________________
૨
અન્વયાર્થ:
રૂથ્થાં શાસ્ત્ર હૈં સામર્થ્યમાશ્રિત્ય-ઈચ્છા, શાસ્ત્ર અને સામર્થ્યને આશ્રયીને યો નિર્વ્યાન વિધીવતે=જે નિર્વ્યાજ કરાય છે=નિષ્કપટ અનુષ્ઠાન સેવાય છે, યોગશાસ્ત્રજ્ઞ =યોગશાસ્ત્રજ્ઞો વડે ત્રિવિધોડય=ત્રણે પ્રકારનો પણ આ=યોગ, કહેવાય છે. |૧||
શ્લોકાર્થ :
ઈચ્છા, શાસ્ત્ર અને સામર્થ્યને આશ્રયીને જે નિર્વ્યાજ કરાય છે, યોગશાસ્ત્રજ્ઞો વડે ત્રણે પ્રકારનો પણ આ=યોગ, કહેવાય છે. ૧૫ ટીકા ઃ
યોગવિવેકદ્વાત્રિંશિકા/શ્લોક-૧
इच्छामिति - इच्छां शास्त्रं सामर्थ्यं चाश्रित्य त्रिविधोऽप्ययं = योगो, योगशास्त्रज्ञेर्गीयते, इच्छायोगः शास्त्रयोगः सामर्थ्ययोगश्चेति । यो निर्व्याजं निष्कपटं विधीयते, सव्याजस्तु योगाभासो गणनायामेव नावतरतीति ।।१।।
ટીકાર્ય :
इच्छां નાવતરતીતિ।। ઈચ્છા, શાસ્ત્ર અને સામર્થ્યને આશ્રયીને ત્રણે પ્રકારનો પણ આ=યોગ, યોગશાસ્ત્રના જાણનારાઓ વડે કહેવાય છે;
તે ત્રણ ભેદો બતાવે છે
ઈચ્છાયોગ, શાસ્ત્રયોગ અને સામર્થ્યયોગ.
કૃતિ શબ્દ ત્રણ ભેદોની સમાપ્તિસૂચક છે.
જે યોગ નિર્વ્યાજ=નિષ્કપટ કરાય છે=યોગના સેવનના આશયથી કરાય છે, અન્ય આશયથી નહિ. વળી સવ્યાજ=કપટસહિત યોગાભાસ, ગણનામાં જ=યોગની ગણનામાં જ, અવતાર પામતો નથી.
‘કૃતિ’ શબ્દ કથનની સમાપ્તિસૂચક છે. ||૧||
ભાવાર્થ:
ઈચ્છાયોગ, શાસ્ત્રયોગ અને સામર્થ્યયોગરૂપ ત્રણ પ્રકારનો યોગ :૧૮મી યોગભેદબત્રીશીમાં યોગના પાંચ ભેદો બતાવ્યા. તે પાંચ ભેદોમાં
.....
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
