________________
૧૪
યોગવિવેકદ્વાત્રિંશિકા/બ્લોક-૫
બતાવાયેલ ઉપાયવાળો અતિન્તિતઃ=શક્તિનું પ્રાબલ્ય હોવાથી તવૃત્તિાન્તવિષય:=તેના અતિક્રાંત વિષયવાળો=શાસ્ત્રના ઓળંગી ગયેલ વિષયવાળો, સામર્થ્યો સામર્થ્ય નામનો યોગ કહેવાયો છે. પ
શ્લોકાર્થ :
ફલપર્યવસાયી એવા શાસ્ત્રથી બતાવાયેલ ઉપાયવાળો, શક્તિનું પ્રાબલ્ય હોવાથી શાસ્ત્રના અતિક્રાંત વિષયવાળો સામર્થ્ય નામનો યોગ કહેવાયો છે. IIII
ટીકા :
शास्त्रेणेति - फलपर्यवसायिना मोक्षपर्यन्तोपदेशेन शास्त्रेण दर्शितः - सामान्यतो ज्ञापित उपायो यस्य, सामान्यतः फलपर्यवसानत्वाच्छास्त्रस्य, द्वारमा बोधनेन विशेषहेतुदिक्प्रदर्शकत्वात्, अतिशक्तितः = शक्तिप्राबल्यात्, तदतिक्रान्तविषयः = शास्त्रातिक्रान्तगोचरः, सामर्थ्याख्यो योग उच्यते ।। ५ ।।
ટીકાર્ચઃ
फलपर्यवसायिना ચર્ચ, મોક્ષરૂપ પર્યંતના ઉપદેશથી ફલપર્યવસાયી એવા શાસ્ત્ર દ્વારા બતાવાયેલ=સામાન્યથી જણાવાયેલ, ઉપાય છે જેને એવો સામર્થ્યયોગ છે, એમ અન્વય છે.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે શાસ્ત્ર મોક્ષનો ઉપાય સામાન્યથી કેમ બતાવે છે ? વિશેષથી કેમ નહિ ? તેમાં ગ્રંથકા૨શ્રી હેતુ કહે છે
सामान्यतः શાસ્ત્રસ્ય, શાસ્ત્રનું સામાન્યથી ફળમાં પર્યવસાનપણું છે. અહીં પ્રશ્ન થાય કે શાસ્ત્રનું સામાન્યથી ફળમાં પર્યવસાનપણું કેમ છે ? તેમાં ગ્રંથકારશ્રી હેતુ કહે છે
द्वारमात्र પ્રવńત્વાત્, દ્વારમાત્રનો બોધ કરાવવા દ્વારા વિશેષ હેતુની દિશાનું પ્રદર્શકપણું છે=શાસ્ત્રયોગરૂપ દ્વારમાત્રનો બોધ કરાવવા દ્વારા મોક્ષના સાક્ષાત્ હેતુરૂપ સામર્થ્યયોગસ્વરૂપ વિશેષ હેતુની દિશાનું શાસ્ત્ર પ્રદર્શક છે=બતાવનારું છે.
*****
--
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
