્ઞાના=શ્રતથી અને કેવલજ્ઞાનથી ભવ્યતા=ભાવન કરો–પૃથફ છે અથવા પૃથર્ નથી, એ પ્રમાણે ભાવત કરો. Iટા શ્લોકાર્થ :
જે પ્રમાણે રાત્રિથી અને દિવસથી પણ અરુણોદય પૃથક છે અથવા પૃથર્ નથી, તે પ્રમાણે પ્રાતિજજ્ઞાન પણ મૃતથી અને કેવલજ્ઞાનથી પૃથક્ છે અથવા પૃથક્ નથી, એ પ્રમાણે ભાવન કરો. IIટા ટીકા -
रात्रेरिति-यथाऽरुणोदयो रात्रेर्दिनादपि पृथग् नो वाऽपृथगित्यर्थः, न पुनरत्रैकरूप्यं विवेचयितुं शक्यते, पूर्वापरत्वाविशेषेणोभयभागसम्भवात् । श्रुतात् केवलज्ञानाच्च तथेदमपि-प्रातिभं ज्ञानं, भाव्यतां, तत्काल एव तथाविधक्षयोपशमभाविनस्तस्य श्रुतत्वेन तत्त्वतोऽसंव्यवहार्यतया श्रुतादशेषद्रव्यपर्यायाविषयत्वेन क्षायोपशमिकत्वेन च केवलज्ञानाद्विभिन्नत्वात् केवलश्रुतपूर्वापरकोटिव्यवस्थितत्वेन तद्धेतुकार्यतया च ताभ्यामभिन्नत्वात् ।।८।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
