________________
૩૮
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકાશ્લોક-૧૨ ટીકાર્ય :
તતો ..... ધનિવૃત્ત. / તેથી દ્વિતીય અપૂર્વકરણમાં દ્વિતીયનું ગ્રહણ પ્રથમ અપૂર્વકરણના વ્યવચ્છેદ માટે છે તેથી, તેવા પ્રકારની કર્મસ્થિતિથીમુનિભાવની નિષ્પત્તિની પ્રાપ્તિમાં કારણ બને તેવા પ્રકારની કર્મસ્થિતિથી, તથાવિધ સંધ્યેય સાગરોપમ અતિક્રમભાવી એવા બીજા આમાં-ક્ષપકશ્રેણિનું કારણ બને તેટલા પ્રમાણમાં સંખ્યાતા સાગરોપમની અલ્પસ્થિતિવાળા એવા બીજા અપૂર્વકરણમાં, પ્રથમ=ધર્મસંન્યાસસંજ્ઞાવાળો સામર્થ્યયોગ, તાત્વિક પારમાર્થિક, થાય છે; કેમ કે ક્ષપકશ્રેણિવાળા યોગીને ક્ષાયોપશમિક ક્ષમાદિ ધર્મોની નિવૃત્તિ છે.
તત્ત્વવતુ ..... ઉત્ત: અતાત્વિક વળી પ્રવ્રયાકાળમાં પણ થાય છે; કેમ કે પ્રવૃત્તિલક્ષણધર્મસંન્યાસરૂપ પ્રવ્રજ્યાનું જ્ઞાનયોગની પ્રતિપત્તિરૂપપણું છે. આથી જ=પ્રવ્રજ્યા જ્ઞાનયોગપ્રતિપત્તિરૂપ છે આથી જ, આવો= પ્રવ્રજ્યાનો, ભવવિરક્ત જ અધિકારી કહેવાયો છે.
અથોત્તમ્ - જે પ્રમાણે યોગદષ્ટિસમુચ્ચય ગ્રંથ શ્લોક-૧૦માં કહેવાયું છે – “મથ પ્રવ્રખ્યા: ..... સમુપસન્નāતિ” પ્રવ્રજ્યાયોગ્ય જીવ આર્યદેશમાં ઉત્પન્ન થયેલો, વિશિષ્ટ જાતિ અને કુળથી યુક્ત, ક્ષીણપ્રાયઃ કર્મમલવાળો, તેથી જ વિમલબુદ્ધિવાળો છે. વિમલબુદ્ધિ હોવાથી સંસારનું સ્વરૂપ જાણે છે, તેને સ્પષ્ટ કરે છે –
મનુષ્યપણું દુર્લભ છે, જન્મ એ મરણનું નિમિત્ત છે, સંપત્તિઓ ચંચળ છે, વિષયો દુઃખના હેતુઓ છે, સંયોગ વિયોગઅંતવાળો છે. પ્રતિક્ષણ મરણ છે, દારુણ વિપાક છેઃકર્મનો દારુણ વિપાક છે. આ પ્રમાણે જાણ્યું છે સંસારનું નિર્ગુણપણું જેણે એવો પ્રવ્રજ્યાયોગ્ય જીવ છે. તેથી જ, તેનાથી=સંસારથી, વિરક્ત છે, પ્રતનુ= અલ્પ, કષાયવાળો છે, અલ્પ હાસ્યાદિવાળો છે, કૃતજ્ઞ છે=કરાયેલ ઉપકારને સ્મૃતિમાં રાખનારો છે, વિનીત છે=ગુરુ આદિ પ્રત્યે વિનયવાળો છે, પૂર્વે પણ=દીક્ષા ગ્રહણ પૂર્વે પણ, રાજા, અમાત્ય, નગરજનને બહુમત=બહુમાવ્યું છે, અદ્રોહકારી છે=કોઈનો દ્રોહ ન કરે તેવા સ્વભાવવાળો છે, કલ્યાણ અંગવાળો છે મોક્ષસાધનાને અનુકૂળ એવાં શરીરનાં સર્વ અંગો પૂર્ણ છે, શ્રદ્ધાવાળો છે=ભગવાનના વચનમાં સ્થિર રુચિવાળો છે, સ્થિર છે=આત્મકલ્યાણના માર્ગમાં સ્થિર પરિણામવાળો છે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
