Yoga Viveka Dvantrinshika

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 24

૧૫
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકા/સંક્ષિપ્ત-સુગમ ટ્રીરૂપે બોધ યોગમાર્ગના બે ભેદોઃ શ્લોક-૧૯ થી ૨૪
(૧) શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગના અધિકારી (૨) શાસ્ત્રસાપેક્ષ યોગના અધિકારી
(૧) ગોત્રયોગી (૨) નિષ્પન્નયોગી (૧) કુલયોગી (૨) પ્રવૃત્તચક્યોગી
મલિનતા હોવાથી સામર્થ્યયોગવાળા (૧) દ્રવ્યથી (૨) ભાવથી યોગમાર્ગ પ્રગટ યોગીઓને
યોગમાર્ગમાં સતત થતો નથી તેથી યોગમાર્ગ પ્રકર્ષથી
પ્રવૃત્તિ કરનારા યોગના
નિષ્પન્ન થયેલો હોવાથી અનધિકારી અનધિકારી
યોગીકુળમાં જન્મેલા યોગમાર્ગની આચરણા અને યોગીઓના ધર્મને કરનારા અનુસરનારા
(૩) યોગાવંચક
જીવો
• સર્વત્ર અષયુક્ત, • ઈચ્છાયામ, • ગુરુ-દેવ-દ્વિજપ્રિય, પ્રવૃત્તિયમ અને • દયાળુ • વિનીત, સિદ્ધિયમના અર્થી
બોધયુક્ત - જિતેન્દ્રિય • શુશ્રુષાદિ ગુણોથી યુક્ત
યોગીકુળમાં જન્મેલા નથી, તેથી દ્રવ્યથી કુળયોગી નથી. યોગીના કુળની આચરણા કરતા નથી, એટલે ભાવથી કુળયોગી પણ નથી. આમ છતાં ભાવમળની અલ્પતાને કારણે યોગાવંચક્યોગને પામેલા.